Başbakan Sunak, Rwanda konusunda planının tek yol olduğunu savunuyor

8 Aralık 2023

Başbakanın politikayı yeniden canlandırmayı amaçlayan yeni yasasının “tek yaklaşım” olduğunda ısrar etmesine rağmen, bir bakan bugün yaptığı açıklamada hükümetin Ruanda anlaşması konusunda isyancı Muhafazakar milletvekilleriyle uzlaşmaya açık olduğunu söyledi.

Yasal göçten sorumlu bakan Tom Pursglove, hükümetin partinin her iki kanadından da isyanlarla karşı karşıya olduğuna dair işaretlerin arttığı bir ortamda bakanların “sahip oldukları endişeler konusunda parlamenterlerle yapıcı bir şekilde ilişki kuracaklarını” söyledi.

Rishi Sunak’a, avukatları tarafından acil Ruanda planının, göçmenlerin sınır dışı edilmekten kaçınmaları için “kolay bir yol sağladığı” için çalışmasının “ciddi şekilde engelleneceği” söylendi ancak Sunak bunun uçuşları engelleyen daha fazla yasal zorluğu önleyecek tek yaklaşım olduğu konusunda ısrar etti. Sunak, genel seçimlerden önce uçuşların başlayacağından emin olduğunu söyledi ve “işi bitirme” sözü verdi.

Ancak The Times’a, Downing Street’in iki üst düzey avukatı tarafından, planın, göçmenlerin Ruanda’ya bireysel olarak gönderilmelerine karşı itirazda bulunmalarına izin vereceği  için başarısız olma riski taşıdığı konusunda uyarıldığı söylendi. Üst düzey bir hükümet avukatının hukuki tavsiyesine göre, tasarıda bireysel hukuki itirazları engelleyen bir “iptal maddesi” yer almazsa “plan ciddi şekilde sekteye uğrayacak.”

Hükümet tarafından talep edilen ayrı bir dış hukuk müşaviri, bireysel itirazların engellenmemesinin “tasarının fikri temeliyle tutarsız olduğu ve ayrıca birçok başvuru sahibine tasarının etkilerinden kaçınmak için kolay bir yol sağlayacağı” uyarısında bulundu.

Bir hükümet kaynağı yanıt olarak şunları söyledi: “Bu tasarı yayınlandığından bu yana, bir dizi seçkin hukukçu,tasarının mahkemelerin botları durdurmak için Ruanda’ya uçak kaldırmamızı engelleyemeyeceği anlamına geldiğini tavsiye etti. Bunlar arasında, ‘mahkemelerin kendilerine söyleneni yapacakları’ temelinde mevzuatın işleyeceğine inandığını söyleyen eski Yüksek Mahkeme yargıcı Lord Sumption da var.”

Perşembe günü parlamentoya sunulan Ruanda’nın Güvenliği Yasa Tasarısı, göçmenlik memurlarına ve mahkemelere Ruanda’yı “kesin olarak güvenli bir ülke” olarak ele almaları talimatını vererek politikaya karşı sistematik itirazların yapılmasını engelleyecek. Bununla birlikte, tasarının dördüncü maddesi, yasayı eleştirenler tarafından bir zayıflık olarak görülüyor çünkü bu madde, insanların “özellikle bir kişinin bireysel koşullarıyla ilgili zorlayıcı kanıtlar” olması halinde hak talebinde bulunabileceğini söylüyor.

Üst düzey bir Muhafazakar milletvekili ve avukat, bu durumun mahkemeleri göçmenlik avukatlarının yardım ettiği ve “Ruanda’nın belirli bir kişi için neden güvenli olmadığına dair bir dizi yenilikçi neden ortaya koyan” göçmenlerin yasal talepleriyle “dolup taşmaya” bırakacağını söyledi.

Pursglove, İçişleri Bakanlığı’nın toplam faturanın iki kattan fazla arttığını açıklamasının ardından Ruanda programının maliyetini savunarak Times Radio’ya, Afrika ülkesinin gerekli altyapıyı inşa etmesine destek olmanın “doğru” olduğunu söyledi. Bakanlığın daimi sekreteri Sir Matthew Rycroft, Nisan ayında Ruanda’ya fazladan 100 milyon Sterlin ödendiğini ve 2022’deki anlaşma için 140 milyon Sterlinlik faturaya ek olarak önümüzdeki yıl 50 milyon Sterlin daha verileceğini tahmin ettiğini açıkladı.

Ruanda’ya aktarılan fonlar, politikaya karşı yasal itirazları savunmak için harcanan milyonlarca sterline, operasyonel ve personel faturalarına ve son 19 ay içinde art arda üç içişleri bakanının Kigali’ye yaptığı gezilerden kaynaklanan maliyetlere ek olarak aktarıldı.

Çarşamba günü göçmenlik bakanlığı görevinden ayrılan Robert Jenrick, tasarının “programı felç etme riski taşıyan yasal zorlukların atlıkarıncasına” izin vermeye devam edeceğini söyledi. Jenrick, bu durumun Ruanda politikasının caydırıcı etkisini “ortadan kaldıracağını” çünkü göçmenlerin en azından Birleşik Krallık’tan sınır dışı edilmelerini engelleme ve geciktirme şansları olduğunu bileceklerini savundu.

Dışişleri Bakanı Lord Cameron of Chipping Norton, hükümetin Yüksek Mahkeme’nin ülkenin sığınma sistemine yönelik eleştirilerine karşı koymak için Ruanda’daki yaşamın “gerçek doğasını” gösteren bir kanıt paketi yayınlayacağını söyledi.

Pursglove, Muhafazakâr Milletvekillerinin Ruanda tasarısının “etrafında toplanmaları ve desteklemeleri” gerektiğini, bunun “çok önemli bir mevzuat” olduğunu söyledi ve ekledi: “Bu şimdiye kadar yapılmış en güçlü yasal göç mevzuatı. Görmek istediğim şey Muhafazakar milletvekillerinin bunu desteklemek için bir araya gelmeleri. Meclis’teki diğer meslektaşlarımın da bunu destekleyeceğini umuyorum.”

İşçi Partisi’nin gölge İçişleri Bakanı Yvette Cooper ise şunları söyledi: “Bu inanılmaz bir şey. Muhafazakârlar, vergi mükelleflerinin 290 milyon Sterlin gibi astronomik bir parasını, Ruanda’ya tek bir sığınmacı bile göndermeyen başarısız bir plan için boşa harcadı. Muhafazakarlar bu planın tam bir saçmalık olduğunu itiraf etmeden önce Rishi Sunak daha kaç tane boş çek yazacak? İngiltere Muhafazakârların bu maliyetli kaosunu daha fazla kaldıramaz.”

Sunak, tasarının yine de bireylerin sınır dışı edilmeye karşı yasal itirazda bulunmalarına olanak sağlayacağını kabul etti ancak mevzuatın “son derece dar istisnalar” bıraktığında ısrar etti. Bireysel dava açma eşiği o kadar yüksekti ki, bu durum başarılı davaları “yok denecek kadar az” hale getirecekti.

Avam Kamarası’nda yasa tasarısı üzerinde yapılacak ana hesaplaşmayı, yasasına destek kazanmak için kendisine daha fazla zaman tanımak amacıyla yeni yıl sonrasına ertelemeye karar veren Sunak,  partisinin her iki kanadında da isyan tehdidiyle karşı karşıya.

Sağcı Muhafazakâr milletvekillerinin bireysel başvuruları yasaklayan değişiklikler getirmesi bekleniyor ve Sunak’ı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nden (AİHS) etkin bir şekilde muaf tutulmayı içermediği için eleştiriyor. Hukuk uzmanlarından oluşan bir “yıldızlar odasının” hafta sonu kararını vermesi bekleniyor.

Eski başsavcı Lord Garnier tarafından verilen ilk hukuki kararın ardından 106 üyesi bulunan merkezci One Nation grubundaki milletvekillerinin tasarıya ilişkin endişeleri giderek artıyor. Kaynaklar, tasarıda İnsan Hakları Yasası’nın bazı bölümlerini ortadan kaldıracak önlemler ve AİHS ile uyumluluğuna ilişkin sorular nedeniyle “endişelerin arttığını” söyledi.

Muhafazakâr parti temsilcileri, Salı günü ikinci kez okunmak üzere milletvekillerinin önüne geldiğinde yasanın Avam Kamarasındaki ilk engelini aşacağından emin. Milletvekillerinin isyan etmek için tasarının geçmesinin ilerleyen aşamalarına kadar beklemeleri bekleniyor. En tartışmalı aşamaların Ocak ayı başlarında yaşanması muhtemel görülüyor.

Partinin sağ kanadından üst düzey bir milletvekili, meslektaşlarının çoğunun Salı günü tasarıyı “daha sonraki bir aşamada iyileştirmek amacıyla” desteklemesini beklediğini söyledi. Ancak merkez kanattan hala bir risk var; tasarıyı torpillemek için sadece 29 Muhafazakar milletvekilinin İşçi Partisi ile birlikte oy kullanması gerekiyor.

Başbakan Downing Street’te düzenlediği basın toplantısında, Ruanda’nın İngiltere’nin uluslararası yükümlülüklerini ihlal ettiği yönündeki endişeleri göz önüne alındığında tasarısının başarılı olabilecek “tek yaklaşım” olduğunu söyledi.

Sunak şöyle dedi: “Farklı bir şey yapmalısınız diyenler için, kapattığımız her şey göz önüne alındığında, onlarla benim aramdaki fark bir santimdir. Bir santimden bahsediyoruz. Ama bu arada o bir santim, Ruandalıların bu programa katılıp katılmamaları arasındaki farktır. Sözlerimde de belirttiğim gibi, kimseyi hiçbir yere gönderemeyeceğiniz bir mevzuat parçasına sahip olmanın bir anlamı yok.”

Muhafazakar Parti Başkanı Richard Holden ise yeni bir liderlik yarışının “delilik” olacağını söyledi. Partinin sağ kanadındaki Muhafazakâr milletvekillerinin Sunak’a güvensizlik mektubu verebileceğine dair spekülasyonlar giderek artıyor.