İlk kez Hipokrat tarafından ampiyemli (plevra zarları arasında yoğun iltihap) hastalarda tarif edilmiş olduğundan “Hipokrat Parmağı” ismi de verilir; İngilizce literatürde “clubbing” olarak bilinir.
Nasıl anlaşılır?
Önce tırnak yatağı ile kökünde bir ödem başlar. Daha sonra tırnak saat camı görünümünü alır, uzunluğuna ve yatay olarak genişler. Tırnak etrafındaki yumuşak doku giderek artar ve sonunda parmak yuvarlaklaşıp çomak şeklini alır.Çomaklaşma, genel olarak işaret parmağından başlar. İki taraflı ve simetriktir, ancak tüm parmaklarda aynı derecede olmayabilir. Bazı kişilerde ayak parmaklarında daha belirgindir. Akciğerlerin tepe kısmında yerleşen tümörlerde ve felçlerden sonra sadece o taraftaki elde, parmak veya median sinir travmasına bağlı olarak da tek bir parmakta çomaklaşma olabilir. Karında aort protezi enfekte olduğunda ve sağdan sola şantı olan PDA’ lı (patent ductus arteriosus) vakalarda çomaklaşma sadece ayak parmaklarındadır. Çomaklaşma çok yavaş gelişir ve ağrısızdır. Hasta parmaklarındaki şekil değişikliğinin farkında değildir. Bronş kanserinde görülen çomaklaşma ise çok hızlı gelişir, ağrılıdır ve hasta parmaklarındaki olayın farkındadır. Çomaklaşmanın derecesi esas hastalığın aktivitesiyle ilgilidir.
Doğuştan morarmalı kalp hastalığı olan çocuklardaki çomaklaşma, kardiyak cerrahiden sonra düzelir. Bronş kanseri ile birlikte olan çomaklaşma da tümörün çıkarılmasıyla geriler veya tamamen kaybolabilir. Apse ve ampiyem tedavi edildikçe çomaklaşma azalır.
Hangi hastalıklarda görülür?
Akciğer maligniteleri: Bronş kanseri, akciğer metastazları, mediasten tümörleri, mezotelyoma, Hodgkin lenfoması,
Akciğer enfeksiyonları: Apse, bronşektazi, kronik ampiyem,
Diğer akciğer hastalıkları: Kistik fibrozis, akciğer sertleşmesi, asbestoz, kronik verem, akciğer zarı elim tümörleri,
Kalp hastalıkları: Doğuştan morarmalı kalp hastalıkları, kalp iç zarı iltihabı,
Sindirim sistemi: Bilyer siroz, ülserli kolit, Crohn hastalığı, malabsorpsiyon sendromu, yemek borusu ve kolon kanserleri,
Diğer: Felçler, lokla travma, anevrizmalar, aşırı laksatif kullanımı, kronik dağ hastalığı,
Çomaklaşma, nadir olarak her hangi bir hastalığa bağlı olmadan, ailesel olarak da görülebilir.
Çomak parmak KOAH ve astım için mutat bir bulgu değildir. Böyle bir hastada çomaklaşma saptanırsa, bronş kanseri veya akciğer apsesinden şüphe duymak gerekir.
Muayene bulguları
Tam gelişmiş çomak parmağın tanınması çok kolaydır. Çomaklaşmanın henüz çok belirgin olmadığı durumlarda aşağıdaki bulgular aranmalıdır:
Tırnak kökündeki ödemin saptanması: Bu ödem, hastanın tırnak köküne parmak ucu ile bastırılarak bir flüktüasyonun (dalgalanma hissi) saptanmasıyla veya tırnak köküne bastırıldığında bir şişlik palpe edilmesiyle ortaya konabilir.
Schamroth işareti: Karşı karşıya getirilen işaret parmakları arasındaki eşkenar dörtgen şeklindeki aralığın kaybolmasıdır.
Hiponychial açının büyümesi: Tırnak üst düzeyi ile yumuşak doku arasındaki normalde 180′ den küçük olan açının 180 den daha büyük olmasıdır.
Distal falangeal mesafenin artması: Distal falangeal mesafenin (DFM) interfalangeal mesafeden (İFM) daha fazla olmasıdır. Çomak parmağın en pratik ve objektif bulgusu olduğu kabul edilir.
Kaynak:
http://ahmetrasimkucukusta. com/2010/02/07/kitaplar/doktorlar-icin-kitaplar/gogus-hastaliklari-2/