Maliyetleri düşürme ve bütçeyi dengeleme planlarını açıklayacak

29 Temmuz 2024

Maliye Bakanı, Muhafazakarları ekonomiyi kötü yönetmekle suçlayarak, maliyetleri düşürme ve bütçeyi dengeleme planlarını açıklayacak.

Rachel Reeves, Muhafazakarları zor ekonomik kararlardan “kaçmakla” ve ülkenin mali durumunu mahvetmekle suçlarken, bütçeyi dengelemek için boş kamu binalarını satma ve hükümetin danışmanlara yaptığı harcamaları kısma sözü verecek.

Reeves, Maliye Bakanı olarak pazartesi günü yapacağı ilk önemli konuşmada , hükümet harcamalarında tespit ettiği 20 milyar sterlinlik kara deliğin ve gelecekteki vergi artışlarının sorumluluğunu Muhafazakarların savurganlığına yükleyecek.

Muhafazakârların 2010 yılında iktidara gelmesinin ardından George Osborne’un kemer sıkma politikaları için öne sürdüğü argümanları yineleyecek olan Reeves, Muhafazakarların bu yılın bütçelerini milyarlarca pound aşmasından sonra Whitehall genelinde bir maliyet azaltma hamlesi olacağı konusunda devlet dairelerini ve kamu kuruluşlarını uyaracak. Maliye Bakanı, daha sıkı harcama uyarısında bulunurken, israfla mücadele edecek bir devlet kurumu olan ‘Office of Value for Money’ (Paranın Değeri Ofisi)’i kuracak.

Osborne tarafından desteklenen, para kazanma politikası olan ‘ihtiyaç fazlası kamu mallarının satışı’, 2010 yılından bu yana hazineye 3 milyar sterlin kazandırdı. Hükümetin danışmanlara olan güveni Brexit’ten sonra ve pandemi sırasında önemli ölçüde arttı. Son seçimlerden bu yana Deloitte 1,9 milyar sterlin değerinde sözleşme kazanırken rakipleri KPMG, EY ve PwC sırasıyla 1,3 milyar sterlin, 1,03 milyar sterlin ve 1 milyar sterlin kazandı.

Reeves, “felaket” olarak nitelendirdiği ekonomik mirasın mali kısıtlama gerektirdiğini iddia edecek; ancak kamu sektörü ödeme kuruluşlarının öğretmen ve doktorlara yüzde 5.5 zam yapılması yönündeki tavsiyesini yerine getirmek için 10 milyar sterlin harcaması bekleniyor.

The Times’a göre, Reeves’in, “Halkın karşısına çıkmanın ve onlara gerçeği söylemenin zamanı geldi. Önceki hükümet zor kararları almayı reddetti. Kamu maliyesinin gerçek durumunu örtbas ettiler. Sonra da kaçıp gittiler. Ben ekonomik istikrarı yeniden sağlayacağım. Buna asla seyirci kalmayacağım ve bir daha olmasına izin vermeyeceğim. Ekonomimizin temellerini düzelteceğiz, böylece Britanya’yı yeniden inşa edebilir ve ülkemizin her kesimini daha iyi bir duruma getirebiliriz” ifadelerini kullanması bekleniyor.

Reeves’in iktidara gelmeden önce kamu maliyesinin kötü durumundan habersiz olduğu iddiası kıdemli ekonomistlerin tepkisini çekti.

Mali Araştırmalar Enstitüsü Direktörü Paul Johnson, seçim kampanyası sırasında her iki partiyi de dürüst olmamakla suçlarken, İşçi Partisi’nin vergileri artırmasının “oldukça muhtemel” olduğunu söyledi. Johnson, Times Radio’ya verdiği demeçte, “Beklediğinizden biraz daha zor olduğunu iddia edebilirsiniz. Ancak en üst düzeyde, kamu hizmetlerinin darmadağın olduğu, ortada fazla para olmadığı ve bunun bir mücadele olacağı gerçeği bir sürpriz değil” dedi.

Ancak Reeves, seçmenlerin ezici bir çoğunluğunun Muhafazakarlardan kötü bir kamu maliyesi devraldığına inandığını gösteren anketleri siyasi stratejisinin doğrulanması olarak görecek.

YouGov tarafından Times için yapılan bir ankete göre, her on kişiden altısı Muhafazakar Parti’nin ekonomiyi kötü durumda bıraktığına inanırken, sadece biri bunun aksini düşünüyor. Toplamda seçmenlerin yüzde 18’i emin değilken, yüzde 10’u da bilmediğini ifade etti.

Anket, Reeves’in vergi artışlarını ekonomik mirasına bağlama planlarının işe yarayabileceğini gösteriyor; ancak ankete göre, vergilerin aynı kalması gerektiğini düşünen yüzde 41 ve düşürülmesini isteyen yüzde 29’a kıyasla, sadece yüzde 15’i vergileri artırması gerektiğine inanıyor.

İşçi Partisi gelir vergisi, ulusal sigorta ve KDV oranlarını yükseltmeyi reddetti. Ancak Reeves’in sonbahar bütçesini bazı vergi artışlarını gündeme getirmek için kullanacağı beklentisi giderek artıyor. Göz ardı edilmeyen önlemler arasında sermaye kazançları vergisinin gelir vergisiyle eşitlenmesi, veraset vergisi oranının arttırılması ya da emeklilik vergi indiriminin yeniden düzenlenmesi yer alıyor.

Reeves’in konuşmasında, A303 üzerindeki Stonehenge anıtının altından geçen 1.7 milyar sterlinlik tünel, A27 Arundel bypass ve 500 milyon sterlinlik Restoring Your Railway Fund da dahil olmak üzere bir dizi büyük altyapı projesini iptal etmesi bekleniyor.

Piyasalara güven vermek için yılda bir büyük mali etkinlik yapma taahhüdünde bulunacak ve Muhafazakarları kendisine “İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana en kötü mirası bırakmakla” suçlayacak. Pazar günü, Çevre Bakanı Steve Reed, Muhafazakarları kamu maliyesini “felaket” bir durumda bırakmakla suçladı. Ancak Hazine’nin gölge Maliye Bakanı Gareth Davies, Reeves’in vergi artışlarını kabul etmesi için halkı “kandırmaya” çalıştığını iddia etti.

Davies, “Muhafazakarlar tarafından kurulan ve tüm son Muhafazakar hükümetlerin bütçelerinde tahminleri kullanılan OBR’nin (Bütçe Sorumluluğu Ofisi) var olmadığını iddia ederek, söylediklerinin inandırıcı olmasını sağlamaya çalışıyor ve bu duyurusu, daha önceki on yıllardan kopyalanıp yapıştırılmış gibi. Ancak vergi mükelleflerinin parasını tasarruf etme konusunda söyledikleri ve yaptıkları, aynı zamanda gizlice vergilerini artırmayı planladığı için bir hakarettir” ifadelerini kullanandı.