Shakespeare’in, Ben Jonson oyununda rol aldığı ortaya çıktı

7 Nisan 2024

Öğretim görevlisi, Jonson’un, ‘Every Man in His Humour’ adlı eserindeki satırlar ile daha sonraki Shakespeare eserleri arasında ‘çarpıcı benzerlikler’ buldu.

Tüm zamanların en büyük oyun yazarı olmasının yanı sıra bir oyuncuydu da, ancak hiç kimse William Shakespeare’in kendisinin oynadığı tek bir rolü kesin olarak söyleyemedi. Şimdi önde gelen bir akademisyen, dilbilimsel analizler sonucunda Shakespeare’in, oyun yazarı Ben Jonson’ın 1598 tarihli bir dramasında saplantılı derecede kıskanç bir kocayı canlandırdığı sonucuna vardı.

Stratford-upon-Avon’daki, Shakespeare Birthplace Trust’ta, Shakespeare çalışmaları alanında öğretim görevlisi olan Dr. Darren Freebury-Jones, ‘Every Man in His Humour’da, Thorello tarafından okunan cümleler ile Shakespeare’in, Othello, Hamlet ve Twelfth Night oyunlarındaki cümleler arasında “çarpıcı benzerlikler” keşfetti.

Freebury-Jones, Guardian’a şunları söyledi: “Bulduğum şey, Shakespeare’in belki de bilinçsizce kendi repliklerini hatırladığını düşündüren, dil açısından gerçekten ilginç bazı bağlantılar.”

Elizabeth dönemi oyuncuları genellikle bütün bir oyunun kopyasına sahip değildi. Bunun yerine, senaryoları belirli replikleri  ile sınırlıydı; sadece önceki konuşmaların son birkaç kelimesi.

Freebury-Jones şöyle dedi: “Bu nedenle Shakespeare gibi oyuncuların performans sırasında uyanık olmaları ve büyük ölçüde işitsel anlayışlarına güvenmeleri gerekirdi. Dolayısıyla o dönemde dinlemeye gerçek bir vurgu vardı .. Jonson’un revizyonunda Kitely olarak yeniden adlandırılan Thorello’nun satırları ile kendi satırları arasındaki gramer kalıpları ve düşünce benzerlikleri, Shakespeare’in bu role yakından aşina olduğunu göstermektedir. Ancak bir dahi olan Shakespeare, başka bir dram yazarının tüylerini alır ve onları bir tavus kuşuna dönüştürür.”

Örnekler veren Freebury-Jones şunları söyledi: “Freebury-Jones, örnekler vererek şunları söyledi: “Jonson’ın oyununda, kıskanç Thorello’nun talihsiz eşi Bianca, kendisinin bir ilişkisi olduğundan şüphelenen bir karakterdir. Bianca, ‘Tanrı aşkına, sevgilim, havadan içeri gel,’ der ve Thorello da iç monologla yanıtlar: ‘Ne kadar basit ve ne kadar kurnaz yanıtları var’ Hamlet’te, Polonius ‘Efendim, havadan mı yürüyeceksiniz?’ diye sorar, Hamlet ise ‘Mezarıma doğru’ der. Polonius, ‘Evet, bu havadan geliyor’ der. Daha sonra iç monologla, ‘Bazı zamanlarda yanıtları ne kadar anlamlı olabiliyor.’ der. Bu karşılıklı yapılar ve bağlamlardaki benzerlikler çarpıcı. Bu, Shakespeare’in hatırladığı bir ipucu satırı ve bir iç monolog durumu mu?”

Eklediği şu ifadelerle devam etti: “Shakespeare, Thorello’nun başka bir iç monoloğunu hatırlamış gibi görünüyor: ‘Şeytanın bile, nasıl da yüreğimi sızlattıkları,’ cümlesini Twelfth Night’taki Maria’nın konuşmasında kullanmış: ‘Efendim, eğer şeytan hakkında kötü konuşursanız, nasıl da yüreğine saplar.’ Gramatik yapı çok benzer ve ‘şeytanın nasıl’ gibi özgün kelime sırası, isim ‘yüreğe’ sarılıyor. Burada sahnede söylediği satırları hatırlıyor olabilir miyiz?”

“Shakespeare, Othello’nun yıkıcı kıskançlığını tasvir ederken Thorello’nun ‘Vereceklerdi, çünkü karım adil’ dizesini de hatırladı: ‘Beni kıskandırmak için değil / Karımın adil olduğunu söylemek’. Shakespeare, Thorello’nun komik kıskançlığını, benzer şekilde adlandırdığı trajik kahramanı Othello’da tersine çevirir.”

Freebury-Jones diğer karşılaştırmalı ifadelerin “bağlamsal olarak Thorello ile paylaşılanlar kadar ilginç olmadığını” tespit etti.

Araştırmacıların, Shakespeare’in bir aktör olarak aldığı belirli rollerden emin olmadıklarını gözlemledi:

“Onu Hamlet’in babasının hayaleti rolüne ve As You Like It’teki Adam adlı yaşlı bir adama bağlayan sözlü gelenekler var. Kendi oyunlarında rol aldığını biliyoruz çünkü 1623 tarihli First Folio bize bunu söylüyor ama aldığı herhangi bir rolü doğrulamıyor. Ayrıca Jonson’ın iki oyununda rol aldığını da biliyoruz çünkü 1616 Jonson Folio’sunda basılan bir oyuncu listesi Shakespeare’in Every Man in his Humour’da başlıca oyunculardan biri olduğunu ve Sejanus’ta da başlıca tragedyacılar arasında yer aldığını gösteriyor. Ancak yine de belgesel kanıtlar rolleri belirtmiyor.”

“Shakespeare’in Thorello’yu kesinlikle oynadığını söyleyemem ama bu yeni bir kanıt. Daha önce hiç kimse bunu keşfetmemişti. Bence bu ilginç ve oldukça ikna edici bir durum. Shakespeare’in bir oyun yazarı olduğu kadar bir oyuncu olarak da dikkatleri üzerine çekmesi harika. Oyunculuk O’nun edebi kariyeri için kesinlikle çok önemliydi.”

 

Keşifleri yakında çıkacak olan Shakespeare’s Borrowed Feathers (Shakespeare’in Ödünç Alınmış Tüyleri) başlıklı kitabında yer alacak:

How Early Modern Playwrights Shaped the World’s Greatest Writer (Erken Modern Oyun Yazarları Dünyanın En Büyük Yazarını Nasıl Şekillendirdi?) başlıklı kitabında yer alacak ve Ekim ayında Manchester University Press tarafından yayımlanacak.

Araştırma, 1552’den 1657’ye kadar uzanan 500’den fazla oyunun metinlerini karşılaştırarak belirli ifadelerin nadir veya benzersiz olup olmadığını gösteren “Collocations and N-grams” adlı elektronik bir veri tabanını içeriyordu.

Freebury-Jones, örneğin “havadan … nasıl” ifadesinin bu veri tabanında Jonson ve Shakespeare’e özgü olduğunu tespit etti.

Freebury-Jones, modern teknolojinin bizi geçmişe götürebileceğini, belki de “Shakespeare’i tahtaların üzerinde yürürken hayal etmemizi” sağlayabileceğini söyledi.