Kamu borcunda beş yılın zirvesi: Kasım bütçesinde vergi artışları ‘kaçınılmaz’

19 Eylül 2025

Kasım ayında açıklanacak bütçe öncesi Maliye Bakanı Rachel Reeves, yeni bir darbe aldı. Resmi veriler, hükümetin Ağustos ayında son beş yılın en yüksek borçlanmasını gerçekleştirdiğini ortaya koydu.  Bu gelişme, milyarlarca sterlinlik vergi artışlarını neredeyse kaçınılmaz hale getirdi.

Ağustosta 18 milyar sterlin borç

Ulusal İstatistik Ofisi’nin (ONS) Cuma günü yayımladığı verilere göre, hükümet Ağustos ayında 18 milyar sterlin borçlandı. Bu rakam, pandeminin zirvede olduğu 2020’den bu yana aynı ay için görülen en yüksek seviye. Geçen yılın aynı dönemine göre ise 3,5 milyar sterlinlik artış anlamına geliyor.

The Times’ta yer alan habere göre, Bütçe Sorumluluk Ofisi (OBR), Mart ayındaki bahar açıklamasında bu ay için borçlanmanın 12,5 milyar sterlin olacağını öngörmüştü. Ancak işsizlik yardımları, kamu hizmetleri harcamaları ve faiz giderlerindeki artış, ulusal sigorta primlerinden elde edilen ek gelirleri bastırdı.

İlk beş ayda hedef şaştı

Mali yılın ilk beş ayında borçlanma, OBR’nin beklentilerini 11,4 milyar sterlin aşarak 83,8 milyar sterline ulaştı. Bu durum, Maliye Bakanı Reeves’in 26 Kasım’da açıklanacak bütçede on milyarlarca sterlinlik vergi artışına gitme olasılığını artırıyor.

WPI Strategy Başekonomisti Martin Beck, “Borçlanmadaki bu sıçrama, Maliye Bakanı’nın Kasım bütçesi öncesinde büyüyen mali sıkıntılarını ortaya koyuyor. Vergi artışları artık kaçınılmaz görünüyor,” dedi.

Capital Economics’in Birleşik Krallık Başekonomisti Paul Dales ise, “Ekonomi ciddi bir daralma yaşamamasına rağmen kamu maliyesinin bozulması dikkat çekici. Bu da bütçede yaklaşık 28 milyar sterlinlik ek vergi artışı ihtimalini güçlendiriyor,” değerlendirmesinde bulundu.

Mali kurallar tehlikede

Hızla artan borçlanma maliyetleri, zayıf ekonomik büyüme ve OBR’nin üretkenlik varsayımlarında beklenen aşağı yönlü revizyon, Reeves’i mali kurallarda 40 milyar sterlinlik açık riskiyle karşı karşıya bırakıyor.

Mevcut kurallara göre hükümetin günlük harcamaları beş yıl içinde tamamen vergi gelirleriyle finanse edilmek zorunda. Ancak ONS verileri, cari bütçe açığının mali yılın ilk beş ayında OBR öngörülerinin 15,4 milyar sterlin üzerine çıktığını ortaya koydu.

ONS Başekonomisti Grant Fitzner, “Vergi ve ulusal sigorta gelirlerinde ciddi artış görülse de, kamu hizmetleri, sosyal yardımlar ve borç faizlerindeki yükseliş bu artışları gölgede bıraktı,” dedi.

Borç-faiz yükü artıyor

Ağustosta borç faiz ödemeleri, geçen yılki 6,6 milyar sterlinden 8,4 milyar sterline yükseldi. Bu artışta, enflasyona endeksli borç stokunun maliyetindeki yükseliş belirleyici oldu. Borcun GSYH’ye oranı ise %96,4’e çıkarak son 60 yılın en yüksek seviyelerine yaklaştı.

Hükümet: “Odak noktamız mali disiplin”

Hazine Başsekreteri James Murray, hükümetin planının borçlanmayı azaltmak olduğunu belirterek, “Vergi mükelleflerinin parası öncelikli alanlara gitmeli, faiz ödemelerine değil. Amacımız ekonomik istikrar, mali sorumluluk, gereksiz bürokrasinin ortadan kaldırılması ve çalışanların cebine daha fazla para girmesi,” dedi.

Vergi artışları gündemde

Maliye Bakanlığı’nın, emlak vergisi sisteminde değişiklik, miras vergisinde düzenlemeler ve kişisel vergi dilimlerindeki dondurmanın uzatılması gibi seçenekleri değerlendirdiği bildiriliyor.

Ekonomist Martin Beck, vergi tercihlerinin kritik olduğuna dikkat çekerek, “İşletmelerden alınan ve tüketiciye yansıtılan vergiler, geçen nisan ayındaki ulusal sigorta artışında olduğu gibi, enflasyonu körükleyebilir ve büyümeyi zayıflatabilir,” dedi.

Haberin ardından uzun vadeli devlet tahvili faizleri yükseldi; 30 yıllık tahvil getirisi 5,54’e çıkarken, sterlin dolara karşı %0,47 değer kaybederek 1,34 seviyesine geriledi.

EY Item Club’dan Matt Swannell, İngiltere’nin mali durumunu “kırılgan” olarak nitelendirdi:

“Tahvil piyasasında yaşanan baskılar ve refah reformlarındaki geri adımlar, hükümetin hareket alanını daralttı. Mali kurallara uyulması için vergi artışları neredeyse kesin görünüyor.”