Britanyalı ev sahiplerinin geçtiğimiz ay emlakçılara akın etmesi ve mortgage borçlanmalarının 2008’den bu yana en yüksek seviyeye çıkması, yılın ilk üç ayında başlayan ekonomik iyileşmenin hız kazanıyor olabileceği umutlarını artırdı.
Council of Mortgage Lenders tarafından yapılan açıklamada verilen toplam kredi miktarının yüzde 21’e yükselerek 14.7 milyar sterlin olduğunu belirterek, Mayıs ayındaki yükselişin, geçtiğimiz yıla göre de yüzde 17’lik bir artış anlamına geldiğini söyledi. Gelişmeler, kimi uzmanlarda yeni bir emlak sektörü canlanması olarak yorumlandı.
Ayrıca resmi veriler de geçtiğimiz ay perakende sektöründe görünen güçlü artışın hanelerdeki tüketicilerin güvenlerini yeniden kazanmaya başladıkları şeklinde yorumlandı.
Kredilendirme rakamları, hükümetin iki farklı uygulamasıyla teşvik edilmişti. Bunlardan birincisi (Funding for Lending) bankaların aileler ve işletmelere kredi sağlamak üzere düşük faizli şekilde borçlanabilmesini öngörüyordu. Bu, geçtiğimiz Mart ayında açıklanan bütçenin de merkezi durumundaydı.
Öte yandan hükümet Barclays ve Nationwide’a yaptırım uygulayabileceği sinyali verdi. Buna göre iki banka sermayelerini güçlendirmek ya da tüm kredileri elden çıkarmak zorunda kalabilir. Hükümet uygulamasına göre bankaların belirli bir “piston oranını” aşmaması gerekiyor.
Banka yetkilileriyse bu durumu, ekonomiyi canlandırmak için elinden geleni yapan bankaların cezalandırılması olarak değerlendiriyor. Bankaların tutturması gereken oranın ise yüzde 3 olduğu kaydediliyor. Öte yandan Help to Buy isimli şema ise, devlet destekli borçluların düşük depozit miktarıyla ev satın alabilmesi anlamına geliyor. Bu uygulamanın 2014’ten itibaren 600 bin sterlin değerindeki evlere kadar genişlemesi bekleniyor.
Yılın ilk iki ayında uygulama beklentileri aşan sonuçlar verirken, Bank of England Başkanı’nın da aralarında bulunduğu pek çok kişi uygulamayı konut fiyatlarını gerçek olmayan şekilde artıracağı gerekçesiyle eleştirmişti.
CML’den Bob Pannell ise bankanın borçlanma maliyetlerini düşürme programının aynı zamanda talebi canlandırmaya yardımcı olduğunu belirterek, uygulamanın başlatılmasının ardından mortgage çeşitliliği ve rekabetinin de arttığını söyledi.
Mortgage sektörü temsilcileri de hükümet inisiyatiflerinin mortgage kriterlerinin gevşetilmesinde önemli bir rol oynadğını belirtirken, Rİghtmove isimli emlak web sitesi de evlerini satışa sununların bu ay ortalama olarak 252 bin sterlin talep ettiğine dikkat çekti. Bu bir ay öncesine göre yüzde 1.2’lik bir artış anlamına geliyor.
Firmanın verilerine göre en güçlü artış yüzde 15’le ülkenin güney doğusunda görülürken, bu bölgede evler 330 bin sterline kadar yükdi. Londra’da ise ortalama liste fiyatı 515 bin sterline kadar yükseldi.
Öte yandan hükümetin tüm çabalarına rağmen ilk defa ev alıcılarının emlak sahipleri listesine girme konusunda yaşadığı sıkıntılar da devam ediyor.
Londra’da bankaların çoğu ev kredisi için yüzde 20 depozit istiyor.
Ulusal İstatistik Dairesi’nin bağımsız rakamlarıysa perakende sektöründeki artışın yıllık bazda yüzde 3.1 olduğunu, bunun da kayıtlardaki en yüksek artış olduğunu belirtti.