“Görme engelli insanlar yapay zekanın faydalarından dışlanıyor”

26 Aralık 2024

Kraliyet Kör Çocuklar Derneği’nin yeni başkanı yapay zeka odaklı teknolojilerin daha iyi tasarlanması çağrısında bulundu.

Kraliyet Kör Çocuklar Derneği’nin yeni başkanı, video oyunlarından yapay zeka ajanlarına kadar her şeyin daha iyi tasarlanması çağrısında bulunurken, kör ve az gören insanların yapay zeka araçlarının faydalarından dışlandığını ve “yeni bir ayrımcılık düzeyi” ile karşı karşıya kaldıklarını iddia etti.

Tom Pey, görme engelli çocuklar için mevcut zorlukların “engelli olmayan akranlarından dışlandıkları ve uzaklaştırıldıkları için daha da arttığını, çünkü bu insanların oyunları, alternatif gerçeklikleri ve yapay zeka güdümlü görsel teknoloji türlerini deneyimleyebildiklerini” söyledi.

Pey çocukken görme yetisini kaybetti ve adım adım sesli navigasyon talimatları sunan Waymap uygulamasını yarattı. Pey’in yorumları, teknoloji firmalarının Meta’nın gözlük serisi ve kullanıcıların telefon kameralarını nesnelere ya da yerlere doğrultmalarına dayanan Google Lens işlevi gibi daha fazla görsel tabanlı yapay zeka destekli sistemler piyasaya sürmesiyle birlikte geldi.

Pey, teknoloji sekreteri Peter Kyle’a “engelli insanların ihtiyaçlarını destekleyecek yasaları formüle etmesi, aynı zamanda büyük şirketleri ve yeni girişimleri engelli insanları da dahil edecek şekilde yönlendirmeye yardımcı olması” çağrısında bulundu.

Pey, “Yapay zekanın etrafındaki donanıma bakarsak, çoğu görseldir ve görme engelli insanların ihtiyaçlarını göz ardı eder ve sadece görememekle değil, görsel imgeleri yorumlayabilmekle de zorluk çeken insanları görmezden gelir. Ben ve diğerleri sadece dışlanıyoruz” açıklamasında bulundu.

Kraliyet Ulusal Körler Enstitüsü tarafından kısa süre önce yapılan bir araştırmaya göre, görme kaybı olan kişilerin her gün internet kullanma olasılığı daha düşük, dijital olarak dışlanma olasılıkları daha yüksek ve akıllı telefon sahibi olma olasılıkları nüfusun geri kalanına kıyasla daha düşük. Ancak aynı zamanda görme engelli ve az gören kişiler için dijital dışlanmanın azaldığı ve yapay zeka teknolojisinin daha erişilebilir hale geldiği bildirildi.

Buna karşılık Google, Meta ve Open AI gibi teknoloji şirketleri, teknolojilerini görme engelli ve az gören insanlara yardım etmek için kullanma girişimlerine işaret etti.

Eylül ayında Meta, teknoloji destekli Ray-Ban gözlüklerini takan kişilerin, gözlüklerinin merceğinden görebilecek ve önlerinde olup bitenleri gerçek zamanlı olarak açıklayabilecek gören bir gönüllüye anında bağlanmalarını sağlayacak bir sistem başlattı.

Open AI ayrıca telefonun doğrultulduğu her şeyin (örneğin bir buzdolabının içindekiler) sesli tanımını yapacak ve bu konuda sohbet edecek sanal bir gönüllü de tasarladı. Danimarka’da kurulan bir erişilebilirlik uygulaması olan Be My Eyes tarafından test edilen sistem Chat GPT-4 kullanıyor. Google’ın az gören insanlar için Lookout adında yapay zeka destekli bir uygulaması var; bu uygulama fotoğrafları sesli olarak tanımlıyor, ayrıca testleri okuyor ve soru-cevap yapıyor.

Ancak Pey, görme engelli ya da kısıtlı görme yetisine sahip gençlerin dünya deneyimleri ile engelli olmayan akranlarının deneyimleri arasındaki mevcut uçurumun artık genişlediğini gördüklerini söyledi: “Çünkü bu insanlar oyunları deneyimleyebilir, alternatif gerçeklikleri deneyimleyebilir, yapay zeka güdümlü görsel teknoloji türlerini deneyimleyebilirken, onlar gibi insanlar bunu yapamıyor”.

Bunu “önceden düşünülerek önlenebilecek yeni bir ayrımcılık düzeyi” olarak nitelendiren Pey, “Tasarımcıların engelliler için tasarım yapmaları gerektiği gerçeğine uyanmaları gerekiyor” diye ekledi.