Van Gogh’un ‘kozmik şiiri’ ilk kez resmedildiği yerde

2 Haziran 2024

 

Starry Night (Yıldızlı Gece), astronominin 19. yüzyıl sanatçıları üzerindeki etkisini inceleyen bir sergide, resmedildiği yerden metrelerce uzakta sergilenecek.

Vincent van Gogh, Şubat 1888’de Paris’in sefahatinden kaçarak, Güney Fransa’daki Arles’e gitti ve burada zihinsel ve fiziksel sıkıntılarından kurtulmayı umdu. Provence’ta geçirdiği bir yılın sağlık açısından faydaları sınırlı oldu. Hollandalı post-empresyonistin kulağını usturayla kestikten birkaç ay sonra akıl hastanesine yatırılmasıyla bu dönem sona erdi. Ancak Arles’da kaldığı süre sanatsal açıdan verimli geçti. Orada, aralarında Rhône üzerinde Yıldızlı Gece’nin de bulunduğu, çoğu başyapıt niteliğinde 200 kadar resim üretti.

“Kozmik bir şiir” olarak tanımlanan bu eser, Van Gogh ve Yıldızlar adlı bir sergi için ilk kez Provençal kentine geri döndü

Fondation Vincent van Gogh Arles’ın onuncu yıldönümü münasebetiyle düzenlenen serginin ortak küratörü Bice Curiger, “Bu, sanat tarihinin ikonik bir tablosu ve biz onu yapıldığı yerden sadece birkaç metre ötede görüyoruz. O kadar çok kopyası yapıldı ki, ilk kez gerçekten gördüğünüzde duygusal bir hasar oluşuyor” dedi.

Eser genellikle Paris’teki Musée d’Orsay’da sergileniyor. Curiger sekiz yıldır eseri ödünç vermeleri için onları ikna etmeye çalıştığını söyledi. Ancak dirençle karşılaşmış. “Her zaman : ‘Biliyorsun, bu çok ağır bir süreç. Organize etmek üç yıl sürer. Bilimsel bir projeye ihtiyacınız var’ dediler.”

1874 yılında Paris’te düzenlenen ve izlenimciliği başlatan serginin 150. yıldönümü bir fırsat yarattı. Orsay’ın bu vesileyle 178 eseri taşra müzelerine ödünç vermesiyle Arles, en azından sergi süresince Van Gogh’un başyapıtının iadesini nihayet kazanmış oldu.

Curiger, eş küratörü Jean de Loisy ile birlikte resmi, 19. yüzyılda sanat ve edebiyatın yanı sıra bilime de nüfuz eden astronomi merakı bağlamına yerleştirdi. The Times’ta yer alan habere göre, Van Gogh, Arles’da bir dizi olarak ürettiği ayçiçeği resimleriyle tarihe damgasını vurmuş olabilir, ancak zamanının çoğunu yıldızları izleyerek geçirdi. Yalnız da değildi. De Loisy, “Astronomi o zamanlar modaydı ve herkesin buna karşı bir tutkusu vardı” dedi.

Küratörler, Van Gogh’un Fransız yazar Victor Hugo’nun astronomik düşüncelerinden veya manzara ressamı Camille Corot’nun eserlerinden nasıl etkilendiğini göstermek istediklerini söyledi.

Sergi aynı zamanda Van Gogh’un gece sahnelerinin, yıldızlara olan tutkusunu paylaşan sonraki sanatçıları nasıl etkilediğini de gösteriyor. İsviçreli usta Augusto Giacometti’nin 1917’de yaptığı Yıldızlı Gece ve 20. yüzyıl Fransız performans sanatının öncüsü Yves Klein’ın Seyahat Rüzgârı gibi eserler sergide yer alıyor. Sergiyi “sonsuzluğa yolculuk” olarak tanımlayan de Loisy, “Klein, Van Gogh’u devam ettirdi” dedi.

Ancak Van Gogh için 1889’da Saint Rémy de Provence yakınlarındaki bir akıl hastanesine gitmek vardı. Birkaç ay önce, uzun süredir psikotik sıkıntılar ve sanrılar yaşayan Hollandalı ressam, Fransız post-empresyonist Paul Gauguin ile tartışmaya girmişti. O akşamın ilerleyen saatlerinde Van Gogh kulağını kesti ve bu kulağı daha sonra sık sık gittiği genelevde 17 yaşındaki bir temizlikçiye verdi.

Van Gogh 1890’da Paris’in kuzeyindeki Auvers-sur-Oise’a taşındı ve burada göğsüne aldığı bir kurşunla öldü. Uzmanlar arasındaki fikir birliği kendini vurduğu yönünde.

 

foto kaynak: https://www.vincentvangogh.org/starry-night-over-the-rhone.jsp#google_vignette