Dirençli bakterileri öldürecek antibiyotik yapay zekayla bulundu

24 Şubat 2020

Araştırmayı yürüten ekipten kı­demli araştırmacı Regina Barzilay, ilk defa bu şekilde bir ilaç yaratıldı­ğını açıkladı.

Biyomühendis James Collins ise ilacın “bugüne kadar bulunan en güçlü ilaçlardan biri” olduğunu söyledi ve ekledi: “Antibiyotiğe di­rençli çok sayıda patojene karşı dik­kat çekici şekilde etkili.”

Antibiyotik direnci, bakterilerin zamanla evrilerek ilaçlara direnç ka­zanmasıyla oluşuyor. Yeni antibiyo­tiğin bulunması için araştırmacılar bakterileri öldüren molekülleri ya­pay zekaya öğretti. Bunun için yak­laşık 2 bin 500 ilaç ve doğal bileşik kullanıldı.

Algoritma etkili bir antibiyo­tikte olması gerekenleri kavradık­tan sonra bilim insanları ilaçlarda kullanılması muhtemel olarak de­ğerlendirilen 6 bin yapıtaşını da ta­nıttı. Algoritma o noktadan sonra mevcut antibiyotiklerden farklı fakat etkili olarak değerlendiri­len yapıtaşlarıyla dijital deneyler yapmaya başladı. Bu, mevcut an­tibiyotiğin öncekilerden çok farklı olmasını ve böylece direnç göste­ren bakterileri de öldürebilmesini sağladı. Araştırmacılar ilaca, 2001: Bir Uzay Yolculuğu filmindeki ro­bot Hal’ın isminden yola çıkarak Halicin adını verdi. Buluşlarını Cell dergisinde duyuran araştırmacılar, ilacın yapıtaşları arasında diyabete karşı kullanılmak için denenen fakat sonrasında vazgeçilen bir molekü­lün de yer aldığını belirtti.

Halicin’in tüberküloza yola açan bakteriyi de öldürdüğü tespit edildi. Bu buluştan sonra bilim insanları 6 bin yapıtaşı yerine 1,5 milyar ya­pıtaşını yapay zekaya tanıttı ve bunlardan 107 milyonu üzerinde denemeler yapmasını sağladı. Bil­gisayarda üç gün boyunca süren hesaplamaların ardından program 23 potansiyel antibiyotik önerisiyle geri döndü. Bunlardan ikisi son de­rece etkili çıktı. Araştırmacılar bu konuda denetlerine devam etmek istediklerini açıkladı. Araştırmanın yazarlarından Jonathan Stokes, ge­leneksel yollarla 107 milyon yapıta­şını edinip laboratuvarlarda tek tek deneyler yapmanın imkansız oldu­ğunu fakat yapay zeka ile bunu di­jital ortamda deneyebildiklerini anlattı: “Bu deneyleri bilgisayarda yapabilmek zaman ve maliyet açı­sından büyük bir avantaj.”

Araştırmacı Barzilay ise gele­cekte, bakterileri daha seçici bir şe­kilde öldüren ve böylece bağırsak­taki sağlıklı bakterilere zarar verme­yen antibiyotikler için de deneyler yapmayı planladıklarını söyledi.

Bilim insanları, dünyanın en tehlikeli bakterileri arasında yer alan ve tüm ilaçlara direnç ge­liştirmiş bir bakteri türünü öl­dürecek antibiyotiği yapay zeka kullanarak bulduklarını açıkladı.

Söz konusu ilaç mevcut antibi­yotiklerden farklı bir yapıya sa­hip ve öğrenme özelliği olan bir yapay zekanın eczacılıkta kulla­nılan bileşiklerin yer aldığı diji­tal bir kütüphaneyle beslenmesi sonucu bulundu.

Guardian bilim editörü Ian Sample’ın aktardığı habere göre yapılan testlerde ilacın, Dünya Sağlık Örgütü tarafından belirle­nen en acil ilaca ihtiyaç duyulan üç patojenden ikisi olan acineto­bacter baumanii ve enterobacte­riaceae bakterilerini öldürdüğü tespit edildi.