Bütün mağdurlardan özür dileyen Sunak’tan, sınırsız tazminat sözü

21 Mayıs 2024

İşçi Partisi’nin üst düzey isimleri kurumsal kasıtsız adam öldürme suçlaması talep ederken, Başbakan 3,000 kişinin hayatına mal olan ‘dehşet verici’ NHS skandalı için özür diledi.

https://x.com/RishiSunak/status/1792609987203625436

Başbakanın “İngiliz devleti için bir utanç günü” olarak nitelendirdiği günde kurbanlardan özür dilemesinin ardından, enfekte kan skandalı nedeniyle Whitehall departmanlarına karşı kurumsal kasıtsız adam öldürme suçlamaları yöneltildi.

Pazartesi günü yaptığı açıklamada, “çok üzgün” olduğunu söyleyen Sunak,  mağdurlara ve ailelere sınırsız tazminat sözü verdi: “Bu planı hayata geçirmenin maliyeti ne olursa olsun, bunu ödeyeceğiz.”

Salı günü 10 milyar sterlini aşabilecek bir ödeme paketinin açıklanması bekleniyor.

Yetmişli ve seksenli yıllarda HIV ve hepatit C bulaşmış kan nakli ve hemofili ilaçları yoluyla 380’i çocuk olmak üzere 3,000 kişinin hayatına mal olan ve yaklaşık 30,000 kişiye bulaşan “dehşet verici” bir skandal, NHS ve birbirini izleyen hükümetler tarafından onlarca yıl boyunca “tüyler ürpertici bir şekilde örtbas edildiğini” ortaya koyan bir raporun ardından geldi. Olay “NHS tarihindeki en kötü tedavi felaketi” olarak adlandırıldı.

Doktorlar, sağlık yetkilileri, sağlık hizmetleri, devlet memurları ve hükümet bakanları, yarım yüzyıl boyunca “sistemik, kolektif ve bireysel başarısızlıklar” nedeniyle “hasta güvenliğini ön planda tutmamakla” suçlandı. Mağdurlar raporun bulguları karşısında kendilerini “doğrulanmış ve haklı çıkmış” hissettiklerini söyledi. Hemofili Derneği’nden Clive Smith, örtbasla ilgili olarak şunları söyledi: “On yıllardır biliyorduk artık ülke ve bütün dünya da biliyor.”

Avam Kamarası’nda yaptığı konuşmada raporun, “devletin on yıllardır süren ahlaki başarısızlığını” ortaya koyduğu için “ulusumuzu derinden sarstığını söyleyen Sunak sözlerine şöyle devam etti:

“Güven duyduğumuz insanlar ve kurumlar en üzücü ve yıkıcı şekilde başarısız oldular. Bu, devletten, bu skandaldan etkilenen her bir kişiye bir özürdür… Asla bu şekilde olmamalıydı. Bu hükümet ve 1970’lere kadar uzanan tüm hükümetler adına gerçekten üzgünüm.

“Ulusal sağlık hizmetimiz başarısız oldu. Bu önlenmeliydi. Bu tedavilerin kontamine olduğu biliniyordu. İktidar mevkilerinde bulunan kişilerin bu enfeksiyonların bulaşmasını durdurma şansı vardı. Bunu defalarca başaramadılar.”

NHS genel müdürü Amanda Pritchard da, “NHS’nin yaşanan acı ve kayıplarda oynadığı rolden dolayı en derin ve içten özürlerimi sunuyorum” diyerek on binlerce insanın “NHS’den aldıkları bakıma güvendikten sonra” “kötü bir şekilde hayal kırıklığına uğradığını” söyledi.

Ayrıca “hastalara nakil ve tedavilerden kaynaklanan riskleri açıkça iletme, araştırma ve azaltma konusundaki başarısızlıklar; hastaları ve aileleri ihtiyaç duydukları cevaplardan ve destekten mahrum bırakan kolektif bir açıklık ve dinleme isteği eksikliği ve birçok kişinin desteğe en çok ihtiyaç duydukları anda sağlık hizmetinde yaşadıkları damgalanma” için özür diledi.

‘Sonunda gerçekler ortaya çıktı’

Soruşturmanın raporu skandalın “bir kaza olmadığı” sonucuna vardı. Soruşturmaya göre, Margaret Thatcher 1989 yılında kamuoyuna hastaların “mevcut en iyi tedaviyi” gördüklerini söylemişti, ancak bu iddia “yanlış” ve “kabul edilemezdi” ve “mantığa aykırıydı”. The Times’ın haberine göre, binlerce kişi “sağlıklı yaşam yıllarından mahrum bırakıldı”ve birbirini izleyen hükümetler “yanlış bir şekilde” enfeksiyonu “tıbbi tedavinin kaçınılmaz yan etkileri” olarak tanımladı.

Raporda, gerçekte “enfeksiyonların kan yoluyla bulaşması riskiyle etik, uygun ve hızlı bir şekilde başa çıkma konusunda sistemik, kolektif ve bireysel başarısızlıklar” olduğu belirtildi. Bu riskler onlarca yıldır bilinmekteydi ancak  “haksız yere küçümsendi”.

Ara rapor Nisan 2023’te yayınlanmış ve raporda soruşturma başkanı Sir Brian Langstaff yıl sonuna kadar bir ödeme planı oluşturulması çağrısında bulunmuştu.

Yedi ciltlik raporu derleyen eski Yüksek Mahkeme yargıcı Sir Brian Langstaff, bir “hatalar kataloğu” bulduğunu belirterek, şunları söyledi; “Her biri tek başına ciddi. Birlikte ele alındığında ise tam bir felaket… Yaşananların boyutu dehşet verici.”

Dame Diana Johnson, geçen yıl soruşturma tarafından yayınlanan bir belgenin ardından tazminat sağlamada başarısız olan bu hükümetin mağdurlar için “başka bir acı katmanı eklediğini” söyledi.

Kontamine kan mağdurları adına uzun süredir kampanya yürüten İşçi Partili milletvekili Avam Kamarasına şunları söyledi; “Nihayet gerçek ortaya çıktı. Bu, adalet için yaklaşık 50 yıldır sürdürdüğümüz kampanyanın haklı bir sonucudur ve ben de bu hastalığa yakalanan, etkilenen ve daha da önemlisi NHS tarihindeki en büyük tedavi felaketinde hayatını kaybeden herkesi saygıyla anmak istiyorum.

“Hâlâ her hafta ortalama iki kişi ölürken, Başbakan’ın Aralık 2022’de tazminat ödenmesine ilişkin ahlaki durumu kabul etmekle birlikte, hükümetinin Sir Brian’ın Nisan 2023’teki ikinci ara raporu konusunda harekete geçmemesinin bir başka acı katmanı eklediğini anlayıp anlamadığını merak ediyorum. Başbakan’ın bu öğleden sonra söylediklerinden, bu yılın sonuna kadar hastalığa yakalanan ve etkilenen herkese tazminat ödemelerinin yapılmaya başlanacağını umuyorum.”

Rishi Sunak, Kingston upon Hull North’u temsil eden Johnson’a “gösterdiği özen ve adaleti sağlama konusundaki sarsılmaz kararlılığı” için teşekkür etti. Sunak,”Bu skandalın toplum üzerinde yarattığı yıkımı ve gerçekleri ortaya çıkarmak için verdikleri mücadelede gösterdikleri gücü bu Meclis’teki herkesten daha iyi biliyor” dedi.