Akciğer sertleşmesindeki artışın sebebi ilaçlar mı?

27 Aralık 2018

Son senelerde halk arasında “akciğer sertleşmesi” adıyla bilinen hastalıkta (idiopathic pulmonary fibrosis=IPF) çok büyük bir artış olduğu dikkatleri çekmektedir.

İdiopathic kelimesi sebebi bilinmeyen, pulmonary kelimesi akciğer vefibrosis kelimesi de bağ dokusu oluşumu anlamına gelir.

Bu hastalık astım gibi havayollarını (bronş ve bronşiyol) değil akciğer dokusunu (parankim) ilgilendirir. Normalde bir sünger veya balon gibi esnek bir yapıya sahip olan, her nefes alışta genişleyen, nefes verirken sönen akciğerler bağ dokusu artışı sebebiyle bu vazifesini yapamaz olur. Akciğer sertleşmesi yani esnekliğini kaybetmesi yeteri kadar oksijen alınamamasına ve daha ileride de karbondioksitin atılamamasına sebep olur.

Hastalığın görülme sıklığı genel olarak 100 binde 3-6 olarak bildirilir.

Erkeklerde kadınlara göre ve ileri yaşlarda çok daha fazla rastlanır, pratik olarak çocuklarda görülmez.

Dünyanın tüm ülkelerinde görülmekle beraber gerçek prevalansı tam belli değildir. Bunda hastalığın bildiriminin kanserde olduğu gibi zorunlu olmaması, tanımı ve araştırma yöntemlerinin farklılığının önemli etkisi vardır.

Hastalığın prevalansı Avrupa ülkelerine göre USA’ da daha yüksektir. Birleşik Krallık’ ta yapılan bir çalışmada hastalığın 1990-2003 arasındaki sürede iki mislinden fazla artış gösterdiği, artışın nüfusun yaşlanmasıyla ilgili olmadığı ve bu sürede benzer bir hastalık olan sarkoidozda herhangi bir artış olmadığı tespit edilmiştir. Hastalığın ve buna bağlı ölümlerin artmakta olduğu başka araştırmalarda da ortaya konmuştur. Birleşik Krallık’ ta her sene 5 bin kişi bu hastalıktan hayatını kaybetmektedir .

Akciğer sertleşmesi

neden artıyor?

Artışın çevresel faktörler, hayat tarzıyla ilgili olması kuvvetle muhtemeldir. Burada iklim değişikliğinden solunan havanın kirlenmesine, yiyecek ve içeceklerle, kişisel ve ev eşyalarıyla günlük hayatımıza her gün bir yenisi giren kimyasallara birçok faktörün rolü olabilir.

400’ den fazla ilacın solunum sistemi üzerine yan etkisi olduğu biliniyor ve ilaçlara bağlı akciğer toksisitesi ensidansının % 3 olduğu tahmin ediliyor. İlaçlara bağlı akciğer hasarının patolojik olarak çok farklı tipleri vardır, sertleşme (fibrosis) bunlardan biridir.İlaçlara bağlı AS’ nin özel bir klinik belirtisi, bulgusu, laboratuvar veya radyolojik bulgusu yoktur.Teşhis, ilacın kesilmesiyle hastalık belirtilerinin azalması veya kaybolmasıyla konur, bazı vakalarda kortizon tedavisi de gerekebilir.

Hangi ilaçlar

akciğerlere dokunur?

Bu ilaçlar içinde en çok suçlananlar kanser tedavisinde kullanılan bleomisin, kalp hastalıkları ilacı amiodarone ve spesifik olarak hedef hücrelere bağlanan biyolojik ilaçlardır (monoklonal antikorlar).

Biyolojik ilaçlar: Tumor necrosis factor (TNF)-α blockers, anti-CD20 antikorları, recombinant interferon (INF) alpha, T-cell antiproliferative ilaçlar veya cetuximab, bevacizumab, alemtuzumab veya trastuzumab gibi.

Diğer ilaçlar: Bromocriptine, nitrofurantoin, carmustine, cyclophosphamide, busulfan, carbamazepine, cabergolide, methotrexate, methysergide, penicillamine, phenytoin, sirolimus ve talktır.Her geçen gün daha çok insan tarafından kullanılan kolesterol ilaçları (statinler) ile antidepresanlara DA dikkat etmek gerekmektedir.Vaka kontrollü bir çalışmada antidepresanların akciğer sertleşmesi riskini % 14 artırabileceği bildirilmiştir.

Kaynaklar:

http://err.ersjournals.com/ content/21/126/355#T1

http://thorax.bmj.com/content/61/11/ 980?ijkey=6ee089bce516d3592b33 b1a96541b0fcebc4eaa7&keytype2= tf_ipsecsha