Diyabet (şeker hastalığı) ve beslenme

20 Haziran 2014

Diyabet, pankreastan salgılanarak kan şekerinin kullanımını düzenleyen insülin hormonunun yetersizliği veya vücut hücrelerinin insüline dirençli hale gelmesi sonucunda karbonhidrat, protein ve yağ metabolizmalarındaki bozukluklarla seyreden bir metabolizma ve endokrin hastalığıdır.
Halk arasında şeker hastalığı olarak bilinir.Kan şekeri, hücre içine giremez ve kanda şeker düzeyi yükselir. Bu durumciddi rahatsızlıklara yol açar. Kandaki şeker düzeyi yükseldiğinde idrarla şeker atılmaya başlanır. Bu durumda hasta sık sık idrara çıkar, sıklıkla susama ve sık sık su içme gözlenir. Ayrıca vücut hücreleri tarafından glukoz kullanılamadığından enerji ihtiyacı protein ve yağlardan karşılanır. Böylelikle hastada kilo kaybıyla beraber idrarında keton görülür.
Şeker hastalığının yol açtığı rahatsızlıklar nelerdir?
Enfeksiyonlar, damar ve dolaşım bozuklukları,diabetik gangrenler,diabetik nefropati (böbreklerde),diabetikretinop ati (gözlerde),nöropati (sinir hücreleri),diabetik gastroparezi (mide boşalması gecikir, salgıları azalır),diabetik enteropati (barsaklarla ilgili bozu kluk),hepatomegali(karaciğer büyümesi),hiperglisemi ve hipoglisemi komalarıdır.
Şeker hastalığında beslenme tedavisi
Besinlerin 3 ana 3 ara öğün şeklinde tüketilerek, açlık kan şekerinin normal sınırlarda tutulması(70-120mg/dl) diyabette diyet tedavisinin en önemli amacıdır. Öğünlerin önerilen zaman ve miktarlarda tüketilmesi hipo veya hiper glisemiyi önleyecektir.
Kan lipitlerinin normal değerlerde tutulması, günlük kolesterol tüketiminin 300 mg’ı aşmaması gerekmektedir. Bunun için kırmızı et yerine tavuk, balık, hindi gibi etler tercih edilmelidir. Haftada 2 porsiyon balık, 2 kez yumurta tüketilmelidir. Bazı çalışmalarda diabetik bireylere ek balık yağı verildiğinde kan lipit düzeylerinde düzelme olduğu gözlenmiştir.
Hastalara ek balık yağı verilmesi önerilmiştir. Kolesterol içeriği yüksek olduğundan sakatatlardan uzak durulmalı, etli yemeklerde ekstra yağ kullanılmamalı, katı yağ sosis salam sucuk gibi gıdalardan uzak durulmalı, kızartma kavurma yerine ızgara, haşlama, fırın gibi sağlıklı yemek pişirme yöntemleri tercih edilmelidir.
Sık idrara çıkıldığından B grubu vitaminlerin kaybını önlemek ve gelişebilecek olan sinir harabiyeti gibi durumların önüne geçilmesi için B grubu vitaminlerden zengin besinler tüketilmesi gerekmektedir. Diyabette, karbonhidrat emilimini yavaşlattığı için posalardan zengin besinlerin tüketilmesi gerekmektedir. Posa yiyeceklerin sindirilemeyen kısımlarıdır, kan şekerini yavaş yavaş yükseltir, böylelikle insülin ihtiyacını azaltır.
Bunun için posadan zengin, tam tahıllar, tam tahıllı ekmek, meyve sebze gibi karbonhidrat kaynakları tüketilmelidir. Günde en az 5-6 porsiyon meyve sebze, haftada 2-3 kez kurubaklagil tüketilmelidir. Glikoz ve sodyum aynı yoldan taşındığı için tuz alımının kısıtlanması gerekmektedir.(3-6 gr/gün)