Çocuklar şiddeti unutmaz !

27 Eylül 2013

Dünyada birçok çocuğa aileleri ya da yakın akrabaları tarafından fiziksel şiddet uygulandığı bilini­yor. Şiddet, çocukların korku ve kaygı yaşamasına, asabi olmasına, uyku bozukluklarına, davranışsal ve gelişimsel gerilemelere, fiziksel şikayetlere, düşük benlik saygısına, kendine ve başkalarına karşı güven eksikliğine, uyum sorunlarına, ders başarısızlıklarına, dikkat eksikli­ğine, iletişim problemlerine, asos­yal kişiliğin gelişmesine ve depres­yona neden olur.
Fiziksel şiddetin neden olduğu duygusal travmanın, fiziksel yara­lar kadar çabuk iyileşmediği de bi­liniyor. Central Hospital’dan Uzm. Psikolog Aycan Bulut uyarıyor: “ Ço­cuklardaki duygusal zararın etkisi genellikle ergenlikte ya da ebeveyn olduklarında ortaya çıkar.”
Şiddetin Yol Açtığı Psikolojik So­runlar Kalıcıdır
Aile içi şiddet; aile üyelerinden birinin diğerini duygusal, fiziksel ve cinsel istismara maruz bırakması, sosyal olarak izole etmesi ve maddi açıdan kontrol etmesi ya da yoksun bırakması gibi davranışları içerir.
Şiddete tanık olmak bile çocuk­ları etkiler
Ev içindeki şiddete tanık olmak çocukları ve çocukların gelecekle­rini ciddi bir biçimde etkiler. Sal­dırganlık ve şiddet gibi davranışlar dışarıdan öğrenilir. Çocuk şiddete maruz kaldığı zaman aynı şiddeti hatta daha da fazlasını etrafındaki kişilere uygular. Çoğu ebeveyn ço­cuğun şiddetten etkilenmeyeceğini ya da çocuğun yaşadıklarını unu­tacağını düşünür. Ancak çocuklar unutmazlar. Aile içinde şiddet gö­ren çocukların, diğer çocuklara na­zaran daha yüksek düzeyde duygu­sal ve davranışsal sorunlarının ol­duğu bilinir. Şiddet ve saldırganlık, ebeveyni model alarak öğrenilir.
Saldırgan ve öfkeli kişiler ruhsal bozuklukları olan zayıf karakterli yapıya sahiptirler ve fiziksel şid­det uygulamaya ihtiyaç duyarlar. Öfkeli kişiler aynı zamanda yüksek sesle bağırarak karşısındaki kişiyi sindirmeye çalışırlar. Böyle kişile­rin iletişim ile ilgili sorunları vardır. Bu kişiler ancak bağırarak ve şiddet uygulayarak kendilerini ifade eder­ler. Özellikle kendilerinden küçük ve güçsüz kişilere karşı şiddet kul­lanarak karşısındakini sindirirler. Bu durum ebeveyn ile çocuk ara­sında sıklıkla yaşanır. Halbuki ço­cuklar bakıma, sevgiye, anlayışa ve korunmaya ihtiyaç duyarlar.
Çocuk şiddeti aileden öğrenir
Çocuk ne yaparsa yapsın, ders vermek ya da disiplin öğretmek için çocuğa şiddet uygulanmamalıdır. Bu durumda çocuğun öğreneceği tek şey şiddet uygulamaktır. Çocuk­lar, hayatı ebeveynleriyle kurduk­ları ilişkiden öğrenir. Şiddet olan bir evde çocuk da ev dışında şid­det uygulamaya başlar ve bu onun için doğaldır. Ebeveynler, çocuk­ları doğduğu andan itibaren onlara karşı sabırlı ve ilgili davranmalıdır. Bu durum, özellikle sıkıntılı, stresli, yorgun ya da üzgün hissedilen za­manlarda ya da çocuğun bakımında anne babaya yardım edecek bir aile büyüğü olmadığında zorlaşabilir. Her ebeveyn bazen zor günler ge­çirebilir ya da olan bitenin acısını çocuklardan çıkardıkları zamanlar olabilir. Bu, onların iyi ebeveynler olmadıklarının göstergesi değildir. Sorun odaklı olmak yerine çözüm odaklı olmak gerekir. Onlar, sa­dece zorlu koşullarda uygun sorun çözme becerilerini kullanamayabi­lirler. Yapılması gereken daha sakin olan ebeveyni aktif hale getirmek ve aşırı tepki vermeden uygun sorun çözme becerilerini geliştirmektir.
Veliler çocuklarına nasıl davran­malı?
Çocuğunuza zaman ayırın. Ço­cuğunuza sarılın, kucaklayın, öpün, dokunun, ona olumlu geri bildirim­lerde bulunun, sevdiğinizi söyleyin. Çocuğunuzdan kaçmayın, uzak dur­mayın. Söylediklerine ve düşünce­lerine saygı gösterin. Ceza verme­yin. Olmasını istediğiniz kişi gibi çocuğunuza davranın. Fiziksel şid­det uygulamayın. Aşağılayıcı, alay edici, küçümseyici şekilde konuş­mayın. Çocuğunuza saygı gösterin. Hata yaptığında bile onun yanında olacağınızı hissettirin. Eğer kontro­lünüzü kaybedip istemediğiniz bir şeyi öfkeyle çocuğunuza söylerse­niz asla özür dilemekten utanma­yın. Bu şekilde çocuğunuz yetiş­kinlerin de hata yapabileceğini ve bunu açıklayabileceklerini görür. Olumlu davranışları pekiştirici şe­kilde davranın. Çocuğunuzu takdir edin. Çocuklar için ilginin iyisi kö­tüsü yoktur. İlgi ilgidir. Bu nedenle siz olumlu davranışı destekledikçe bu davranışlar çoğalacaktır.
Çocuklarda depresyon farklıdır
Ailenin, çocuğun depresyona girmesinde büyük etkisi vardır. Aile içi çatışmaların, özellikle de okul­daki başarısızlığın çocuklardaki depresyon riskini artırıyor. Aile içi çatışmalar, çocuk ve ergenlerde depresyon riskini arttıran etkenle­rin başında geliyor. Çözüm zorlaş­tıkça depresyon artıyor. Anne ya da babası problemli olan çocuklar, diğerlerine göre daha fazla risk al­tında. Okul başarısızlığı da, depres­yonu etkiliyor. Genellikle okulda ba­şarı yakalayamayan çocuk, çöküntü yaşayarak depresyona giriyor. Gü­nümüzde kendine güveni az olan, kendini beğenmeyip başarısız bu­lan çocukların da depresyona ya­kalanma oranları yüksek. Çocuğun yaşamını olumsuz etkileyen her türlü olay birer risk etmenidir: şid­det, boşanma, ölüm, hastalık, ağır ekonomik sıkıntılar gibi.
Erişkin depresyonuyla çocuk­larda görülen depresyon farklıdır. Erişkinlerdeki depresif duygu du­rumu, içe kapanma, konuşmama gibi belirtiler görülürken, çocuk­larda ise kolay kızma, bağırma şeklinde kendini gösterir. Erişkin­lerde görülen aşırı iştah açılması çocuklarda da olabilir. Ancak eriş­kinlerde izlenen bulgulardan aşırı kilo kaybı yerine çocuklukta, geli­şim dönemine göre beklenen kilo ar­tışının olmayışı tanı için yeterlidir, çocuklarda kilo kaybetmesi koşulu aranmaz. Küçük çocuklarda üzgün yüz ifadesi, halüsinasyonlar, içine kapanma ve somatik belirtiler yani bedensel yakınmalar daha sık görü­lür. Depresyonda yaşla değişmeyen en önemli bulgular konsantrasyon bulguları, uykusuzluk ve intihar düşünceleridir. Her ne kadar inti­har riski yaşla birlikte artsa da çok küçük çocuklarda bile olabilen bir risktir.
Kontrolünüzü kaybedeceğinizi anladığınızda ortamdan uzaklaşın
Çocuğunuza karşı kontrolü­nüzü kaybedeceğinizi hissettiğiniz zamanlarda derin bir nefes alın ve içinizden 10’a kadar sayın. Nefesi­nize odaklanın. Kendinize sizi sakin­leştiren şeyler söyleyin. İmkanınız varsa ortamdan uzaklaşın ve sakin­leşene kadar bekleyin.
Çocuğunuza mutlaka açıklama yapın. Olayı genelleştirmeden asıl neye kızdığınızı, ne hissettiğinizi, ne düşündüğünüzü söyleyin. So­rundan kaçmayın, birlikte çözüm bulun.
Tüm bunları yaparken, bir yan­dan onu ve kendinizi incitmekten kaçınırsınız, diğer yandan da ona öfkenin nasıl kontrol edilebilece­ğini öğretmiş olursunuz. Son ola­rak çocuğunuza ve çevrenize karşı öfkenizi azaltamıyorsanız ve şiddet kullanmaya devam ediyorsanız kişi­sel problemlerinizi çözmek için bir uzmandan yardım alın.