Trafik lambası ilk ne zaman ve nerede kullanılmaya başlandı?

29 Temmuz 2025

Trafik lambaları hayatımızın sıradan bir parçası gibi görünse de, ortaya çıkış hikâyesi oldukça ilginç detaylar barındırıyor.

Peki trafik lambası ilk ne zaman ve nerede kullanılmaya başlandı? Nasıl ortaya çıktı? Duyunca şaşıracaksınız…

Bugün şehir trafiğinin vazgeçilmez bir unsuru olan trafik lambalarının geçmişi, 1800’lü yılların sonlarına kadar uzanıyor. İlk trafik lambası, 1868 yılında İngiltere’nin başkenti Londra’da kullanıldı.

İngiliz Parlamentosu’nun önünde artan atlı araba trafiğini düzenlemek için geliştirilen bu sistem, gazla çalışıyordu ve bir görevli tarafından elle kontrol ediliyordu. Ancak bu erken dönem trafik lambası, bir patlama sonucu görevli bir polis memurunun yaralanmasına neden olmuş, bu nedenle sistem kısa sürede devre dışı bırakılmıştı.

MODERN SİSTEMİN TEMELLERİ ABD’DE ATILDI

Elektrikli ve otomatik trafik ışıkları ise ilk kez 1914 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Ohio eyaletine bağlı Cleveland kentinde kullanıma sunuldu. Bu gelişme, modern trafik kontrol sistemlerinin başlangıcı olarak kabul edildi. Otomobillerin şehir yaşamında artmasıyla birlikte trafik lambaları da zamanla dünya genelinde yaygınlaştı.

RENKLERİN TARİHİ DEMİRYOLUNA DAYANIYOR

Trafik lambalarındaki kırmızı, sarı ve yeşil renklerin kökeni ise demiryolu sinyal sistemlerine dayanıyor. İlk dönemlerde demiryolu şirketleri, dur işareti için kırmızıyı, geçiş için beyazı ve dikkat uyarısı için yeşili tercih etmişti.

Ancak beyaz ışığın yıldızlarla karıştırılması nedeniyle ciddi kazalar yaşanmış, bu da renk sisteminde değişikliğe gidilmesine yol açmıştı. Ardından, geçiş için yeşil, dikkat için sarı ve durmak için kırmızı standart hale getirildi. Bu renk sistemi daha sonra karayolu trafiğine de uyarlandı.

İLK OTOMATİK SİSTEMİN PATENTİNİ MORGAN ALDI

Trafik lambaları tarihinde bir diğer dönüm noktası ise 1923 yılında yaşanmıştı. Gaz maskesinin mucidi olarak da bilinen Amerikalı mucit Garrett Morgan, ilk elektrikli ve otomatik trafik lambası sisteminin patentini almış ve Cleveland kentinde ilk defa uygulanmıştı. Morgan, patentini daha sonra General Electric şirketine 40 bin dolar karşılığında devretmişti.

TÜRKİYE’DE İLK 1929 YILINDA İSTANBUL’DA KULLANILDI

Trafik lambaları Türkiye’de ise ilk kez 1929 yılında İstanbul sokaklarına yerleştirildi. O dönemde, sadece kırmızı ve yeşil ışıklardan oluşan sistemler tercih edilmişti. Ancak trafik yoğunluğunun artmasıyla birlikte sistem sarı ışığın da eklenmesiyle geliştirildi.

ULUSLARARASI STANDARTLAR VİYANA SÖZLEŞMESİ İLE BELİRLENDİ

Dünya genelinde trafik lambalarında kullanılan kırmızı, sarı ve yeşil renkler, 1968 yılında kabul edilen Viyana Yol İşaretleri ve Sinyalleri Sözleşmesi ile standartlaştırıldı. Bu sözleşme sayesinde birçok ülkede trafik sinyalleri ortak bir yapıya kavuştu.