212 binden fazla kişi otizm değerlendirmesi için bekleme listesinde

14 Ağustos 2025

Sosyal medyada sağlık alanında çeşitli içerikler üreteten Dr. Sermed Mezher, otizm spektrumunda olabileceğinden şüphelenen kişilerin kendilerine sorabileceği bazı önemli soruları açıkladı.

Dr.Mezher’in TikTok’ta 56 binden fazla izlenen viral videosunda, 16 yaş ve üzerindeki bireyler için geliştirilen ve yaygın olarak kullanılan AQ-19 testinden örnekler yer alıyor. Bu test, bir kişinin tam kapsamlı otizm değerlendirmesine ihtiyaç duyup duymadığını belirlemeye yardımcı oluyor.

Dr. Mezher videoda, “Eğer testten altı veya daha düşük bir puan alırsanız, otizm olasılığı düşüktür” ifadelerini kullandı. Katılımcılardan, aşağıdaki ifadelere “kesinlikle katılıyorum”, “biraz katılıyorum” veya “kesinlikle katılmıyorum” gibi yanıtlar vermeleri isteniyor.

Test; duyusal hassasiyet, sosyal etkileşim, rutine ihtiyaç ve değişimle başa çıkma gibi alanlara odaklanıyor. İşte testte yer alan bazı maddeler:

• Diğerlerinin fark etmediği küçük sesleri sıklıkla fark ederim.

• Bir hikaye okurken karakterlerin niyetlerini anlamakta zorlanırım.

• Birisi konuşurken, söylediklerinin altında yatan anlamı kolayca kavrarım.

• Genellikle küçük ayrıntılardan ziyade büyük resme odaklanırım.

• Beni dinleyen birinin sıkılıp sıkılmadığını anlarım.

• Aynı anda birden fazla işi yapmayı kolay bulurum.

• Birinin yüz ifadesinden ne düşündüğünü veya hissettiğini anlamakta zorlanmam.

• Bölündüğümde hızlıca kaldığım işe geri dönebilirim.

• Belirli kategoriye ait bilgileri toplamayı severim.

• İnsanların niyetlerini anlamakta zorlanırım. Belirtilen yanıtlara göre her “uyumlu” cevap 1 puan değerinde. 6 puan ve üzeri, değerlendirme gerektirebilir.

TANI BEKLEYENLERİN SAYISI HIZLA ARTIYOR

İngiltere Ulusal Sağlık Servisi’nin (NHS) verilerine göre, Aralık 2024 itibarıyla 212 binden fazla kişi otizm değerlendirmesi için bekleme listesinde yer alıyor. Bazı hastalar, randevu almak için yıllarca beklemek zorunda kalıyor. Otizmin geçmişte ağırlıklı olarak erkekleri etkilediği düşünülüyordu. Ancak son araştırmalar, bu farkın cinsiyet temelli tanı önyargılarından kaynaklandığını ortaya koyuyor.

KADINLARDA OTİZMİN BEŞ BELİRTİSİ

Uzmanlar, birçok kadın ve kız çocuğunun otizm belirtilerini daha iyi maskeleyebildiğini ve bu yüzden tanı konmasının zorlaştığını söylüyor.

Bu  “maskeleme” davranışları, sosyal ipuçlarını taklit etmek ve belirli sosyal durumlar için önceden hazırlanmış cevaplar ezberlemek gibi stratejileri içeriyor.

İngiliz psikiyatrist Prof. Ahmed Hankir, TikTok’ta paylaştığı videoda kadınlarda yaygın görülen beş otizm belirtisini şöyle sıraladı:

Stimming (Kendini uyarma davranışları): Deriyle oynama, sallanma, el çırpma, ayak sürtme veya saçla oynama gibi tekrarlayıcı hareketler.

Duygusal dengesizlik ve kriz anları: Aşırı duygusal veya duyusal yüklenmeler sonucu ortaya çıkan çığlık atma, ağlama veya öfke patlamaları gibi kontrol kaybı yaşanabilir.

Maskeleme: Sosyal uyum için geliştirilen davranışlar, zamanla ruhsal ve fiziksel tükenmeye yol açabilir.

Duyusal hassasiyet: Koku, tat, dokunma, basınç ve sese karşı aşırı duyarlılık olabilir.

Yoğun ilgi alanları: Bu ilgi alanları dışarıdan “normal” gibi görünse de, otistik bireyler için genellikle isteğe bağlı değil, zorunlu hale gelir.

Araştırmalar, erkeklerin daha niş konulara (örneğin tren hatları) ilgi gösterdiğini, kızların ise daha sosyal kabul gören alanlara yöneldiğini gösteriyor. Bu da kadınlarda otizmin gözden kaçmasına neden olabiliyor.