Ev fiyatları neden bu kadar yüksek ?

4 Temmuz 2022

İngiltere’de 2008 yılında konut fiyatları zirve noktasındayken, ABD’deki yüksek faizli mortgage krizi uluslararası boyutta bir kredi sıkışıklığına yol açmıştı. İngiltere’de mortgage kredileri anında durduruldu.

Bu da konut satışlarının bıçak gibi kesilmesine yol açtı ve ev fiyatları ani ve derin bir düşüş yaşadı. Mortgage krizinin hatırası ve geniş bir alana yayılan sonuçları hala birçok insanın zihninde sıcaklığını koruyor.

Fidelity International’dan Becks Nunn’ın haberine göre, İngiltere merkezli finans kurumu Nationwide’ın son yayınladığı konut fiyat endeksi, ortalama konut fiyatlarının İngiltere’de art arda 11’inci ayda da arttığını ve 271.613 sterlinlik rekor seviyeye ulaştığını gösteriyor.

Bu süreçte faiz oranları yükselmeye devam ediyor ve bir resesyon ihtimali artık bir dedikodudan fazlasıymış gibi gözüküyor. Bu şartlar, İngiltere’de konut balonunun her an patlayabileceğini kanıtlıyor. Pandemi süreci başladığında herkes evine çakılı kaldı ve konut piyasası donma noktasına geldi.

Konut piyasasında yeniden bir canlılık yaratabilmek için ise hükümet bazı önlemler almak durumunda kaldı. 2020 yılı Temmuz ayında, ilk olarak, ilk 500 bin sterlinlik mülk satışını damga vergisinden muaf tutan bir plan ile yola çıkıldı.

Alıcılar bu vergi indiriminden faydalanmak için adeta sıraya girdi ancak kaliteli konut arzının sınırlı ve yetersiz olması nedeniyle fiyatlar tırmanmayı başladı.

Ardından, 2021 yılı Nisan ayında başlatılan ve yalnızca yüzde 5’lik bir depozito ile ipoteklerin güvence altına alınmasını sağlayan hükümet destekli yüzde 95 ipotek planı devreye sokuldu.

Bu durum ancak fiyat araştırması yapabilecek alıcıların bazılarını yeni evlerinin merdivenlerine kadar götürünce, artan talep karşısında ev fiyatları yeniden alevlendi.

Pandemi süreci pahalı kentsel alanlardan daha mütevazı bölgelere taşınma talebini artırdı ve bu durum konut fiyatlarının yükselmesine neden oldu. Tüm bunlara uzaktan çalışmanın konut piyasası üzerindeki etkisi de eklendi.

Pandemi süreci evden çalışmayı bir seçenekten bir zorunluluğa dönüştürdü. Bu da birçok insan için işe gidip gelmeyi kısa yürüyüşlere indirgemesine neden oldu.

Sonuç olarak pahalı kentsel alanlardan daha mütevazı bölgelere taşınma talebi arttı ve bu durum konut fiyatlarının bir kez daha ve bu kez önlenemez şekilde yükselmesine neden oldu.

Artan faiz oranlarının etkisi İngiltere Merkez Bankası, 2021 yılından beri enflasyonu kontrol altına alabilmek için Faiz oranlarını istikrarlı şekilde artırıyor.

Şu an bu oran yüzde 9,1 ile son 40 yılın en yüksek seviyesinde seyrediyor. Nationwide Baş Ekonomisti Robert Gardner, konut balonunun patlamaya hazır olup olmadığıyla ilgili olarak, konut satın alımları için onaylanan ipotek sayısının Nisan ayında pandemi öncesi seviyelere düşmesiyle birlikte, konut piyasasında bir yavaşlamanın belli belirsiz işaretlerinin de gelmeye başladığını söylüyor.

Gardner, “Bununla birlikte, yüksek enflasyonun hanehalkı bütçeleri üzerinde artan olumsuz baskısı göze alındığında konut piyasasının şaşırtıcı bir ivme yakaladığını da kabul etmek gerekiyor” diyor.

Gardner, piyasadaki konut stokunun düşük olmasının da konut fiyatları üzerinde yukarı yönlü bir baskının devam etmesine yardımcı olduğunu sözlerine ekliyor. Kaliteli konut sıkıntısı Ufukta ekonomiye dair pek çok bilinmeyen bulunuyor.

Yükselen ev fiyatlarının insana iyi hissettiren tarafı, artan yaşam maliyeti ve faiz oranlarının yukarı yönlü ivmesi arasında belki de buharlaşacak ve bu da piyasaya bir düzeltme gelmesini sağlayacak.

Ancak kaliteli konut talebi hala arzın çok üzerindeyken, konut piyasasında büyük bir çöküş ya da tekrar bir kredi sıkışıklığı yaşanma olasılığı oldukça düşük görünüyor.