Jack Straw: “Rumları AB’ye almamalıydık”

11 Eylül 2023

Dışişleri eski bakanı: Ada’da çıkmazdan kurtulmanın tek yolu iki devletli çözüm

2001-2006 yılları arasında, Rum Kesimi’nin, AB’ye üye kabul edildiği dönemde İngiltere dışişleri bakanı olan Straw, “Politico” gazetesi için kaleme aldığı ve “Kıbrıs’ı asla AB’ye almamalıydık” başlığını taşıyan yazısında çarpıcı saptama ve önerilerde bulundu.

Straw yazısında, Rum Yönetimi ile Vladimir Putin liderliğindeki Rusya arasındaki yakın ilişkileri mercek altına alırken, bunda AB’nin hatalarının etkili olduğunu savundu.

Kıbrıs’ta 2004 yılında yapılan Annan Planı referandum sürecini anımsatarak, Kıbrıslı Türklerin ezici çoğunlukla lehte oy kullanmasına karşılık, Kıbrıslı Rumların daha da büyük bir farkla aleyhte oy kullandığına işaret eden Straw, “Bu sürece tanıklık eden birçoğumuz Kıbrıslı Rum müzakerecilerin ciddi ikiyüzlülük içinde olduğuna inanıyorduk.

Geriye dönüp baktığımızda, Güney Kıbrıs’ın AB üyeliğini bu aşamada askıya alabilirdik ve almalıydık da. Her iki tarafa da sadece birleşik bir Ada’nın AB’ye katılmasına izin verileceğini açıkça belirtmeliydik” dedi.

Güney Kıbrıs’ın AB’ye üye olarak kabul edilmesini, kendinin de taraf olduğu “bir hata” olarak nitelendiren Straw, bunun sonucunda donmuş bir ihtilafın sorumlusu haline gelen AB’nin de Kıbrıslı Rumlar üzerindeki kaldıraç gücünü, yani baskı uygulama imkanını yitirdiğinin altını çizdi.

Straw, Kıbrıslı Rumlar için “Açık bir çeke sahip olduklarına inanıyorlar, ki gerçekten ellerinde bu yetki var” görüşünü aktarırken, bunun Rusya ile ilişkilerinde gözlemlenebildiğini, ayrıca bu durumun Ada’da birleşme umudunu da gölgelediğini belirtti. Eski bakan, “Kıbrıslı Rumların çıkarlarına ne kadar uygun olursa olsun, Kuzey’le yapılacak herhangi bir barış anlaşmasının mevcut durumdan daha az tatmin edici olacağına inanıyorlar.

Birleşmiş Milletler’in (BM) 2004’ten bu yana yürüttüğü müzakereler beni haklı çıkarıyor” derken, “Bana göre bu çıkmazdan kurtulmanın tek yolu var” diyerek şu öneride bulundu: “Birleşik bir Ada için yeni bir anayasa müzakerelerinin bir kez daha başarısızlığa uğraması halinde uluslararası toplum iki devletli bir çözüme kendini adaması gerekmekte.”

Straw, Çekoslovakya’nın 1993’te barışçıl bir şekilde iki devlete bölündüğünü, buna karşın Yugoslavya’nın dağılma sürecinin hiç de barışçıl olmadığını ancak yeni cumhuriyetlerin çoğunun önünde daha iyi bir gelecek olduğunu aktardı. Kıbrıs’ta Türkiye ve Yunanistan ile birlikte İngiltere’nin de garantör ülke olduğunu anımsatan Jack Straw, artık iki devletli çözümün masaya konulması gerektiğini kaydetti.

Straw, İngiltere’nin atması gereken adımları sıralarken, “Elbette İngiltere Kıbrıs’ta iki devletli bir çözümü tek başına etkileyemez. Ancak yapabileceği ve yapması gereken şey, Kıbrıs üzerindeki büyüyü bozmak, iki devletli çözümü masaya koymak ve diğer ortaklarını bu çatışmayı çözmenin en iyi yolunun bu olduğuna ikna etmeye çalışmaktır” ifadelerini kullandı.