Rishi Sunak’ın parti lideri olarak kalmaya devam etmesi isteniyor

4 Temmuz 2024

Bakanlar, Rishi Sunak’ın, Muhafazakar Parti’deki iç savaşı durdurmak için Eylül ayına kadar istifa etmemesini istiyor.

Kabine bakanları, İşçi Partisi’nin olası bir zaferinin ardından daha fazla kaos yaşanmaması için başbakana eylül ayına kadar parti lideri olarak kalması çağrısında bulundu.

Sunak’ın seçim kampanyası o kadar çalkantılı geçti ki hemen ayrılmak isteyebileceğinden korkuluyor. Eğer lider olarak kalırsa, art arda gelen başbakan sorularına katlanmak ve partiyi bir arada tutmaya çalışmak zorunda kalacak.

Kıdemli bir Muhafazakâr milletvekili, “Yenilmiş bir parti liderinin yaşamak zorunda kalacağı çok acı verici ve aşağılayıcı bir şey. Eğer bu seçimi canına tak ettiği için istediyse, görevde kalmasının istenmesi hoşuna gitmeyecektir” dedi.

Sunak’ın müttefikleri, Muhafazakâr liderlik yarışı sırasında “tutarlılık ve istikrar” sağlamak için “parti tarafından kendisinden ne istenirse” yapacağını söyledi. Muhafazakar Parti’nin, partinin gelecekteki yönü konusunda bir başka zarar verici iç savaşa sürüklenmesinden endişe ediliyor.

Eski İçişleri Bakanı Suella Braverman Çarşamba günü yaptığı açıklamada Muhafazakar Parti’nin “duvardaki yazıyı okuması” ve “muhalefetin gerçekliğine ve hayal kırıklığına hazırlanması” gerektiğini söyledi. Liderlik için aday olması beklenen Braverman, partinin “ruhunu” yeniden keşfetmesi ve seçmenleri kazanmak için sağ ile yeniden bağlantı kurması gerektiğini ekledi.

The Times’a göre, eğer anketler doğru çıkarsa Sunak’ın halefi olabilecek birçok ismin genel seçimlerde koltuklarını kaybetmesi muhtemel. Avam Kamarası lideri Penny Mordaunt ve savunma bakanı Grant Shapps’ın yanı sıra eski göçmenlik bakanı Robert Jenrick’in de koltuklarını kaybetmesi bekleniyor.

Koltuklarını kaybetmeleri halinde başlıca adayların Ticaret Bakanı Kemi Badenoch, İçişleri Bakanı James Cleverly, eski bir İçişleri bakanı olan Priti Patel, güvenlik bakanı Tom Tugendhat ve sağlık bakanı Victoria Atkins olması bekleniyor.

Anketler Muhafazakar Parti’nin seçimden sonra daha ılımlı bir görüntü çizeceğini gösteriyor çünkü Nigel Farage’ın Reform UK partisinin sağcı Muhafazakar adayların olduğu seçim bölgelerinde önemli oranda oy alması bekleniyor.

Muhafazakârların karşı karşıya kalacağı kaybın tarihi boyutu, parti olası bir hezimetin ardından yeniden inşa edilmeye çalışılırken, önemli zorluklar ortaya çıkarması bekleniyor. Parti muhtemelen finansman sıkıntısı çekecek ve tüm gölge kabine pozisyonlarını ve seçici komite rollerini doldurmak için potansiyel bir mücadeleyle karşı karşıya kalacak.

Muhafazakârların seçim yarışlarını denetleyen ve arka plandaki milletvekillerinden oluşan 1922 Komitesi’nin de diğer üst düzey görevlerle birlikte yeni bir başkan ataması gerekecek. Partinin başkanı Richard Holden, anketler doğru çıkarsa koltuk elde etme çabasında başarısız olabilir.

Kabineden bir bakan şunları söyledi: “Rishi ve ekibini görevde kalmaya ve bir süreklilik sağlamaya ikna etmeye çalışıyoruz. En azından 2005 yılında Michael Howard’ın yaptığını yapmasını ve liderlik seçimi tamamlanana kadar görevde kalmasını istiyoruz. Seçim gününü atlattığımızda, bu kendisine çok açık bir şekilde iletilecektir. David Cameron gibi davranmasını istemiyoruz.”

Cameron 2016’da AB referandumunu kaybettikten saatler sonra aniden başbakanlıktan ayrılırken, pek çok meslektaşı buna hazırlıksız yakalanmıştı. Yaklaşık iki gün sonra Muhafazakâr liderlik yarışının sonuna kadar Başbakan olarak görev yaptı.

Bir başka üst düzey bakan şunları söyledi: “Partinin iyiliği için bir süre daha kalması gerekiyor. Bunu yapmaması zor bir dönem için talihsiz bir son olur ve mirasını etkiler. Gerçek şu ki, birkaç yıl içinde, çok zor bir dönemden geçen ve istikrar sağlayan biri olarak görülebilir ve bunda onur vardır. Ancak hemen bir veda olması durumunda bunu tartışmak daha zor olacaktır.”

Gelecekteki bir liderlik yarışının kurallarını belirleyen en güçlü gruplar Muhafazakar Parti yönetim kurulu ve 1922 Komitesi. Bu iki grup, adaylık için gereken asgari aday sayısını, adayların son ikiye indirilmesi için milletvekilleri arasında ne zaman oylama yapılacağını ve Muhafazakar Parti üyelerinin kazananı seçmek için ne kadar süreye sahip olacağını belirliyor.

1922 Komitesi’nin beş yönetici pozisyonundan ikisi henüz doldurulmadı. Komitenin eski başkanı Sir Graham Brady istifa etti ve komite başkan yardımcısı William Wragg da bu yılın başlarında görevinden ayrıldı. YouGov anketine göre, kalan üyelerden Gary Sambrook ve Bob Blackman koltuklarını kaybedecek.

Yaklaşık yedi yıldır saymanlık görevini yürüten Sir Geoffrey Clifton-Brown’un başkan vekilliği görevini üstleneceği ve bu görevi kalıcı olarak sürdürmek isteyeceği belirtiliyor.

Clifton-Brown, “Partiye yardım etmek için ne gerekiyorsa yapmaya hazırım. Geçici bir başkan olmaya kesinlikle hazırım ve herhangi biriyle seçim yarışına girebilirim. Boris Johnson ve Liz Truss’un çalkantılı dönemlerinde uzun bir süre ’22’de görevli olarak bulunduğumdan dolayı  tüm o zorlu toplantılarda yer aldım. Bazı yararlı deneyimlerim olduğunu düşünüyorum” açıklamasında bulundu.

Ancak Sunak’ın lider olarak kalmaya ikna edilmesi kesin bir sonuç olarak görülmüyor. Muhalefet lideri olarak Sir Keir Starmer’ın ilk Kral Konuşması’na ve başbakanın sorularına yanıt vermesi gerekecek.Bazıları, liderlik yarışının milletvekili eleme aşamasının normalde Temmuz ayının sonuna denk gelen yaz tatilinden önce tamamlanması ve üyelerin oylamasının Avam Kamarası Eylül ayında yeniden toplanana kadar yapılması gerektiğine inanıyor.