Devletin işyerlerinden doğrudan aldığı vergi olan ‘business rate’ eknominin durgunluk dönemlerinde can yakar. Kiraların yüksek olduğu Londra’da son bir yıl içinde çok sayıda işyeri yüksek gider, düşük gelir nedeniyle kepenk kapatırken, Brexit sonrası piyasanın durgunluğu ve işlerin düşmesi, özellikle küçük esnafı vuruyor.
Durağanlık, belirsiz gelecek, işlerin yavaşlaması, sterlinin değer kaybetmesi ve maaliyetlerin yükselmesi, özellikle küçük esnafı kıskaca aldı. Girdilerin düşmeye başladığı ortamda sabit giderler arasında bulunan kira ve işyeri vergileri (busines rate) özellikle göze batıyor. Merkezi hükümete bağlı bağımsız ofisler tarafından belirlenen bu verginin, toplanması ve takibi yerel belediyelerde olduğu için her şey ilçe belediyelerin kontrolünde sanılabiliyor. Kar etsin etmesin tüm işyerlerinin en büyük giderleri arasında bulunan bu iş vergisi kiranın yarısına kadar çıkıyor ve işlerin kötüye gittiği dönemlerde daha çok göze batıyor.
Dükkan sahiplerinden merhamet beklemeyen esnaf, zorda kaldığında ‘devlet baba’nın destek ve şefkatini istiyor. Fakat bu beklenti ve arayış boşuna; küçük işyeri vergi indirimi (small business rate) dışında, iş vergileri konusunda devlet taviz vermez, kapıya hacizcileri gönderir.
Yaşadığımız bölge Kuzey Londra’da açık örneklerini Enfield Town ve Wood Green bölgelerinde görüyoruz. Alışveriş merkezleri, bankalar, restaurantlar ve diğer yüzlerce işyerinin bir arada bulunduğu bu küçük merkezlerde işlerin kötüye gittiği açıkça göze çarpıyor. Bir kaç yıl öncesine kadar kiralık tek dükkan bulunmayan bu merkezlerde bu gün onlarca dükkan boşalmış, kiraları pazarlığa açık olduğu halde kapılarını çalanların olmadığı, aynı kiralık yazısıın bir buçuk yıldır yerinde kalmasından belli. Giderlerin yüksekliğinden yakınan insanlar, özellikle business rates vergisinden şikayetçi. Kira, işyeri vergisi, faturalar, elemen ücretleri ve diğer vergileri ödeyen küçük esnaf, zor dönemler yaşıyor. Tüm bu ödemeler çıktıktan sonra eline para almayan insanlar geleceklerini göremediklerinden işyerlerini kapatmaktan başka çare bulamıyorlar. Kriz sadece küçük esnafı etkilemiyor. Büyük alışveriş mağaza zincirleri, düşen ciroları nedeniyle Wood Green ve Enfield Town bölgelerindeki şubelerini kapatma yoluna gidince, bölgedeki canlılığın azalmasına ve krizin derinleşmesine etki ediyorlar. Son aylarda bölgeyi ziyaret edenler görmüştür, ana caddede bulunan dükkanların büyük çoğunluğu kapalı olan Enfield Town ‘hayalet şehir’ olma yolunda ilerliyor. Mülk sahipleri (landlord) uzun süre boş kalan işyerlerinde küçükte olsa kira indirim yolunu tercih etselerde, özellikle Enfield Town gibi bölgelerde çok yüksek tutulan ‘business rate’ vergisinin düşmemesi, var olan işyerlerini de kapanmaya zorluyor. Yerel belediyeler tüm yetkiler kendilerinde olmasada bu konuda bir şeyler yapmalı, ne de olsa zor durumda kalan kendi bölgeleri ve kendi insanları.
İşyeri vergileri, ‘busines rate’ işyerinin kullanılan alanı, bölgenin değeri, ana cadde ve kira bedeli gibi durumların bileşenleri gözetilerek hesaplanıyor. Hükümete bağlı bagımsız ofisler tarafından belirleniyor, takibi ve tahsilatı yerel belediyelere bırakılıyor. Kazansın kazanmasın, dükkanın kullanım alanı, bulunduğu cadde ve kira bedeli bir işyerinin vereceği vergi konusunda belirleyici oluyor. Hükümet çok küçük işletmelere bazı durumlarda vergi muafiyeti tanıyor. Her durumda itiraz hakkı var fakat, bu konuda çok katı olan devlet yetkilileri, genellikle taviz vermiyorlar ve bir işyerinin kapanması, bir çok kişinin işsiz kalması pahasınada da olsa tek peni indirim yapmıyorlar.
KÜÇÜK İŞYERİ VERGİ İNDİRİMİ (Small business rate relief)
Bir işyerinde ‘rateable value’ vergi hesaplamak için esas alınan değer, £15 000’in altındaysa hükümet indirim ya da muafiyete gidebiliyor. Değer £14 000’in altındaysa, yüzde 30, £13.500’in altındaysa yüzde 50 ve £12 000’in altındaysa da hiç vergi almıyor. Genellikle tek kişinin çalıştığı bu işletmeler dışında, çok sayıda işyerini ilgilendiren ‘küçük işletmeler’ indirim oranı Londra içi £28 000 ve Londra dışında da £20 000 oranları uygulanıyor. Belirlenen bedel ile devletin belirlediği sabit rakamın çarpılması sonucu ortaya çıkan bussinese rate, büyük küçük tüm işyerleri için her zaman ödenmesi yüksek bir fatura olarak ortaya çıkıyor.
Küçük bir işletmesiniz, ancak küçük ölçekli işletmeler için faiz indirimi yapmaya uygun değilsiniz
İngiltere’deki mülkünüz 51.000 sterlinin altında tahmini bir değere sahipse, faturanızda standart olanın altındaki küçük işletme çarpanı kullanılarak hesaplanır. Londra Merkezde bu oran biraz daha yüksektir.
İngiltere’de ‘rateable value’ vergi hesaplamak için esasa alınan değer £51 000’in altındaysa küçük işyeri vergi indirimi için başvurmak mümkün. Normalde 47.9 olan ‘küşük işletme çarpanı’, £51 bin rakamının altında 46.6 ‘çarpan rakamı’na düşüyor. Örneklendirecek olursak; vergi hesaplamak için esas alınan değeri £51 100 olan bir işyer, (£51 100 x 0.479 =£24 476.9) bussines rate öderken, bu oranın altında olan örneğin £50 900 bedel biçilen bir işyeri (£50 900 x 0.466 =£23719.4) rakamını ödüyor. Burada görüldüğü gibi arada çok büyük bir fark yok.
Rakamlarla kafanızı sişirmeyelim, çıplak gözlede görüldüğü üzere sokağın nabzı ve caddelerin görünümü iç açıcı değil. Hizmet sektörüyle beslenen ve ayakta duran Londra’da iş hayatı zor bir dönem yaşıyor. Brexit sonrası yaşanan genel durgunluk mahallemize kadar geldi, kepenkleri zorluyor.
Bu yıl başı genel bütçede küçük adımlar atan hükümetin girişimleri çözüm olmaktan uzak. İş kurmak ve ‘kendi göbeğini kesmek’ dışında pek fazla şansı olmayan insanımız, işlerini kapatarak, sermayesiz bir sektör olan ‘mini cubs’ şoförlüğü gibi işlere yöneliyorlar.
‘Batan gider, çıkan yükselir’ anlayışını takip eden liberal serbest piyasa ekonomisinin ve Muhafazakar Parti hükümet politikasının, Brexit fırtınasıyla birlikte, bizi hangi limana sürükleyeceğini yaşayıp göreceğiz.
- İşçi Partili adayların kazanma şansı yüksek…
- Irkçılık Farklı Şekillerde Ortaya Çıkan Bir Hastalıktır
- Sokağa çıkma yasağını kaldırmanın yol haritası
- İngiltere, Türkiye arasında seyahat yasak değil ama çok zor
- Kripto Para Piyasasında Neler Oluyor?
- Sokağa Çöp Atmak Alışkanlık Haline Geldi
- 6 Mayıs 2021 UK Seçimlerinde Herkes Galip!
- 6 Mayıs 2021 Seçimleri
- İlk Defa Ev Alacaklara Kolaylıklar!
- İngiltere ‘açılımında’ yeni yol haritası