NHS’den göçmenliğe, eğitimden iklim değişikliğine yanıtlar

5 Haziran 2024

 

Başbakan hararetli geçen televizyon tartışmasında Sir Keir Starmer’ın  faturaları 2.000 sterlin artıracağını iddia ederken, yapılan bir anket Muhafazakâr liderin izleyicilerle arayı açtığını ortaya koydu.

Rishi Sunak, seçim kampanyasının ITV’de yayınlanan ilk televizyon tartışmasını, İşçi Partisi’nin vergileri 2,000 Sterlin artıracağını iddia etmek için kullanırken, Sir Keir Starmer başbakanı “farklı bir dünyada yaşamakla” suçladı.

The Times Gazetesi’nde yer alan habere göre; kıran kırana geçen tartışmada Starmer, Sunak’ı 14 yıllık Muhafazakar hükümetten “utanç duymakla” suçlarken, Sunak da İşçi Partisi liderini ülke için bir planı olmamakla itham etti.

Başbakan, İşçi Partisi’nin insanların vergilerini 2,000 sterlin artıracağı iddiasını saldırılarının merkezine koydu. analizin “tamamen saçmalık” ve “sözde İşçi Partisi vaatlerine” dayandığını söyleyen Starmer, Sunak’ın zenginliğine dikkat çekerek, başbakanın geçim sıkıntısı çeken insanların karşılaştığı zorlukları anlamadığını belirtti.

İkili ayrıca kişisel saldırılarda da bulundu. Starmer, Sunak’ın mali kriz sırasında bir hedge fonu için çalışırken “ülkeye karşı bahis oynadığını” söylerken, başbakan İşçi Partisi liderini insan hakları avukatı olarak aşırılık yanlılarını temsil etmekle suçladı.

Starmer şunları söyledi: “5 Temmuz’da uyandığınızda Muhafazakarların beş yıl daha iktidarda kaldığını, beş yıl daha gerileme ve bölünme yaşandığını, kundakçıların kibriti geri verdiğini görseniz ne hissederdiniz bir düşünün. Bu seçimde karar çok açık; Muhafazakârlarla daha fazla kaos ya da değişmiş bir İşçi Partisi ile Britanya’yı yeniden inşa etme şansı.”

Sunak, seçmenlerin kendisi ile Starmer arasında bir seçim yapmak zorunda olduğunu söyleyerek, daha yüksek vergiler dışında “ne alacağınızı bilmiyorsunuz, Starmer da bilmiyor” dedi. Bunun İşçi Partisi’ne “açık çek” vermekle eşdeğer olduğunu söyledi.

İki bakana da, NHS’den göçmenliğe, eğitimden iklim değişikliğine kadar bir dizi konuda sorular yöneltildi. Her ikisi de tartışmaya Britanya’nın karşı karşıya olduğu seçimi tanımlamaya çalışarak başladı.

Sunak, seçmenlerin önündeki seçeneği damıtarak zihinleri yoğunlaştırmaya çalıştı: “Bunu basit tutacağım: beş hafta içinde ya Keir Starmer ya da ben başbakan olacağız. Vergilerinizi artırmanın ve emekli maaşlarınızı yağmalamanın ötesinde, İşçi Partisi’nin gerçekte ne yapacağını kimse bilmiyor.”

Vergi
Sunak ve Starmer, programın başından itibaren  vergiler konusunda atıştı.

Sunak, İşçi Partisi’nin insanlardan alınan vergileri 2,000’er Sterlin artırmayı planladığını iddia etti: “Sözlerimi bir kenara yazın. İşçi Partisi vergilerinizi arttıracak. Bu onların DNA’sında var. İşiniz, arabanız, emekli maaşınız. Adını siz koyun, İşçi Partisi vergilendirecek.”

Sunak tartışmanın sonlarına doğru seçmenlere bir uyarıda bulundu: “İşçi Partisi’nin kazanacağını düşünüyorsanız, tasarruf etmeye başlayın.”

Ancak Starmer, Sunak’ın hükümette 26 kez vergi artırdığına işaret ederek, “vergi artışları konusunda İngiliz uzman” olduğunu söyleyerek karşılık verdi.

Sunak’ın 2,000 Sterlin rakamını birkaç kez kullanmasının ardından, Starmer sonunda buna itiraz ederek “sahte İşçi Partisi politikalarını” maliyetlendirdiklerini ve “yanlış bir okuma” elde ettiklerini söyledi.

Sunak ve Starmer gelir vergisi, ulusal sigorta ya da KDV’nin artırılmayacağı konusunda hemfikirdi. Bu toplam maliyetlerini nasıl denkleştirecekleri ve kamu harcamalarını nasıl karşılayacakları konusunda bir meydan okumaya yol açtı.

Starmer, İşçi Partisi’nin vergileri nerede artıracağının oldukça açık olduğunu söyledi ve İşçi Partisi döneminde “kemer sıkmaya geri dönmeyeceğiz” diye ısrar etti.

Hayat pahalılığı
Starmer, Sunak’ın servetine doğrudan atıfta bulunarak Başbakan’ın zor durumdaki ailelerin “durumunu tam olarak anlamadığını” söyledi.

Sunak, son birkaç yılın insanların mali durumlarını ne kadar “zorladığını” bildiğini ancak ekonominin büyüdüğünü ve insanların artık bunun faydalarını görmeye başladığını kaydetti.

Ancak Starmer, Covid ve Ukrayna’daki savaş ekonomiyi vururken, Muhafazakârların işleri daha da kötüleştirdiğini söyledi.

“Bunun bedelini sizin gibi insanlar ödüyor” diyen Starmer, Liz Truss’un danışmanlarının şu anda Lordlar Kamarası’nda olduğunu ve kendisinin de yeniden parlamentoya girmeyi planladığını sözlerine ekledi.

İşçi Partisi lideri yetiştirilme tarzına işaret ederek şunları kaydetti: “Ben büyürken çok paramız yoktu ve zaman zaman faturalarımızı ödeyemeyecek duruma geldiğimiz oldu. Dolayısıyla bunun nasıl bir his olduğunu biliyorum. Başbakanın sizin ve diğer insanların içinde bulunduğu durumu tam olarak anladığını sanmıyorum.”

Sağlık ve sosyal bakım

Kanserden kurtulan ve yakın zamanda kuzenini tedavi beklerken kaybeden Telfordlu Janet, NHS sisteminin kötü olduğunu söyleyerek, “Bize karşı dürüst olun, bunu düzeltmek ne kadar sürecek?” diye sordu.

Her ikisinden de doğrudan cevap vermedi. Starmer eşinin NHS’de çalıştığını ve sağlık hizmetlerinin DNA’sında olduğunu söyledi. Bozulduğu için “kızgın” olduğunu ve NHS’in şu anda Muhafazakârların 2010’da iktidara geldiği zamankinden daha kötü bir durumda olmasının “affedilemez” olduğunu ekledi.

Sunak, babasının pratisyen hekim, annesinin ise eczacı olduğunun altını çizdi; “NHS benim ellerimde güvende” diyen Sunak, NHS’in Covid’in yarattığı gerginlikten hala kurtulmaya çalıştığını ve bekleme listelerinin artık azalmaya başladığını söyledi.

Starmer araya girerek, başbakanlığı döneminde bekleme listelerinin 7,2 milyondan 7,5 milyona yükseldiğini vurguladı. Sunak verdiği yanıtla izleyicileri kahkahaya boğdu: “Daha yüksek oldukları zamanki seviyelerinden aşağı iniyorlar.”

İki isim ayrıca genç doktorların grevleri konusunda da çatıştı. Starmer, “Bunları çözmemiz gerekiyor. Aylardır Başbakan bunları çözmedi. Odaya kimin gireceği konusunda tartışıp duruyorlar” dedi.

Sunak, genç doktorların yüzde 35’lik maaş artışı taleplerini karşılamayacağını söylediğinde izleyicilerden alkış aldı: “Starmer bunu çözeceğini söylediğinde, nasıl çözeceğini söylemedi.”

Son soru, sevdikleri birinin NHS bekleme listesinde olması halinde özel sağlık hizmeti kullanıp kullanmayacakları üzerineydi. Sunak kullanacağını, Starmer ise kullanmayacağını söyledi. Starmer, “Ben özel sağlık hizmeti kullanmam. NHS’yi kullanırım” dedi.

Eğitim
Sunak çocuklarını özel okula gönderen ebeveynleri savunurken, Starmer, Sunak’ı Muhafazakar Parti’nin sicilinin sorumluluğundan kaçmaya çalışmakla suçladı.

İşçi Partisi lideri, özel okul ücretlerine KDV uygulanmasına ilişkin “zor tercihi” savunurken, devlet okullarında daha fazla öğretmene “çaresizce ihtiyaç duyulduğunu” söyledi. Starmer, “Her çocuğun matematik gibi temel derslerde ihtiyaç duyduğu öğretmenlere sahip olması gerektiğine inanıyorum. Devlet ortaokulunda okuyan ve böyle bir konuda temel öğretmeni olmayan bir çocuk, hayatının geri kalanında bununla yaşayacaktır”dedi.

Ancak Sunak, Starmer’ın politikasına katılmadığını söylemek için doğrudan kendi Winchester eğitimine atıfta bulundu; “Buna katılmıyorum çünkü çocuklarına eğitim sağlamak için çok çalışan insanların bu özgürlüğe sahip olması gerektiğini düşünüyorum, benim ailem de böyle yaptı.”

Göçmenlik

Sunak, zorlanması halinde göçü kontrol etmek için Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nden (AİHS) ayrılacağı konusunda “çok net” olduğunu söyledi.

Ruanda planının İngiltere’nin uluslararası yükümlülüklerine uygun olduğundan emin olduğunu kaydederek, şunları söyledi: “Eğer sınırlarımızın ve ülkemizin güvenliği ile yabancı bir mahkeme arasında seçim yapmak zorunda kalırsam, her seferinde ülkemizin güvenliğini seçeceğim.”

Starmer, “dünya çapında saygı gören” anlaşmalardan çekilmeyeceğini söyledi; “Birleşik Krallık’ın küresel sahnede saygı duyulan bir oyuncu olmasını istiyorum, uluslararası hukuku kabul etmeyen bir parya değil.”

Sunak şunları ekledi: “Ruanda’ya uçuşlar temmuzda başlayacak ama sadece ben başbakan olursam. Keir Starmer seçilirse tüm bu insanlar serbest bırakılacak, uçuşlar iptal edilecek ve hiçbir caydırıcılığımız kalmayacak.”

Ancak Starmer, Sunak’ı verdiği sözleri tutmamakla suçladı; “18 ay önce başbakan bir söz verdi. Tıpkı NHS vaadi gibi, bundan kişisel olarak sorumlu olduğunu, tekneleri durduracağını söyledi. Sadece bu yıl 10,000 kişi teknelerle geçiş yaptı.”

Starmer, Ruanda planını “pahalı bir hile” olarak niteleyerek reddetti ve işe yarayacak olsaydı Sunak’ın seçim çağrısı yapmayacağını söyledi.

Dış ilişkiler
En sert tartışmalardan bazıları, Sunak’ın, Starmer’ın 7 Ekim saldırılarından sonra İsrail’in kendini savunma hakkı konusunda kendisiyle hemfikir olmasından memnuniyet duyduğunu söylemesiyle başlayan dış politika üzerine bir görüş alışverişi sırasında yaşandı.

Ancak Sunak’ın, “İşçi Partisi’ne bu ülkeyi Muhafazakarlar kadar güvende tutma konusunda güvenilebileceğini sanmıyorum” şeklindeki ısrarı, Starmer’ın “şok edici” çığlıklarına yol açtı.

İşçi Partisi lideri, kamu davaları direktörü olarak teröristleri kovuşturma siciline işaret ederek, Sunak’ın finans alanındaki geçmiş kariyeri ile son derece kişisel bir tezat oluşturdu.

Starmer, “Mali kriz sırasında ülke aleyhine bahis oynayarak para kazanan bir başbakanın, şimdi bir şekilde ulusal güvenliğin onun ellerinde daha güvenli olduğunu söylemesi hakarettir” dedi.

Sunak ise Starmer’ı hukuk kariyeri boyunca Abu Qatada gibi “aşırılık yanlılarını” temsil etmekle suçlayarak yanıt verdi. Ancak hem Sunak hem de Starmer, ABD ile ilişkilerin önemi nedeniyle başkan seçilmesi halinde Donald Trump ile birlikte çalışacaklarını söyledi.

İklim değişikliği
Sunak, yeşil vaatlerinden geri adım attığı yönündeki suçlamaları reddederek, “Koyduğumuz hedeflere sadık kalacağız, ancak bunu hepinize para kazandıracak şekilde yapacağız” dedi.

Başbakan, İşçi Partisi’nin yeşil enerjiye geçmeleri için hanelere binlerce pound yükleyeceğini söyledi.

2030 yılına kadar temiz enerji sözü veren Starmer, maliyetlerin “tamamen çöp” olduğunu kaydederek, “Bir geçiş süreci yaşanıyor, örneğin enerji söz konusu olduğunda yenilenebilir enerjiye geçiş çok önemli, bunu sadece bir zorluk olarak görmememiz gerektiğini düşünüyorum, bu büyük bir fırsat çünkü yenilenebilir enerjiye geçersek daha ucuz faturalar ve Putin’in çizmelerini boğazımıza geçiremeyeceği anlamına geliyor” dedi.

Kapanış konuşmaları
Nigel Farage’ın dönüşünün ardından Reform’a atıfta bulunan Sunak, Farage dışında herhangi birine verilecek bir oyun Starmer’ı, Downing Street’e yerleştireceğini söyledi; “Benimle aynı fikirde olun ya da olmayın, neyi savunduğumu biliyorsunuz ama Keir Starmer ile daha yüksek vergiler dışında ne elde edeceğinizi bilmiyorsunuz, o da bilmiyor.”

Starmer ise Muhafazakarların kazanmasına izin verilmesini “kundakçılara kibritlerin geri verilmesine” benzetti; “Ben size Rishi Sunak’ın yaptığı hileleri ya da yerine getirilmeyen vaatleri sunmuyorum. Her şeyi bir gecede düzeltecek sihirli bir değnek varmış gibi davranmıyorum. Bunun yerine, Britanya’yı değiştirmek için pratik ve sağduyulu bir plan sunuyorum.”