Küresel ekonomide resesyon alarmı

22 Ağustos 2022

Avrupa ve ABD başta olmak üzere küresel ekonomiye ilişkin verilerden gelen sinyaller resesyon riskinin arttığına işaret ediyor

Yükselen faiz oranları, enflasyon ve uzun süredir devam eden enerji krizi, dünya ekonomisinin resesyona doğru gittiği inancını artırıyor.

ABD Hazine Bakanı Janet Yellen ve Avrupa Merkez Bankası Başkanı Christine Lagarde’nin temel bir senaryo olarak görmese de kabul ettikleri bir risk olan resesyona dair işaretler de yükselmeye devam ediyor.

ABD’de gayri safi yurt içi hasılanın (GSYH) iki çeyrek art arda küçülmesinin ardından ülkede resesyonun başlayıp başlamadığı tartışılmış, yetkililer bunun istisnai bir durum olduğunu ve durumun resesyon anlamına gelmediğini belirtmişti.

Ancak hem Avrupa’da hem de ABD’de üretime ilişkin veriler ekonomik durgunluk sinyallerinin arttığını gösteriyor. Avrupa’da resesyon riskleri güçlenmeye devam ederken, Almanya’nın doğal gaz tedariki problemine bir de kuraklığın nehirlerdeki su seviyelerini düşürmesi eklendi.

Buna göre, nehirlerin iç ve dış ticarette önemli payı olduğu ülkede su seviyelerinin oldukça azalmasının ardından bazı gemilerin seyahat edememesinin ülkede tedarik zincirini olumsuz etkileyebileceğinden endişe ediliyor.

Euro Bölgesi’nde yıllık enflasyon enerji fiyatlarındaki yükselişin etkisiyle temmuzda yüzde 8,9’a çıkarak rekor seviyeyi görürken, inşaat üretimi, haziran ayında bir önceki aya göre yüzde 1,3 azaldı. Euro Bölgesi yılın ikinci çeyreğinde çeyreklik yüzde 0,6 ve yıllık yüzde 3,9 büyüse de beklentilerin altında kalırken, İngiltere’de Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) yıllık yüzde 10,1 artışla son 40 yılın en hızlı yükselişine işaret etti.

Bu hafta açıklanacak satın alma yöneticileri endeksleri de resesyon konusunda kritik sinyallerden birini verecek. Özel sektör üretiminin daraldığını gösterecek olası bir veri 19 ülkeli Euro bölgesindeki resesyon için ciddi bir sinyal olacak.

Öte yandan ABD’de enflasyon ve resesyon ikilemi sürerken, piyasalardaki fiyatlamalar da zorlaşıyor. ABD tahvil piyasalarında da bu hafta satış ağırlıklı bir seyir izlenirken, bazı varlıklarda terse dönen getiri eğrisi resesyon korkularını beslemeyi sürdürüyor.

Uluslararası Para Fonu (IMF) geçtiğimiz ay küresel büyüme tahminlerini düşürerek, yüksek enflasyon ve Ukrayna savaşından kaynaklanan risklerin kontrol altına alınmaması hâlinde dünya ekonomisinin resesyonun eşiğine gelebileceği uyarısında bulundu.

Kurum yayımladığı raporda küresel reel gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) büyümesine ilişkin tahminini yüzde 3,6’dan yüzde 3,2’ye düşürdü.

IMF’nin 2023 yılına ilişkin büyüme beklentisi ise yüzde 3,6’dan yüzde 2,9’a indirildi. Moody’s Analytics’in baş ekonomisti Mark Zandi ise ABD’deki ekonomik daralmanın resesyona işaret etmediğini belirterek “Bu bir durgunluk değil. Durgunlukla aynı evrende bile değil” dedi.

Devam eden bir durgunluğa işaret eden tek şeyin negatif GSYİH’nin arka arkaya iki çeyrek küçülmesi olduğunu belirten Zandi, “GSYİH’nın bu çeyrekte pozitife döneceğine dair erken göstergeler var” dedi.

Resesyon ne demek?

Resesyon, bir ülkenin ekonomik faaliyetlerinde gerileme yaşanması nedeniyle reel gayri safi yurt içi hasılanın düşmesi, ekonomik faaliyetlerde duraklaması, negatif anlamda istikrarlı bir konjonktür dalgasında doruğu izleyen reel ekonomik faaliyet düzeyinde ılımlı daralma aşaması olarak tanımlanıyor. Ekonomideki daralma ılımlı değil şiddetli olursa buna da depresyon deniyor.