Denizaşırı yardımlarda tarihteki en büyük kesinti

28 Şubat 2025

STK’lar, Başbakan’ı savunmayı finanse etmek için yardımı kesmeyi ‘yanlış bir tercih’ olarak kabul ederek ABD’yi izlemekle suçluyor.

Sir Keir Starmer, sığınmacıları barındırmanın 4.5 milyar sterlinlik mevcut maliyetini yarıya indirmeyi başarsa bile, İngiltere’nin denizaşırı yardımlarını kayıtların tutulmaya başlandığı tarihten bu yana milli gelirin yüzdesi olarak en düşük seviyesine çekecek.

İşçi Partisi’nin manifesto vaatlerini ve dünyanın en yoksullarına yardım etme konusundaki tarihsel taahhüdünü tamamen tersine çeviren bu olağanüstü tespit, Londra merkezli saygın düşünce kuruluşu Küresel Kalkınma Merkezi’nin eş direktörü Ian Mitchell tarafından yapıldı.

Starmer’a mektup yazan 138 hayır kuruluşu, Başbakanın, Birleşik Krallık yardım programında tarihteki en büyük kesintiyi uygulamasından dolayı dehşete düştüklerini ifade etti.

Starmer, salı günü yardım bütçesinin gayri safi milli gelirin %0.5’inden 2027’de %0.3’e düşürüleceğini açıkladı. Ancak 2023 yılında yardım bütçesinin yaklaşık 4.3 milyar Sterlini ya da %28’i İçişleri Bakanlığı tarafından, Birleşik Krallık’taki sığınmacıların barınma masraflarının finansmanı için harcandı.

Mitchell’in hesaplamalarına göre, bu maliyetler 2027 yılında daha az sığınmacı ve her bir sığınmacının barınma maliyetinin düşürülmesi yoluyla yarıya indirilse bile, Birleşik Krallık 2027 yılında milli gelirinin sadece %0,23’ünü denizaşırı yardımlara harcıyor olacak ki bu da kayıtların tutulmaya başlandığı 1960 yılından bu yana milli gelirdeki en düşük pay. Birleşik Krallık’ın denizaşırı yardımlara harcadığı milli gelirin bundan önceki en düşük payı 1999 yılında %0,24 idi.

Kişi başına düşen mülteci masraflarının mevcut seviyede kalması halinde, mülteciler için yapılan resmi kalkınma yardımı masrafları 2027 yılında 3 milyar sterline yaklaşacak ve Birleşik Krallık’ta mültecilere harcanmayan yardım GSMH’nin %0.20’sine düşecek.

The Guardian’ın haberine göre, STK’lar mektuplarında Starmer’ı, “savunmayı finanse etmek için zaten azalmış olan Birleşik Krallık yardımlarını kesmek gibi yanlış bir seçeneği” kabul ederek, ABD’nin izinden gitmekle suçladı. Donald Trump yönetimi, ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı USAid’in fonlarını, bu kurumu lağvetmek amacıyla dondurdu.

Birleşik Krallık’ta ki denizaşırı yardım gruplarının çatı kuruluşu Bond tarafından düzenlenen mektupta, “Birleşik Krallık’ın kalkınma ve insani yardım çalışmalarına ve küresel itibarına ciddi bir zarar gelmeden önce bu kararı geri almanız için size yalvarıyoruz” denildi.

Hükümet salı günü “İşçi Partisi’nin uluslararası kalkınma konusundaki mirasını yok edecek” ve “hükümetin küresel sahnede güvenilir bir kalkınma ortağı olma hedefini paramparça edecek” bir adım atmaya karar vermeden önce, hangi alternatiflerin değerlendirildiğini ortaya koyan bir Avam Kamarası açıklaması talep ediyor.

Birleşik Krallık’ın yardım kesintilerinden etkilenmesi muhtemel alanlar arasında iklim değişikliği finansmanı, Yemen de dahil olmak üzere insani yardım programları ve Bill Gates destekli küresel aşılama programı Gavi’nin finansmanı yer alıyor. Uzmanlar, zarar görmesi en muhtemel iki taraflı programların Suriye, Yemen, Afganistan, Etiyopya ve Nijerya’ya yönelik olanlar olduğunu söyledi.

Yardım grupları, İngiltere’nin tek taraflı yardım projelerinin, birden fazla ülkeyi kapsayan projelere göre daha kolay çıkılabildiği için özellikle etkileneceğini belirtiyor. Sektörden bir yetkili; “Birleşik Krallık’ta mülteciler için taahhüt edilen miktar ve şimdi bu kesinti ile geriye neredeyse hiçbir şey kalmayacak. Bu tam bir karmaşa” diyor.

Whitehall kaynakları, Boris Johnson döneminde bağımsız departmanlarının lağvedildiğini gören Dışişleri, Milletler Topluluğu ve Kalkınma Ofisi’nde (FCDO) yardım ve kalkınma üzerine çalışanların hala “şok ve sıkıntı” içinde olduğunu söyledi.

FCDO’da personel sayısını azaltmayı amaçlayan açık bir gönüllü işten çıkarma programı zaten mevcut ve departmanda çalışanlar moral çok düşük olduğu için talebin artacağını düşündüklerini kaydetti. Bir memur, “Hiç kimse çalışma hayatını kurmaya harcadığı programların kapatılması için çalışmak istemez” dedi.

Sendika kaynakları kesintilerin nasıl olacağını söylemek için henüz erken olduğunu, ancak özellikle bazı personele yardım bütçesinden ödeme yapıldığı göz önüne alındığında işgücünde bir miktar azalmanın kaçınılmaz olduğunu söyledi.

Kalkınma Bakanı Anneliese Dodds’un, perşembe günü bakanlıkta kalkınma alanında çalışanlarla bir  başı sohbet yaparak, çalışmalarına hala değer verildiği konusunda güvence vermesi bekleniyordu.

Dışişleri Bakanı David Lammy, Avrupalı diplomatlar tarafından 200 milyar dolarlık (158.5 milyar sterlin) dondurulmuş Rus mal varlığının Ukrayna’ya yardım için serbest bırakılması çağrısında öncülük etmeye teşvik ediliyor ki bu da Birleşik Krallık yardım bütçesi üzerindeki baskıyı hafifletebilecek bir hamle.

Yasal engellerle karşılaşan İngiltere şimdiye kadar sadece dondurulan fonların faizini Ukrayna’ya kredi sağlamak için kullanmak istemişti ancak Salı günü yardım kesintileri açıklanmadan önce konuşan Lammy şunları söyledi: “Avrupa hızlı hareket etmeli ve mal varlıklarını dondurmaktan mal varlıklarına el koymaya geçmemiz gerektiğine inanıyorum.”

Avrupalı diplomatlar, ABD’nin kesintilerinin, Rusya’nın blokta, özellikle de Brüksel merkezli bir menkul kıymetler deposu olan Euroclear’da tutulan dondurulmuş parasının 210 milyar Euro’suna (173 milyar Sterlin) el konulması gerektiği anlamına geldiğini savunuyor. Almanya, Fransa ve Avrupa Merkez Bankası’nın direnişinin üstesinden gelmeye çalışıyor.

Bir diğer geçici çözüm ise Rus oligark ve Chelsea futbol kulübünün eski sahibi Roman Abrahamovic’in 2.5 milyar sterlinlik dondurulmuş mal varlığının kullanılması.

Lammy yardım bütçesinin yarıya indirileceğinden sadece 72 saat önce haberdar edildi. Daha iki hafta önce ABD’ye, şimdi aceleyle lağvedilen ABD yardım programı USAid’in bütçesinin kesilmesinin stratejik bir hata olacağını tavsiye etmişti. Dodds ayrıca uluslararası kalkınma seçici komitesine defalarca yardım bütçesinde öngörülebilirlik istediğini söylemişti.