Alzheimer tedavisinin geleceği tek bir ilaca bağlı olmayabilir

28 Ekim 2019

Alzheimer karşıtı ilaçlar üze­rinde çalışmalar devam ediyor. Bu yılın mart ayında çalışmalarını durduran Biogen isimli ilaç şirketi, bu hafta yeniden denemelerini baş­lattı. Ancak görülen o ki Alzheimer tedavisinin tek çaresi ilaçlar değil.

2018 yılının sonlarında Boston merkezli Biogen ilaç şirketi, Alzhe­imer tedavisi için klinik bir araş­tırma başlatmıştı. Araştırmaların ortasına gelinmişken bu yılın mart ayında yapılan ara analizlerden elde edilen sonuçlar, üzerinde ça­lışılan ilacın işe yaramadığını gös­terdi ve Biogen bu sonuçlardan sonra denemelerini durdurdu.

İlaç şirketi bu hafta aducanu­mab isimli ilaç için ikinci bir de­nemeyi başlattı. Daha fazla hasta verisi içeren bu denemeden elde edilen sonuçların yeniden analiz edilmesinden sonra Biogen, 22 Ekim Salı günü yaptığı açıklamada, ABD Gıda ve İlaç İdaresi Başkanlığı (FDA) tarafından onaylanması için aducanumab’i FDA’ya sunacağını açıkladı. Alzheimer’ı tedavi ede­cek yeni bir ilaç düşüncesi, bi­lim insanları, doktorlar, hastalar ve hasta bakıcıları için nadir bir umut ışığı. Biogen, eğer bu teda­viyi gerçekleştirebilecek bir ilaç üretebilirse bu dünyanın ilk Alz­heimer tedavisi olacak. Alzheimer hastalarının büyük bir çoğunluğu için (özellikle kalıtsal genetik mu­tasyona sahip olmayanlar) bilim in­sanları hâlâ beyinlerin neden pro­tein biriktirme konusunda başarılı olduklarını bilmiyorlar. Alzheimer Derneği’nin bilimsel angajman direktörü Rebecca Edelmeyer, “Muhtemelen hastalığın bir se­bebi yok. Bu yüzden tek bir hap ile tedavinin olacağını düşünmü­yoruz” açıklamasında bulundu.

Aducanumab, Alzheimer semp­tomlarının temel olarak beyindeki biçimsiz amiloid proteini formla­rının oluşumundan kaynaklandığı teorisine dayanıyor. İlaç, bağışıklık sistemimizin patojenleri atık temiz­leme hücreleri için yemek olarak işaretlemek için kullandığı tür gibi bir antikor olarak biliniyor. Yine de bir virüs veya bakteri ile bağlan­mak yerine, bu antikor amiloid ile bağlanıyor.

Dennis Selkoe, “Antijen-antikor kompleksi, beyindeki temizleyici hücreler tarafından daha kolay tes­pit edilir” diyor. Selkoe, bazı hasta­larını aducanumab klinik çalışma­larına kaydettirdi. 18 ay boyunca en yüksek aducanumab dozu alan hastalar beyinlerinde plasebo alan­lara göre daha az amiloid almış ve bilişsel gerileme belirtileri daha az görüldü.

Bu tedavi yöntemi yine de he­nüz garanti değil. Çalışmalar hâlâ devam ediyor ve denemelerden birisi başarısız oldu. Ayrıca bir­çok amiloid ilacının yapımı da yıl­larca sürdü. Yine de bu dönemde süren araştırma, hastalık için her biri potansiyel bir müdahaleyi tem­sil ediyor. En umut verici araştır­malardan bazıları ise yaşam tarzı değişiklikleri yoluyla hastalığında önlenmesinde olmuştur.

Bu yılın temmuz ayındaki Alz­heimer Derneği Uluslararası Kon­feransında, sigara içmemek, eg­zersiz yapmak, sağlıklı beslenme ve beyni zorlayacak zorlu bulma­calar çözme gibi alışkanlıklara bağlı kalan yetişkinler araştırıldı. Bu alışkanlıklara sahip olan yetiş­kinlerin Alzheimer’a yakalanma olasılığı daha düşük oranda çık­mıştı. Bu alışkanlıkların henüz net olarak neden Alzheimer’a karşı koyduğu bilinmiyor, ancak kalp sağlığı ile beyin sağlığı arasında bir bağlantı olduğuna dair kanıt­lar sunuyor. Sosyal ve çevresel faktörler de beyin sağlığında bir rol oynayabilir. Araştırmalar, ka­dınlar için işgücüne harcanan za­manın bilişsel düşüşe karşı koru­yucu olabileceğini gösterdi. Tam tersine, cinsel yönelim veya cin­siyet kimliğine dayalı ayrımcılık stresi Alzheimer riskini artırabi­lir. Hava kirliliği de bilişsel geri­leme ve bunamaya neden oldu. Bu faktörlerin, bir kişinin Alzheimer geliştirip geliştirmemesinin ölçek­lerini nasıl belirleyebileceği açık değil ancak hepsi potansiyel araş­tırma hedeflerini temsil ediyor.