Konumuz ince motor gelişimi. Ama konunun net anlaşılması adına; insanın nasıl bir yapıya sahip olduğunu genel olarak anlatmam gerekiyor.
İnsan bedeni, fiziksel ve kimyasal yapılardan oluşturulmuş mükemmel bir sistemler toplamıdır. Hücreler dokuları, dokular organları, organlarda sistemleri oluşturur. Temel olarak hareket, sinir, solunum, dolaşım ve sindirim sistemleri olarak sıralayabiliriz. Hareket sistemi ise üç yapıdan oluşur. Bunlar kaslar, kemikler ve eklemlerdir. Her motor beceri uygulama esnasında bu üç yapının büyük önemi vardır. Bu üç yapının koordinasyonu sonucu düşünce fiziksel eyleme dönüşür.
Antrenör olarak bize düşen görevlerden bir tanesi de, sağlıklı ve fiziksel büyümesi normal seyreden bir çocuğun ( yada yetişkinin ) düzenli egzersizler sonucu kaba ve ince motor becerilerini geliştirmeye yönelik çalışmalar yapmaktır. Bu çalışmaların büyük bir kısmını, kas gelişimi üzerine yapılan sistematik hareketler oluşturur.
İnce motor gelişimi, çoğunuzun bildiği gibi parmak, el, ayak ve bilek kaslarının gelişmesi demektir. Konuyu bu noktada, kas gelişimi ve hareket-beceri gelişimi olarak ikiye ayırmak durumundayım. Çünkü ince motor çalışmalarında eğitimcilerin çoğunun bilmediği bir husus var. GELİŞME. ”Gelişme” kelimesinden anlaşılan, bölgede bulunan kas, kemik ve eklem yapılarının kuvvetlenmesi ve işlevselleşmesidir. Basit bir tabirle işlevselleşmeden kasıt, yapılan bir ince motor beceriye uygun (örnek: Makasla kağıt kesmek) olarak, el göz koordinasyonuyla birlikte eklem hareket genişliğini, esneklik, hız ve pratikleşmedir. Peki kuvvet.. Bu konu başlı başına farklı bir uzmanlık alanıdır. Çocuğun yaşına istinaden yapması öngörülen ince motor becerilerini defalarca yapması şüphesiz fayda sağlayacaktır. Ama bir noktadan sonra ilerleme hızı mutlaka düşecektir. Bu sebepten dolayı çocuklara yaşına, seviyesine, cinsiyetine uygun olarak optimum düzeyde kuvvet antrenmanları yaptırılması gerekmektedir.
Bir motor beceride aktif rol üstlenen agonist kasların yanında, beceriye yardımcı olan sinerjist kaslar ve kaba motor becerilerinde kullanılan büyük kasların da kuvvetlendirilmesi son derece elzemdir. Çünkü insan vücudunda kas gelişimi büyük kaslardan küçük kaslara doğru gelişim seyreder.
Öncelikle vücudun temel hareketlerini ( ayakta durma, yürüme, zıplama, koşma, merdiven inip çıkma v.s. ) yaptırmaya yardımcı olan kalça,bacak,bel,sırt ve core bölgesi kaslarının çalıştırılması gerekmektedir. Çocuğun temel yaşamsal hareketlerini yapma konusunda eksiklik bulunmuyorsa, o zaman ince motor çalışmalarına ağırlık verilmelidir. İnce motor becerilerinin gelişimi için sırasıyla; omuz, ön kol, arka kol, bilek, el ve en son parmak kaslarının kuvvetlenip geliştirilmesi gerekmektedir. Çocuğun bu şekilde sistemli çalıştırılması hem genel gelişimini hızlandırır hem de hedefe giden yolu kısaltır. Çoğu aile, çocuklarının ince motor becerilerini geliştirmesi hususunda ayrıcalıklı bir eğitime gerek duymaz. Gelişimi normal seyreden çocuklar taklit etme, deneme yanılma, doğru yanlış ya da küçük tavsiyelerle informal şekilde öğrenir. Yani bir ebeveynin çocuğuna, sürahiden bardağa su koymayı, ayakkabı yada çorap giymeyi öğretmek için yer ve zaman beklemez.
Hiç bir baba ”Oğlum dört yaşına geldiğinde makasla kağıt kesmeyi öğreteceğim ve bunun kazanımları şunlardır, amaç ve hedeflerim şunlardır, eğitim şu kadar sürecektir” diyerek bir plan program hazırlamaz. Bu kendiliğinden gerçekleşen bir eğitimdir. Özel gereksinimli çocuklara (gelişimi anormal seyreden çocuklar, özellikle bir çok kas gelişim hastalığı tanısı konmuş çocuklar) sahip aileler ise bu kadar şanslı değildirler. Çocuğun her gelişim alanına ayrı ayrı eğilir ve bir çok eğitimci yada uzmana başvururlar. Yedi yaşına gelmiş otizm spektrum bozukluğu olan bir çocuk ellerini, parmaklarını akranlarının seviyede kullanamıyorsa; ailesi hemen bir özel eğitimciden destek alır. Aslında örnekteki ailenin, psikomotor gelişim konusunda deneyimi olan antrenörlerden destek alması daha doğrudur. Özel gereksinimli çocuklarla çalışan her eğitimcinin de, fiziksel beceri gerektiren çalışmalarda bir antrenörün fikrini almasını öneririm. Sonuçta çocuk özel ama eylem fiziksel.