“Stres kansere doğrudan bir neden değil, katkıda bulunan bir faktör”

19 Temmuz 2024

Doktorlar yıllardır tedavi sırasında, ciddi yaşamsal olayların (yas, boşanma ve ciddi travmalar) çoğunlukla kanserin başlangıcından hemen önceki yıllarda meydana geldiğini gözlemliyor. Bu da stresin, hastalığa yol açıp açmadığı konusunda bazı soru işaretleri yaratıyor

Stres seviyelerinin artması ve kanserli insan sayısının 2030 yılına kadar üçte bir oranında artarak dört milyona ulaşmasının beklenmesiyle birlikte, bazı kanser uzmanları stresin vücut üzerindeki etkisine dair ortaya çıkan kanıtlara dayanarak ikisi arasında bir bağlantı olmasının “şaşırtıcı olmayacağını” söylüyor.

Stres hormonlarının kanser üzerindeki etkisini inceleyen Brighton Üniversitesi’nden Profesör Melanie Flint, “Benim görüşüme göre, bu durum hem ilk etapta kanserin başlamasına hem de kansere yakalandıktan sonra yayılmasına katkıda bulunuyor ancak doğrudan bir neden değil, katkıda bulunan bir faktör.” diyor. Zaman içinde geniş popülasyonları takip eden bazı çalışmalar da bunu destekliyor gibi görünüyor.

Finlandiya’da 10.000 kadını 15 yıl boyunca takip eden bir araştırma, yakınlarını kaybeden kadınların beş yıl içinde meme kanserine yakalanma olasılığının daha yüksek olduğunu buldu. İşyerinde strese maruz kalmanın, 65 yaş altı erkeklerde prostat kanseri riskinin artmasıyla, kadınlarda ise daha zayıf bir bağlantı olsa da meme kanseriyle ilişkili olduğu tespit edildi. Ancak elde edilen verilere rağmen stres ve kanserin birbiriyle bağlantısı olması arasında kesin bir ilişki kurulamıyor.

BİRÇOK RİSK FAKTÖRÜYLE BAĞLANTILI GÖRÜLÜYOR

Kanser Araştırmaları Enstitüsü’ne bağlı Evrim ve Kanser Merkezi’nin müdürü Profesör Trevor Graham’a göre, sorunun bir kısmı, stresin sıklıkla kanser riskini artıran diğer davranışlarla birlikte görülmesi.

Graham, “Stresli bir yaşam, sigara içmek, çok fazla alkol tüketmek, hareketsizlik ve sağlıksız beslenme gibi kanser için birçok risk faktörüyle bağlantılı olabilir; bu sebeple neden olan faktörleri birbirinden ayırmak zordur” diyor.

Stresin vücutta bir dizi etkiye neden olduğu biliniyor. Flint, “Stres, stres hormonu kortizolün salgılanmasına neden olur. Kortizol, her hücrede bulunan reseptörlere bağlanır ve bu, iltihaplanma da dahil olmak üzere çeşitli diğer süreçleri düzenler. Stres ve kortizol da bağışıklık sistemini baskılayabiliyor.” diye ekledi.

Bilim insanları, laboratuvar ortamında stresin hücreler üzerindeki etkisini taklit etmeye çalıştılar ve bu deneylerin, stresin DNA’ya zarar verdiğini ve hücrelerde değişikliklere yol açtığını, eğer çoğalmasına izin verilirse kansere dönüşebileceğini ortaya koydular.

Ancak Graham stresin modellenmesi zor olduğundan, bunun insan vücudunda gerçekten neler olup bittiğine dair iyi bir gösterge olmayabileceğini belirtiyor ve çoğu insanın bu hasarı doğal yollarla onarabilmesinin de olası olduğunu söylüyor.

Ancak uzmanlara göre kanıtların en güçlü olduğu nokta, stresin kanser geliştikten sonra yayılmasında rol oynayabileceğinde birleşiyor.