Avrupa’da emeklilik sistemi değişti!

23 Mayıs 2019

Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) ikincisini yayımladığı, “Avrupa Birliği’nde Sosyal Güvenlik” kitabı, Türkiye’de gündeme gelmesi beklenen tamamlayıcı emeklilik sistemiyle ilgili çalışmalara da ışık tutuyor.

AB ülkelerinin hemen hepsinde 2008 küresel krizinin ardından sosyal güvenlik sisteminde kapsamlı değişiklikler yapıldı. Çoğu ülkede emeklilik yaşı yükseltildi. Daha önce 65 olarak uygulanan emeklilik yaşı Almanya, Danimarka, Hollanda, İspanya, Polonya başta olmak üzere bazı ülkelerde 67’ye çıkartıldı. Emeklilik yaşının daha düşük olduğu ülkeler ise 65’e çekti.

Emeklilik yaşı uzatılırken, kademeli geçiş süresi yıllara yayıldı. Emeklilik yaşında agresif artış yapan ülkeler de oldu. Çekya’da 2011 yılında kabul edilen kanunla, kadınlar için 57-61, erkekler için 62 olan emeklilik yaşı yükseltildi. 2011 yılında 40 yaşında olanlar 66 yaşında; 10 yaşında olanlar 71 yaşında emekli olacak. 2012 yılı ve sonrasında doğanlar emekli olmak için 73 yaşını bekleyecek. Emeklilik yaşını yükselten ülkeler, işverenlerin yaşlı işçileri işten çıkartmasını önleyici tedbirler uygulamaya koydu. Bazı ülkelerde, yaşlıları istihdam edenlerin ödeyeceği sosyal güvenlik primleri yarıya indirilirken, emekliliği hak ettikten sonra çalışmaya devam edenlerden alınan prim sıfırlandı. Küresel kriz sonrasında bazı ülkelerde emekli aylıklarına vergi getirilirken, bazıları da emekli aylığını düşürdü. Almanya ise ekonomiyi canlandırmak için emekli aylıklarına zam yaptı. Tamamlayıcı emeklilik olarak adlandırılan, devletin sağladığı sosyal güvenliğe ilave zorunlu bireysel emeklilik, gönüllü bireysel emeklilik, mesleki emeklilik gibi ikinci, üçüncü sütun emeklilik sistemleri revize edildi. Kimi ülkelerde ise ilk defa tamamlayıcı emeklilik sistemi gündeme geldi.

İngiltere

2011 yılında çıkartılan kanunla kadınlarda 60 olan emeklilik yaşı erkeklerdeki gibi 65’e yükseltildi. 2019 yılından başlamak üzere emeklilik yaşı kadın ve erkek için kademeli olarak 66’ya yükselecek. İnsanların uzun çalışmaya teşvik edilmesi ve işverenlerin emeklilik yaşı gelenleri emekli olmaya zorlaması engellendi.

İkinci sütun mesleki emeklilik ve üçüncü sütun bireysel emeklilik tasarruflarını toptan ödeme yoluyla geri alma şartları kolaylaştırıldı.