BK’da binlerce kişiye, Alzheimer’da ‘devrim yaratacak’ kan testi yapılacak

4 Nisan 2024

Demans riskinden endişe duyan Britanyalılar, doktorların NHS’de teşhis konusunda devrim yaratacağını umdukları iki çalışmadan birine katılabilecekler.

Doktorların NHS’de teşhis konusunda devrim yaratacağını umdukları iki önemli denemede, hafızalarından endişe duyan binlerce İngiliz demans için kan testi yaptırmaya hazırlanıyor. Oxford Üniversitesi ve University College London’dan ekipler, “şok edici” teşhis oranlarını iyileştirmek için ucuz ve basit testlerin kullanımını araştırmak üzere görevlendirildi.

The Times gazetesinin mansetinde yer verdiği habere göre, Alzheimer ve diğer demanslarla bağlantılı proteinleri arayan testler, araştırma ortamlarında oldukça etkili. Şimdi bilim insanları, bu testlerin, NHS’de rutin olarak sunulmalarının bir başlangıcı olarak, gerçek dünyada yararlı olduklarını kanıtlamak istiyor. Haberde, bu tür testlerin hastalara çok daha kısa sürede daha fazla netlik sağlayacağı ve erken teşhis gerektiren yeni bir Alzheimer ilaç sınıfının kullanıma sunulmasına potansiyel olarak yardımcı olacağı kaydedildi.

Alzheimer Research UK’den Dr. Sheona Scales, “insanların teşhis edilme şeklinin elden geçirilmesinin gerçek ve acil bir ihtiyaç” olduğunu söyledi.

Scales, “Demans, Birleşik Krallık’ın en büyük katilidir, ancak bu hastalıkla yaşayanların üçte birinden fazlasına teşhis konulamamaktadır. Sadece yüzde 2’sine kesin bir değerlendirme sağlayabilecek Pet beyin taramaları veya lomber ponksiyonlar yapılıyor. Bu durum, erken teşhis edildiği takdirde Alzheimer’ın ilerlemesini yavaşlatabilecek ilaçların denemelerden geçmeye başladığı şu günlerde klinisyenler için özellikle endişe vericidir. Hastaların yaşamlarını planlayabilmeleri ve tedavilere erişebilmeleri için gerçekten erken ve doğru bir teşhise ihtiyacımız var” diye ekledi.

Alzheimer’s Research UK ve Alzheimer’s Society tarafından desteklenen denemeler, Birleşik Krallık genelindeki merkezlerde, hafızalarıyla ilgili endişelerini dile getirerek aile hekimlerine gitmiş olan ve demansın erken evrelerinde olabilecek kişiler üzerinde gerçekleştirilecek. Bu, normalde NHS teşhis yoluna başlayacakları nokta olup, günümüzde değerlendirmenin çoğu bilişsel testlere dayanmaktadır.

UCL’de nöroloji profesörü olan Jonathan Schott, yaklaşık 100 sterline mal olan Alzheimer için en iyi doğrulanmış kan testlerinden birinin bunu hızlandırıp hızlandıramayacağını görmek için 1.100 kişiyle bir deneme yürütecek. Deneme kısmen erken teşhisin değerini değerlendirecek. Grubun yarısı üç ay sonra, diğer yarısı ise 12 ay sonra sonuçlarını alacak ve daha erken tanı almanın bakımlarını ve yaşam kalitelerini iyileştirip iyileştirmediğini görecek.

Schott, “Basit bir kan testi, hem hastalar hem de araştırmalar için potansiyel olarak oyunun kurallarını değiştirir. Tıbbın temeli teşhistir. Hastalığa yol açan süreçleri anlamak, insanları tedavi etmek ve klinik deneyler yürütmek için teşhis kesinlikle çok önemlidir”dedi.

Yaklaşık 4.000 kişiyi kapsayan ikinci bir araştırma, Alzheimer, vasküler demans ve Lewy cisimcikli demans dahil olmak üzere birçok demans türünü ayırt edip edemeyeceklerini görmek için bazıları iyi bilinen, diğerleri daha az bilinen bir dizi kan testini değerlendirecek.

Haberde yer verilen bilgilere göre, Alzheimer’dan daha az yaygın olmakla birlikte benzer semptomlara sahip olan vasküler demans beyne giden kan akışının azalmasından, Lewy cisimcikli demans ise protein birikiminden kaynaklanır. Lewy cisimcikli demans da halüsinasyonlara neden olma eğilimindedir.

Testleri uygulamanın, posta yoluyla parmak delme testi gibi farklı yolları da denenecek. Oxford Üniversitesi’nden Dr. Vanessa Raymont, bunu yaparak, NHS genelinde nasıl yaygınlaştırılacağını anlamak istediklerini söyledi.
Raymont, “Bu, daha doğru ve zamanında teşhisle ilgili. Yeni tedaviler olmasa bile, netlik sağlamak açısından önemli. Pek çok hasta bana, çok erken evrelerde olsalar bile, başlarına ne geleceğini bilmek istediklerini söylüyor. Riski anlamak son derece önemli. Anne ve babamın ikisi de demanstan öldü. Kan testi yaptırabilseydim, yaptırırdım”dedi.

Denemelerin maliyetinin 10 milyon sterlinin biraz altında olması bekleniyor, bu da yaklaşık 5.000 katılımcıyı test etmek ve takip etmek için yeterli. Alzheimer Derneği araştırma ve inovasyon direktörü Dr. Richard Oakley, People’s Postcode Lottery tarafından kısmen finanse edilen denemelerin, testlerin kliniğe girmesi için çok önemli bir son adım olduğunu söyledi.

Araştırmacıların nihai hedefi, Alzheimer riski altında olanları hastalık gelişmeden önce tespit edebilecek ve potansiyel olarak müdahale edip hastalığı durdurabilecek bir test bulmak. Londra Queen Mary Üniversitesi’nde klinik nöroloji profesörü olan Charles Marshall, ‘mevcut anlayışımızla testlerin buna hazır olmadığını ve sağlıklı kişilerde genel bir tarama aracı olarak kullanılamayacağını’ söyledi.