“Toplumdaki siyahların Tarihi” etkinliği 2 Kasım’da

30 Ekim 2018

Kıbrıslı ve Türkiyeli Türk toplumunun siyah üyeleri “Toplumdaki siyahların Tarihi” başlıklı bir toplantı düzenliyor.

Toplumsal çalışmalarıyla tanı­nan Ertanç Hidayettin, etkinliğin 2 Kasım saat 19’da “628 Green La­nes, London, N8 0SG” Londra Kıb­rıs Türk Toplum Merkezi’nde ger­çekleşeceğini duyurdu.

Hidayettin, toplumdaki siyah­ların kökleri ve kendilerine özgü kültürlerinin ele alınacağı etkin­likte ilginç fotoğrafların da ilk kez paylaşılacağını söyledi.

Katılımın ücretsiz olacağını vur­gulayan Hidayettin, “Ülke gene­linde siyahların tarihinin ele alına­cağı bu ayda biz de toplum üyesi siyahlar olarak Kıbrıs Türk Toplum Derneği ile ortak bir etkinlik dü­zenliyoruz. Bütün toplum etkin­liğe davetlidir. Ayrıca konuyla ilgili araştırma yapan Serap Kanay bir sunum yapacak” diye devam etti.

İngiltere’de yaşamını sürdürür­ken önce büyükbabasının, kısa bir süre sonra da amcasının ölümüyle start alan araştırması O’nu geçmi­şine, köklerine götürdü ve ortaya bugüne kadar irdelenmeyen bir konu çıktı… “Siyah Kıbrıslılar”

Sanatçı Serap Kanay, uzun erimli bir araştırma sonunda atalarının adaya Afrika’dan geldiğini ve asır­lardan beri yaşadıkları bu toprak­lardaki sayılarının 2 bin civarında olduğunu tespit etti. Her gün çev­remizde gördüğümüz, birlikte ya­şadığımız Siyah Kıbrıslılar’ın kök­leriyle ilgili çalışmasının ilk sonuç­larını “Connections-Bizler” adıyla “İnanç Sıçrayışları” isimli uluslara­rası sergiyle tanıtan Serap Kanay, bu araştırmasını sürdürmede ve geliştirmede kararlı.

1961 Mağusa doğumlu Serap Kanay, ilkokul eğitimini Baf’ta ta­mamlamasının ardından 1979 yı­lında Türk Maarif Koleji’nden me­zun olur. 1983 yılında ise Londra’ya yerleşir. Burada sanat ve desen ön çalışmalarıyla başlayarak güzel sa­natlar eğitimi alır. 1992’den itiba­ren İngiltere’de 10’u aşkın kişisel ve karma sergilere katılır.

Serap Kanay sanat uğraşlarıyla birlikte siyah kimliğini, kim oldu­ğunu, nerden geldiğini sorgula­maya başlar…

“Benim için siyahlığımın, kök­lerimin özünü temsil eden büyük­babam, babamın babası, şubat 1999’da Kıbrıs’ta vefat etti. Ai­lemin son büyüğünün de ölümü beni çok etkiledi. Ve dedemden 40 gün sonra da Londra’daki amcam öldü. Sık görüşmüyorduk belki ama hastalığı sırasında yakınlaştığımızı hissettiğim bu büyügümü de kay­betmek bana ikinci darbe oldu.”

Amcasının ölümü üzerine Londra’da hayatında ilk kez cena­zeye gittiğini anlatan Serap Kanay, bu cenazenin kimlik arayışına iliş­kin arzusunu hızlandırdığını anla­tıyor…

“Cenazedeki insanların çoğun­luğu siyahtı. Çoğu tanımadığım, akraba bağlantısı olmayan insan­lardı ama hemen hemen tamamı si­yah Kıbrıslı’ydı. Mezarlığa girince sanki Kıbrıs’da bir köye gittim ve beni karşılamaya gelen birçok in­sanla tanıştım. Orada hissettiğim duygunun huzur olması beni çok şaşırttı…Ve o gün araştırmaya ka­rar verdim.”

Serap Kanay, amcasının cena­zesine katılan insanlardan başlaya­rak köklerini araştırmaya yoğunla­şır. Röportajlar yapar, fotoğraflar çeker, özellikle de yaşlılarla ko­nuşur. Ve İngiltere’deki çalışma­ları yetersiz kalınca araştırmasını sürdürmek için 2000 yılında kızı ile birlikte Kıbrıs’a kesin dönüş yapar.

Siyah Kıbrıslılar’la ilgili çalışma­larını, röportajlarını adada da sür­düren Serap Kanay, araştırmasının sonuçlarını geçtiğimiz günlerde Lefkoşa’da açılan “İnanç Sıçrayış­ları” adlı uluslararası sergiyle ka­muoyunun gündemine taşıdı. Bu çalışmanın bilimsel değil sanatsal bir çalışma olduğunu, dolayısıyla eksiklikleri olabileceğini belirtti. Serap Kanay’ın röportajlardan derlediği bilgilere göre, şu an ya­şayan Siyah Kıbrıslılar’ın kökleri 1700-1800’lere kadar dayanıyor. Sudan, Mısır, Fas, Etiyopya gibi Af­rika ülkelerinden köle olarak, sa­tın alınarak, çalınarak, kaçırılarak veya gemilerden kaçarak Kıbrıs’a yerleşmişler. 1974 yılına kadar ço­ğunlukla Piskobu bölgesinde ya­şamışlar. Ama Lefke civarı, İskele, Mora, Sinde ve Kukla gibi köyler­den yetişenler de var. Çoğunlukla yoksul insanlar. Evlerde ve tarla­larda işçi olarak, şeker kamışı çift­liklerinde ve madenlerde çalışmış­lar. Piskobu’da yoğunlaşmalarının nedenleri de buradaki şeker kamışı tarlaları. Burada asilik yapanlar ise ceza olarak Hirsofu’daki taş ocakları veya altın madeninde ça­lışmaya gönderilmişler…

Güney Kıbrıs’ta yaşayan hris­tiyan Siyah Kıbrıslılar’ın varlığı, bunların çoğunlukla Limasol böl­gesinde yaşadıkları da ortaya çı­kan bulgular arasındar. Serap Ka­nay, bu konuyla ilgili olarak, “Bu kesimle söyleşi yapma fırsatım olmadı, çalışmamın bundan son­raki aşamasında onlarla da bağ­lantı kurmayı planlıyorum” diye ekleme yaptı.

Ten renkleri nedeniyle siyah Kıb­rıslılar arasında Gara Mehmet’ler, Gara Hatice’ler oldukça yaygın. Ay­rıca hemen hemen her ailede “Mer­can” isminin bulunması da araştır­mayla ortaya çıkan ilginç, dikkat çekici bilgilerden. Yani tüm Kıbrıs­lıların yakından bildikleri Mercan isminin de hikâyesi var…

İşçi, kâhya olarak çalıştırılan si­yah erkeklere koyu kırmızı, bordo, o zamanki adıyla “mercan” ren­ginde bellik, kemer takılırmış. Bu insanlara isim vermek yerine, on­ları çalıştıran ev sahipleri bu ke­merlerin rengiyle “Mercan” diye hitap ederlermiş. Zamanla Mercan isim olarak yerleşmiş.

HERKES ATALARINI BİLMELİ

Serap Kanay, Afrika kökenli Kıbrıslılar projesini sürdürmede, köklerini daha detaylı olarak araştırmada, sayıca daha çok ai­lelere ulaşmada kararlı. Bugüne kadar bu konuda araştırma yapıl­mamasını, tatminkar kaynak bu­lunmamasını büyük eksiklik ola­rak niteleyen Kanay, “Kimlik çok önemli. Ben Kıbrıslı’yım ama diğer Kıbrıslılar’dan farklı olarak Siyah Kıbrıslı’yım. Köklerimi, nerden gel­diğimi, atalarımın neler yaşadığını bilmem gerekir.

Gerçeğe ulaşma yolunda me­safe almaktan son derece mutlu­yum” diyor. “Soy ağacımızı, nerden geldiğimizi, kim olduğumuzu araş­tırmak, kimliğimizle gurur duyarak yaşamak, bugünümüze ve toprağı­mıza olduğu kadar yarınımıza da sahip çıkmaktır” diyerek herkese de benzeri duyarlı çalışmalar öne­riyor Serap Kanay.