“Güçlü bir Birleşik Krallık-Çin ilişkisi istiyoruz”

19 Kasım 2024

G20 zirvesinde Cumhurbaşkanı Xi Jinping ile bir araya gelen Sir Starmer, her iki ülke için de “güçlü bir Birleşik Krallık-Çin ilişkisi”nin önemini vurguladı.

Bu toplantı, 2018’den bu yana Birleşik Krallık başbakanının, Çin Cumhurbaşkanı ile yüz yüze gerçekleştirdiği ilk görüşme olurken, ilişkilerdeki son bozulmanın ardından gerçekleşti. Başbakan, özellikle uluslararası istikrar, iklim değişikliği ve ekonomik büyüme gibi “karşılıklı işbirliği alanlarında” daha fazla ticari işbirliği arzusunun sinyalini verdi.

Rio de Janeiro, Brezilya’daki G20 zirvesinde Cumhurbaşkanı Xi ile bir araya gelen Sir Keir, toplantının başında, “İlişkilerimizin tutarlı, kalıcı ve saygılı olmasını istiyoruz, bunun üzerine anlaştık, mümkün olduğunca sürprizlerden kaçınmalıyız. Birleşik Krallık, hukukun üstünlüğüne bağlı, öngörülebilir, tutarlı ve egemen bir aktör olacaktır” dedi.

https://x.com/Keir_Starmer/status/1858562939990479160

Çevirmen aracılığıyla konuşan Xi, Sir Keir’e iki ülkenin karşılıklı saygı ve açıklık taahhüt etmesi gerektiğini belirterek, “Çin ve Birleşik Krallık, ticaret, yatırım, temiz enerji, finansal hizmetler, sağlık hizmetleri ve halkımızın refahını artırma gibi çeşitli alanlarda işbirliği için geniş bir alan sunmaktadır” dedi.

BBC’nin haberine göre, kapalı kapılar ardındaki toplantının özetinde, Başbakan’ın liderlerin küresel istikrar, ekonomik işbirliği ve ticaret peşinde birlikte çalışma sorumluluklarını vurguladığını ve fosil yakıtlardan yenilenebilir enerjiye geçiş çabalarını dile getirdiğini belirtildi.

İklim değişikliği, Başbakan için bir odak noktasıydı. Downing Street’ten bir sözcü, Başbakan’ın, “özellikle de ABD başkanı seçilen Trump’ın yeşil politikaları geri çekmesi beklenirken, Çin’in küresel çabalara desteğini istemek istediğini” kaydetti.

Sir Keir, hükümetinin yaklaşımının “her zaman Birleşik Krallık’ın ulusal çıkarlarına dayalı olacağını, ancak Çin’e öngörülebilir ve pragmatik bir ortak olacağını” da vurguladı.

Çin’in, Rusya’nın, Ukrayna’daki savaşına verdiği askeri destek, Birleşik Krallık ve diğer Batı ülkelerinden eleştirilere yol açarken, Başbakan anlaşmazlık konularında, özellikle Hong Kong, insan hakları ve Rusya’nın, Ukrayna’daki savaşı ile ilgili olarak “samimi ve açık bir şekilde iletişim kurmak istediğini” ifade etti.

İlk toplantıları, İşçi Partisi’nin seçim zaferinin ardından Ağustos ayında yapılan bir telefon görüşmesini takip ederken, Sir Keir, Pekin veya Londra’da tam kapsamlı bir ikili toplantı önerdi.

İkili, Maliye Bakanı Rachel Reeves’in bir sonraki yıl Pekin’i ziyaret ederek, muadili olan Başbakan Yardımcısı He Lifeng ile ekonomik ve finansal işbirliğini görüşmesi konusunda da anlaştı.

Brezilya’daki toplantıdan önce, başbakan, Çin gibi ekonomilerle etkileşime geçmenin önemli olduğunu söyledi. Dışişleri Bakanı David Lammy de geçen ay Pekin’de, Çinli mevkidaşı Wang Yi ve Başbakan Yardımcısı Ding Xuexiang ile görüşmeler yaptı.

Cumhurbaşkanı Xi ile görüşen son Britanya başbakanı, 2018’de ülkeyi ziyaret eden Theresa May’di; bunu, UK-Çin ilişkileri için “altın bir dönem” olarak değerlendirmişti. Ancak o zamandan beri, Çin’in Sincan’daki Uygur azınlık grubuna yönelik muamelesi ve Hong Kong’daki demokrasi yanlısı aktivistlerle ilgili konular nedeniyle gerilimler yaşandı.

Geçen yıl, o zamanki Muhafazakâr Başbakan Rishi Sunak, Çin’in “ekonomik güvenliğimize yönelik en büyük devlet destekli tehdit” olduğunu söyledi. Ancak mevcut hükümet gibi, iklim değişikliği ve küresel ekonomi gibi konularda Çin ile etkileşime geçmenin gerekli olduğunu da belirtti.

Chatham House uluslararası düşünce kuruluşundan Çin uzmanı Dr. Yu Jie, G20 toplantısının Birleşik Krallık-Çin ilişkilerinin altı yıllık dondurmanın ardından “kritik” bir öneme sahip olduğunu söyledi ve önemli diplomatik gerginliklere rağmen bir ticaret anlaşmasının mümkün olabileceğini öne sürdü.

Dr. Yu, “Her iki tarafın verdiği özetlerden yola çıkarak, konuşmanın tonu olumlu görünüyordu. Ancak ayrıntılara geldiğinde, sorunlu meselelerde gerçekten hiçbir anlaşmaya varamadıkları anlaşılıyor” dedi.

her iki tarafın çabalarının hala, ABD’den gelen baskılarla gölgelenebileceği konusunda uyaran Dr. Yu,  “Eğer ABD, Birleşik Krallık’ın, Çin politikası konusunda ABD ile uyumlu olması için ek baskılar yapacaksa, bu Britanya hükümeti için oldukça zorlu bir durum. ABD’nin Çin’e karşı politikasının Trump döneminde “sert” olmasını bekliyorum” ifadelerini kullandı.

Rio de Janeiro’da ki zirveye giden gazetecilere yolda konuşan Sir Keir, “Ukrayna’ya destek sağlamak” konusunun gündeminin üst sırasına yerleştirildiğini söyledi. Toplantıdan önce, Downing Street, başbakanın diğer G20 ülkelerinden Ukrayna’ya desteklerini artırmalarını isteyeceğini ve Rusya’nın zafer kazanmasına izin verilirse “anlaşılamaz sonuçlarla” karşılaşacaklarını belirtti.

Zirve, hafta sonu boyunca Rusya tarafından Ukrayna genelinde gerçekleştirilen geniş çaplı füze ve drone saldırılarının ardından düzenleniyor ve çatışmanın 1,000. gününe yaklaşmasıyla ve ayrıca, ABD’nin Ukrayna’ya sağladığı uzun menzilli füzelerin Rusya’yı vurmak için kullanılmasına izin verdiğine dair raporların ortasında gerçekleşiyor. Bu silahlar, şimdiye kadar yalnızca Kyiv tarafından kendi toprakları içindeki Rus işgali altındaki hedeflere karşı kullanılmıştı.

Birleşik Krallık, Ukrayna’ya Storm Shadow füzelerini de sağladı ve savunma yetkilileri ile bakanlar, Kyiv’in bu füzeleri Rusya içindeki hedeflere vurmak için kullanmasına izin verilmesi gerektiğini savunuyor. Ancak yalnız başına hareket etmek istemiyorlardı ve Beyaz Saray’ın fikrini değiştirmesini bekliyorlardı. Starmer, Ukrayna’daki füzelerle ilgili olarak “operasyonel detaylara girmeyeceğim” dedi.

Sir Keir, dünya çapındaki en büyük 19 ekonomiyi ve Afrika Birliği ile Avrupa Birliği’ni temsil eden diğer G20 liderleriyle görüşmeler yapıyor. Zirve, Başkan seçilen Donald Trump’ın yokluğu nedeniyle gölgeleniyor. Trump, müttefiklerden Çin’e karşı daha agresif bir yaklaşım sergilemelerini isterken, ABD’ye giren Çin malları üzerinde taahhüt ettiği %60’lık tariffeyi uygulaması durumunda küresel bir ticaret savaşını tetikleyebilir.

Zirvenin, dünya liderlerine, Trump’ın Beyaz Saray’a dönüşü için notları karşılaştırma ve hazırlık yapma fırsatı vereceği düşünülüyor.