İşsizlik tüm dünyanın uzun vadeli derdi

16 Temmuz 2013

Dünyanın büyük bir kısmında, yüksek değerlerde seyreden işsizlik oranları, ABD’de 2008’de yaşanan küresel ekonomik krizle gelişmiş ülkelere de sıçradı. Önümüzdeki yıllarda, gelişmiş ve gelişmekte olan ülke ayrımı ol­maksızın işsizlik oranlarının arta­cağı öngörülürken, bu durumun yaratmakta olduğu sosyal ve eko­nomik baskının daha fazla hissedilir olması bekleniyor. Küresel Mali kriz sonrasında artan işsizlik sorunun­dan en fazla Avro Bölgesi ülkeleri, en az Japonyave Çin etkileniyor.
ABD’de 2008’de konut sektö­ründe başlayan ve finans piyasala­rının ardından reel kesime de sıç­rayan, “yüzyılın küresel krizi”nin en önemli sonuçlarından biri de yük­selen işsizlik oranları oldu. Kriz sonrasında daralan piyasalarla ar­tan işten çıkarmalar, yeni istihdam alanlarının açılamaması, yükselen faiz oranları gibi nedenlerle işsiz­lik hemen her ülkenin ortak derdi haline geldi.
Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) “dünya ekonomisinin 1930’larda bu yana karşılaştığı en tehlikeli finan­sal şok” olarak tanımladığı kriz, fi­nans sektörünün devlerini yuttu ve başta otomotiv sektörü olmak üzere reel kesimin lokomotif sek­törlerine büyük darbe indirdi.
Krizin yarattığı daralmadan kur­tulmak için dünya genelinde 6 tril­yon doları aşkın kurtarma paket­leri açıklanırken, Amerikan Merkez Bankası (FED) ve diğer merkez ban­kaları tarihte görülmemiş şekilde, koordineli olarak faizleri düşürdü. Bazı Avrupa Birliği (AB) ülkeleri bankalardaki mevduat garantisini artırırken, bazıları ise tam güvence getirdi.
Dünya genelinde finans devleri ve reel sektörde faaliyet gösteren uluslararası şirketler, krizin başla­dığı ilk dört aylık süreçte yüzbin­lerce kişinin işine son verirken, tüm dünyada orta ve küçük ölçekli işlet­melerden çıkarılanlarla birlikte bu sayının milyonları bulduğu tahmin ediliyor. Krize bağlı olarak artan iş­sizlikten en çok “Avro Bölgesi” ül­keleri etkilenirken, Yunanistan ve İspanya yükselen işsizlik oranı ko­nusunda başı çekti.
Gelişmekte olan ülkeler daha hızlı toparlanıyor
Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) raporlarına göre, küresel Mali krizden beş yıl sonra bile, uluslara­rası istihdam durumu düzenli bir seyir izlemezken, gelişmekte olan ülkelerde istihdam oranlarındaki toparlanma, gelişmiş ekonomile­rin pek çoğundan daha hızlı sey­rediyor.
ILO’nun verilerine göre, yüksek gelişmiş ülkelerde, krize neden olan anahtar işgücü piyasasındaki zayıf­lama daha kötüleşerek devam etti. Bu duruma bağlı olarak, geçtiğimiz beş yılda uzun dönemli işsizlik, ge­lişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde yüzde 60 oranında artış gösterdi. ILO, istihdam konusundaki politi­kalarda değişiklikler olmadığı tak­dirde, dünya sathında işsiz insan­ların sayısının artacağına dikkati çekerken, küresel çapta işsiz sayı­sının 2015’te 208 milyona ulaşaca­ğını öngörüyor.
Küresel Mali kriz sonrası işsiz­lik oranları
Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü’nün (OECD) verilerine göre küresel ekonomik krizin başladığı temmuz 2008’den ocak 2013’e ka­darki dönemde Avro Bölgesi ülke­leri genelinde işsizlik oranı yüzde 7,7’den yüzde 11,8’e çıkarken, ABD’deki yüzde 5,8’lik işsizlik oranı krizden sonraki iki yıllık süreçte yüzde 10’a çıktı; sonrasında ise yüzde 7,8’de sabitlendi. OECD üyesi ülkelerde işsizlik oranının seyri ise ocak 2013 itibariyle yüzde 8,2 ola­rak belirlendi.
Yine OECD rakamlarına göre, Kanada’da temmuz 2008 – ocak 2013 döneminde işsizlik oranları yüzde 6’dan yüzde 8,8’a çıktı. Fransa’da aynı dönemlerde bu rakamlar, yüzde7,8’den yüzde 11’e yükselir­ken, İtalya’da yüzde 6,8’den yüzde 11,8’e ulaştı. İngiltere’de ise yüzde 5,8 olan işsizlik rakamları yüzde 8,5’e çıktı.
Yunanistan da kriz sonrası yük­sek işsizlikten en çok etkilenen ül­kelerin başında yer aldı. 2008’de yüzde 7 oranında olan işsizlik ra­kamları 2013 itibariyle yüzde 26,4’e ulaştı.
Japanya’da yüzde 4 olarak sey­reden işsizlik oranı ekonomik kriz sonrasında yüzde 5,3’e çıktı ve 2013’e kadar ki süreçte tekrar yüzde 4’e döndü. Dünyanın en hızlı bü­yüyen ekonomilerinden Çin’de ise Japonya’ya benzer bir durum ya­şandı. Kriz öncesinde yüzde 4 ora­nında olan işsizlik, krizle yüzde 4,3’e çıktı ancak 2013 itibariyle yüzde 4,1’e indi.
Küresel ekonomik krizden ba­ğımsız olarak, dünyadaki en yüksek işsizlik oranları Afrika ülkelerinde. Zimbabve, yüzde 95 ile dünyada en yüksek işsizlik oranının görüldüğü ülkeyken, Nauru yüzde 90’la ikinci, Liberya yüzde 85’le üçüncü sırada yer alıyor. Bu ülkeleri ise Burkina Faso ve Cibuti izliyor.
Türkmenistan yüzde 60 işsizlik oranıyla listenin üst sıralarında yer alırken, Bosna-Hersek yüzde 46, Ko­sova yüzde 45 ile işsizliğin en fazla yaşandığı ülkelerden.