İngiltere ‘AİHM reformunu’ bastıran ülkeler arasında değil

1 Haziran 2025

Avam Kamarası’nda yaptığı konuşmada Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) reforme edilmesi gerektiğini savunan İngiltere Başsavcısı Lord Hermer’in sözlerine rağmen, İngiltere dokuz Avrupa ülkesinin AİHM reformu için yayımladığı ortak mektuba imza atan ülkeler arasında yer almadı.

Geçtiğimiz hafta yaptığı konuşmada Hermer, “Uluslararası anlaşmaların reformu için İngiltere liderlik etmeye hazır olmalı” diyerek AİHM gibi düzenlemelerde değişim çağrısı yapmıştı. Ancak aynı dönemde İtalya, Danimarka, Avusturya, Belçika, Çekya, Polonya, Estonya, Letonya ve Litvanya liderleri tarafından kaleme alınan ve mahkemenin yorumlanma biçiminin yeniden değerlendirilmesini isteyen açık mektuba İngiltere taraf olmadı.

Gölge Adalet Bakanı Robert Jenrick, Hermer’i ikiyüzlülükle suçlayarak, “Starmer reformdan bahsediyor ama eylemleri bunu yansıtmıyor. Bu, İşçi Partisi’nin çözümün değil, başarısız sistemin savunucusu olduğunu gösteriyor” dedi.

The Times’ın haberine göre, Başsavcının ofisi, mektuba katılım için İngiltere’nin davet edilmediğini belirtirken, girişimden önceden haberdar olup olmadıkları hakkında açıklama yapmadı. Hükümet kaynaklarından biri, mektubun muhtemelen bir AB toplantısında kararlaştırıldığını ve İngiltere’nin AB üyesi olmaması nedeniyle dışında bırakıldığını öne sürdü. Ancak AİHM, Avrupa Konseyi’ne bağlı olup AB ile doğrudan bağlantılı değil. İngiltere 1949’dan bu yana Avrupa Konseyi’nin kurucu üyelerinden biri.

Başsavcılık ofisi, Danimarka ve İtalya öncülüğünde yürütülen AİHM reform çabalarından haberdar olduklarını ve şu anda İngiltere’de AİHM’nin 8. maddesinin (özel ve aile hayatına saygı hakkı) yorumlanma biçiminin gözden geçirildiğini belirtti. Ancak bu yalnızca iç hukukta yapılan bir değerlendirme olacak. 8. madde, sınır dışı edilmek istenen yabancı suçlular ve sığınmacılar tarafından en çok başvurulan madde olarak biliniyor.

Açık mektupta, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin zamanla yetki alanını aşırı genişlettiği ve bu durumun ulusal demokrasilerde siyasi karar alma süreçlerini kısıtladığı ifade edildi. Mektupta, özellikle sınır dışı edilmeleri gereken suçlulara ilişkin kararlarda, mahkemenin yorumlarının ülkelerin kendi vatandaşlarını koruma hakkını zayıflattığı belirtildi.

Ayrıca, yabancı suçluların sınır dışı edilmesi, güvenlik güçlerinin gözetim uygulamaları ve Rusya gibi aktörlere karşı daha etkili önlemler alınabilmesi için üye ülkelere daha fazla yetki tanınması çağrısı yapıldı.

Hermer, geçen haftaki konuşmasında benzer reform taleplerini dile getirse de, AİHM’den ayrılmayı savunan bazı siyasetçileri Nazi Almanyası’nda ki hukukçulara benzetmesi büyük tepki çekmişti. Muhalefet ve iktidar temsilcileri tarafından eleştirilen Hermer, açıklamalarından dolayı özür dilemişti.

Savunma Bakanı John Healey ise Hermer’in hatalı ifadeler kullandığını kabul ederek, “Özür diledi, bu meseleyi geride bırakabiliriz” dedi.