Gerçeklik kontrolü: İşçi Partisi’nin; ‘Ekonomi daha iyi durumda’ iddiası ne kadar doğru?

11 Haziran 2025

Hükümet, kamu maliyesinin “daha sağlam bir temele oturduğunu” öne sürerek kış yakıt ödemeleri konusunda yaptığı U dönüşünü haklı çıkarmaya çalıştı. Gerçek ise daha karmaşık.

İşçi Partisi, kış yakıt ödemelerinden geri adım atmalarını, ekonominin “daha iyi bir yerde” olduğu ve kamu maliyesinin “daha güçlü bir zemine” oturduğu gerekçesiyle savunuyor. Hazine Bakanı James Murray’e göre bu gerekçe doğru. Ancak tablo karmaşık.

The Times Gazetesinde yer verilen makalede İşçi Partisi’nin bu iddiası şöyle değerlendirildi:

Büyüme
Ekonominin toparlandığına dair en güçlü kanıt, 2025’in ilk çeyreğine ait büyüme verileri. Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) yılın ilk üç ayında yüzde 0,7 büyüdü; bu oran, tahmin edilen yüzde 0,4’ün üzerinde ve son 12 ayın en hızlı büyümesi oldu. Ayrıca bu performans, İngiltere’yi G7 ülkeleri arasında yılın başında en hızlı büyüyen ekonomi haline getirdi.

Ancak büyümenin yıl içinde yavaşlaması bekleniyor. Uluslararası Para Fonu ve City’de ki analistler, ilk çeyreğin güçlü geçmesi nedeniyle,  yıllık büyüme tahminlerini yüzde 1’den 1,1–1,2 seviyelerine yükseltti. Ekonomi geçen yıl yüzde 1,1 büyümüştü, bu yılki büyümenin bu seviyeyi aşması beklenmiyor.

Kişi başına düşen GSYH’de de yüzde 0,5’lik artış görüldü. Bu, yaşam standartlarını daha doğru ölçen bir veridir ve önceki iki çeyrekte ki daralmanın ardından gelen bir toparlanmayı gösteriyor.

Verimlilik
Yaşam standartları ve kamu maliyesinin sürdürülebilirliği açısından verimlilik kilit önemde. Ancak İngiltere’nin 2008 küresel krizinden bu yana süren düşük verimlilik sorunu, İşçi Partisi’nin iktidara gelmesinden sonra da düzelmedi.

2025’in ilk çeyreğinde verimlilik, 2024’ün aynı dönemine göre yüzde 0,2 daha düşüktü. Özel sektördeki verimlilik geçen yıl yüzde 0,7 azalarak pandemi öncesi seviyenin altına ve 2008 öncesine göre yaklaşık yüzde 2 daha düşük hale geldi. Kamu sektöründe ise verimlilik son iki yıldır düşüşte.

Yatırım
Verimlilik artışı kadar, özel sektör yatırımları da ekonomik performansın belirlenmesinde kritik önemde. 2025’in ilk çeyreğinde özel sektör yatırımları, 2024 sonuna göre yüzde 5,9 arttı ve yıllık bazda yüzde 8,1’lik bir artış gösterdi.

Ancak bu artış, büyük oranda Başkan Trump’ın 2 Nisan’da açıkladığı gümrük vergileri öncesinde üreticilerin malzeme stoklamasından kaynaklandı. Kamu ve özel sektör yatırımları, inovasyonu artırmak, istihdam yaratmak ve verimliliği yükseltmek için hayati önemde.

Yine de İngiltere, son 30 yılın 24’ünde G7 ülkeleri arasında en düşük toplam yatırım oranına sahip ülke oldu.

Enflasyon
2023 boyunca sürekli düşen enflasyon, 2025 baharında tekrar yükselişe geçti. Nisan ayında yıllık tüketici enflasyonu yüzde 3,4’e çıkarak enerji ve kamu hizmetleri maliyetlerinin etkisiyle arttı. İngiltere Merkez Bankası, enflasyonun hedef olan yüzde 2’ye ancak 2026 sonunda düşmesini bekliyor.

İşgücü Piyasası
Yeni açıklanan verilere göre, işgücü piyasası belirgin bir yavaşlamada. İşsizlik oranı yüzde 4,6’ya yükselerek son dört yılın en yüksek seviyesine çıktı. Nisan’a kadar olan üç ayda bordrolu çalışan sayısı 55.000 azaldı. Mayıs için ilk tahminler ise 109.000 kişilik bir istihdam kaybını gösteriyor. Bu rakam doğrulanırsa, pandemi döneminden bu yana en kötü ay olacak.

Kamu Maliyesi
Kamu maliyesi açısından İşçi Partisi’ne karışık sinyaller geldi. Ulusal İstatistik Ofisi, 2024-25 mali yılı borçlanma tahminini 3,7 milyar sterlin aşağı çekerek 148,3 milyar sterline indirdi. Ancak bu rakam, Bağımsız Bütçe Sorumluluk Ofisi’nin 137,3 milyar sterlinlik tahmininin hâlâ üzerinde.

Aylık borçlanma verileri de sürekli tahminlerin üzerinde geldi. Bunun sebebi, beklenenden düşük vergi gelirleri ve hızla artan kamu maaşları ve sosyal yardımlara yapılan harcamalar. Ayrıca, tahvil faizlerindeki yükseliş, Maliye Bakanı Rachel Reeves’in bütçe esnekliğine 5 milyar sterinlik bir açık yarattı.

Sonuç
İşçi Partisi, ekonominin “daha iyi bir yerde” olduğunu savunsa da veriler, durumun karmaşık olduğunu gösteriyor. Bazı göstergeler olumlu sinyaller verirken (GSYH büyümesi, kişi başı gelir), diğerleri (verimlilik, işsizlik, enflasyon, kamu borcu) ciddi zorluklara işaret ediyor. Bu da sonbahar bütçesinde vergi artışları veya harcama kesintisi olasılığını artırıyor.