Dünyanın dört yanından binlerce tarihi eser, British Museum’da

8 Ağustos 2024

İngiltere’nin antik eserler konusunda kötü bir şöhreti var. Pek çok kişinin emperyalizm müzesi olarak adlandırdığı Britanya Müzesi’nde dünyanın dört bir yanından getirilmiş binlerce tarihi eser var.

Özellikle Yunanistan, Mısır, Hindistan ve Afrika olmak üzere ülkeler bu eserlerin kültürel ve tarihi önemine vurgu yaparak iade edilmesini talep ediyor. Britanya’nın bu eserlerle ilgili politikaları, uluslararası kültürel mülkiyet tartışmalarının merkezinde yer alıyor.

ELGİN MERMERLERİ

Elgin Mermerleri, M.Ö. 5. yüzyıldan kalma Parthenon Tapınağı’na ait heykel ve friz parçalarıdır. 1801-1805 yıllarında Britanya’nın Osmanlı İmparatorluğu’ndan ferman aldığı iddiasıyla kaçırdığı bu eserler, Londra’daki Britanya Müzesi’nde sergilenmektedir. Yunanistan, eserlerin kültürel mirasın bir parçası olduğunu belirterek iade edilmesini talep etmektedir. Britanya ise eserlerin korunması ve sergilenmesi için en uygun yerde olduklarını savunmaktadır.

ROSETTA TAŞI

Rosetta Taşı, M.Ö. 196 yılında Mısır’da yapılan ve üç dilde (Eski Mısır hiyeroglifleri, Demotik ve Antik Yunanca) yazılmış bir yazıtı içerir. 1799’da Napolyon’un Mısır seferi sırasında keşfedilen taş, Eski Mısır yazılarının çözülmesinde kilit rol oynamıştır. 1802’de Britanya’ya getirilen Rosetta Taşı, şu anda Londra’daki Britanya Müzesi’nde sergilenmektedir. Mısır, taşın ülkesine iadesini talep etmiştir, ancak Britanya Müzesi, taşın korunması ve kamuya erişim açısından en uygun yerde olduğunu savunmaktadır.

BENİN BRONZLARI

Benin Bronzları, 13. yüzyıldan itibaren Nijerya’nın Benin Krallığı’ndan yapılmış, detaylı metal işçiliğiyle ünlü heykel ve süslemelerdir. Britanya Müzesi’nde, 19. yüzyılın sonlarında sömürge döneminde alınan 900’den fazla Benin Bronzu dekoratif plaka bulunuyor. Eserler, 1897 yılında Nijerya’nın Benin şehrinin yağmalanması sırasında İngiliz silahlı kuvvetleri tarafından ele geçirildi. İngilizler, çoğunluğu pirinçten yapılmış ancak aralarında fildişi ve ahşap objelerin de bulunduğu eserleri ele geçirdiler. Saldırı sırasında İngiliz silahlı kuvvetleri şehrin sarayını yakmış ve Benin’in Oba’sını ya da kralını sürgüne göndermiş, binlerce pirinç ve diğer eserleri toplu olarak almış ve daha sonra askeri görevin maliyetlerini karşılamak üzere Londra’da satmıştı. Olağanüstü sanatsal kalite ve öneme sahip olduğu düşünülen eserler, 20. yüzyılın ortalarından bu yana İngiltere, Avrupa ve ABD’deki müzelerde sergileniyor.

KOH-İ NOOR ELMASI

105 karatlık Koh-i-Noor elmasının mülkiyeti tartışmalı bir konu olup, Hindistan da bu taşın kendilerine ait olduğunu iddia eden ülkeler arasında yer almaktadır. Koh-i-Noor, dünyaca ünlü bir elmas olup, 105.6 karat ağırlığındadır. Hindistan’ın Punjab bölgesinden çıkarılan elmas, 19. yüzyılda Britanya Hindistanı döneminde Britanya İmparatorluğu’na geçti. 1850’lerde Kraliçe Victoria’nın taçlarına yerleştirilen elmas, şu anda Londra’daki Tower of London’da sergilenmektedir. Hindistan, Koh-i-Noor’un iadesi için uzun süredir taleplerde bulunmaktadır.

MOAİ TAŞLARI

Moai taşları, Şili’ye bağlı Pasifik Adası olan Paskalya Adası’nda bulunan dev taş heykellerdir. 1250- 1500 yılları arasında Rapanui halkı tarafından yapılan bu heykeller, adanın önemli figürlerini temsil eder ve adanın kültürel mirasının bir parçasıdır. Heykeller, genellikle yüzeydeki büyük başları ve küçük gövdeleriyle tanınır. Moai taşları, 19. yüzyılda Avrupa’ya taşınmaya başlanmış, bazıları müzelere veya koleksiyonlara getirilmiştir. Şu anda Paskalya Adası’nda geri kalan Moai taşlarının korunması ve geri dönmesi yönünde çalışmalar sürdürülmektedir. Figürlerin her birinin kabile liderlerini veya tanrılaştırılmış ataları temsil ettiği söyleniyor.

ASURBANİPAL KABARTMALARI

Asurbanipal kabartmaları, M.Ö. 7. yüzyıldan kalma, Asur Kralı Asurbanipal’in hükümet dönemine ait taş kabartmalardır. Bu eserler, Asur’un büyük kütüphanesinin bulunduğu Ninova’da (şimdiki Irak’ta) bulunmuştur ve Asur sanatının ve tarihinin önemli örnekleridir. Kabartmalar, Aşurbanipal’in askeri başarılarını, avlarını ve saray yaşamını tasvir eder. 19. yüzyılda, Britanya’nın arkeologları tarafından Ninova’daki kazılarda bulunmuştur. Bu kabartmalar, Londra’daki Britanya Müzesi’nde sergilenmektedir. Irak, bu tarihi eserlerin iadesini talep etmektedir. Britanya Müzesi ise bu eserlerin korunması ve kamuya erişim açısından en iyi durumda olduğunu savunur.