Euro Bölgesi üç yıldır devlet borçları kriziyle boğuşuyor

16 Temmuz 2013

Euro Bölgesi’nin kamu ve özel borç yükü, borç affının yakında yeniden gündeme geleceğine işa­ret ediyor. Aksi takdirde devlet iflaslarının önlenmesi mümkün ol­mayacak.
Kapatılması mümkün görünme­yen kamu borçlarının yanı sıra, aya­ğını yorganına göre uzatmayıp bol keseden harcayan özel hanelerin borçları da astronomik boyutlara vardı. DW Ekonomi Servisi’nden Zhang Danhong, özel borçların ta­van yapmasından da neden ortak para birimi Euro’nun sorumlu ol­duğunu uzmanlara sordu:
Madrid’de yaşayan İrene Gon­zales, ondan önce ve ondan sonra da milyonlarca İspanyol’un yaptığı gibi bundan on iki yıl önce az peşi­natla pahalı bir apartman dairesi sa­tın aldı. Kredi faizlerinin çok düşük olmasından ve ev alanlara devletin sağladığı vergi indiriminden o da yararlanmak istemişti. Ama krizle birlikte dairenin değeri düştü. Üs­telik İrene de artık eskisi kadar para kazanamıyor.
Borcun geliri aşması iflas anla­mına geliyor. İrene de çoktan müf­lis. Faiz ve taksit ödeyecek durumda değil. Daireyi sattığı takdirde elde edeceği fiyat kalan borcu kapat­maya yetmeyecek. Çaresizlik içinde evden çıkarılacağı günü bekliyor.
Borç yükü Euro’yu ezecek
Yüz binlerce İspanyol ailesi de İrene gibi evinden zorla tah­liye edilme tehlikesiyle karşı kar­şıya. İspanya’nın borcu 2,5 trilyon Euro’yu aştı. Özel hanelerin borç­ları bu meblağın yüzde 70’ini tu­tuyor. Bu durumdaki tek ülke İs­panya değil. Euro Bölgesi’ndeki kamu borç yükü Gayrı Safi Yurtiçi Hâsıla’nın yüzde 90’ını bulurken özel borçlar Euro ülkeleri milli ge­lirinin üç katına denk geliyor.
Avrupa Ekonomik Araştırmalar Merkezi Başkanı Clemens Fuest bu borçların neden birbirine karıştırı­lamayacağını şöyle izah ediyor: “Özel sektörün kendine borçlandı­ğını unutmamak lazım. Yani birinin borcu, diğerinin alacağı sayılır.”
İrene Gonzales bankasına borçlu. Borcunu ödeyemediği için banka alacağını tahsil edemeyip za­rar hanesine yazmak zorunda ka­lacak. Çok sayıda kredi müşterisi ödeme yapamaz duruma düştüğü takdirde bankanın geleceği tehli­keye girecek.
İspanyol bankaları gayrı men­kul balonunun patlamasıyla krize sürüklendi. Devlet geçen yıl Euro İstikrar Fonu’ndan 40 milyar çeke­rek bankaları kurtardı ve bankala­rın borcuna kefil oldu. Bankalar dip­siz kuyuya dönerse İspanya da, özel bankaları kurtarmak için 70 milyar harcadıktan sonra Euro kurtarma şemsiyesine sığınan İrlanda’nın akıbetine uğrayabilir. Bu da dev­let borçlarıyla özel borçların kesin çizgiyle birbirinden ayrılamayaca­ğını gösteriyor. Ekonomist Fuest borçlanmanın mutlaka kötü olma­ması gerektiğini, çünkü işletmelerin kredi almadan yatırım yapamaya­cağını ve kredi ilişkilerinin refahın temeli olduğunu ifade ediyor.
İktisat Profesörü Hanno Beck, borçlarla gelir ve katma değer ya­ratma gücü arasındaki bağlantı bo­zulduğu takdirde problemlerin baş­layacağına işaret ediyor. Avrupa Ekonomik Araştırmalar Merkezi Başkanı Clemens Fuest bazı Euro ülkelerinin bu sınırı aştığını ve ya­tırımcının borçlu ülkelere bakışını değiştiren ortak para biriminin bunda önemli rolü olduğunu belir­tiyor. Nitekim devalüasyon tehlike­sinin ortadan kalkması yatırımcıya cazip gelmiş, faizlerin düşmesi de özel haneleri daha fazla borçlan­maya özendirmişti.