Görüş; İşçi Partisi lideri oylamadan güçlenerek çıktı

17 Ocak 2019

Prof. Dr. İbrahim Sirkeci, geçen pazartesi akşamı Brexit oylamasın­dan büyük yenilgi alan Muhafazakâr Parti’ye karşı İşçi Partisi ve lideri Jeremy Corbyn’in güçlenerek çıktı­ğını söyledi. Sirkeci olası senaryo­ları da gazetemize anlattı… Londra Regent’s Üniversitesi’nde Ulusötesi Çalışmalar Araştırma Merkezi’nin direktörü Prof. Dr. İbrahim Sirkeci sorularımızı şöyle yanıtladı:

– Başbakan Theresa May, Ara­lık ayında ertelenen ve uzun süre­dir beklenen Brexit oylamasından ağır bir yenilgi ile ayrıldı. 634 mil­letvekilinin 432’sinin oyuyla red­dedilen AB’den çıkış anlaşması ta­sarısı İngiltere parlamentosunda yüzyılın en büyük yenilgisi olarak tarihe geçti. Bu beklenen bir oran mıydı?

– Kimse bu düzeyde bir hezimet beklemiyordu. May’in oylamayı kaybedeceği kesindi ancak farkın 80 ila 120 arasında ‘makul’ bir dü­zeyde kalacağı tahmin ediliyordu. Farkın 230 olması hem Brexit’i, hem hükümeti ve hem de parlamentoyu çıkmaz sokağın dibine itmesine kar­şın istifa baskılarına daha önce bo­yun eğmeyen May bu kez de istifa etmeyeceğini net olarak ifade etti.

Salı gecesi yapılan oylama son­rası tekrar toplanan parlamentoda May kuyruğu dik tutmaya çalıştı. Je­remy Corby hükümetin büyük bir başarısızlığa uğradığını ve yeter­sizliğini ispat ettiğini belirttikten sonra ya taktik gereği ya da oylama sonucunun gazıyla Çarşamba günü yapılmak üzere hükümete karşı gü­ven oylaması istedi.

Ardarda gelen bu sonuç ve ma­nevranın ardından heyecan bir anda yükseldi ancak kısa sürede alevler biraz yatıştı. Şimdi ne ola­cak sorusu muhtemelen birkaç gün daha en önemli soru olmaya devam edecek.

– Başbakan’ın ağır yenilgisi Mu­hafazakarları erken seçime karşı yakınlaştırır mı?

– Hatırlanacağı üzere Theresa May daha birkaç hafta önce kendi partisinin muhalifleri tarafından gü­ven oylamasına tabi tutulmuş ve o oylamayı kazanmıştı. İşçi Partisi lideri Corbyn’in güven oyu çağrısı karşısında da May güçlü çıktı.

Muhafazakâr Parti içindeki mu­haliflerin önemli bir kısmı Brexit ta­raftarı ve bunların bir ortak noktası ise Corbyn’e kayıtsız şartsız karşı olmaları. Dışişleri eski bakanı ve Brexitçilerin liderlerinden Boris Johnson tasarı oylamasının he­men ardından yaptığı açıklamada Corbyn hükümetini asla istemedi­ğini belirterek güven oylamasında May lehinde oy kullanma sinya­lini zaten vermişti. May’in azınlık hükümetini dışardan destekleyen Kuzey İrlanda’nın muhafazakâr partisi, Demokratik Birlik Partisi de Johnson gibi, oylamadan he­men sonra hükümetin değişmesini istemediklerini belirttiler. Brexitçi Muhafazakârlar bir anlaşma olsa iyi olur demekle birlikte anlaşma olmadan da çıkılabilir diye düşünü­yor. Ancak Parlamentonun en geniş olarak uzlaştığı nokta bu anlaşma olmadan çıkma olasılığı.

– Bu durumda olası senaryolar nedir?

– Güven oylaması konusunda gittikçe deneyim kazanan Theresa May’in seçenekleri daraldı. May AB ile yeniden müzakere edebilir ki bu seçenek AB tarafından Salı akşamı itibariyle reddedildi; alternatif ola­rak yeni bir anlaşma önerisi geliş­tirebilir; ikinci bir referanduma gi­debilir; 31 Mart’ta sonuçlanması beklenen AB’den çıkış sürecini er­telemeyi deneyebilir.

– İşçi Partisi anahtar noktada mı?

– Kıvraklık konusunda da May’in eline su dökecek az siyasetçi bu­lunur. Hatırlayacak olursak, May referandum sırasında AB üyeliğin­den çıkmaya karşıydı. İhale ona kalınca Brexitçi oldu. Dolayısıyla şimdi daha sert bir manevra ile İşçi Partisi’ni memnun etme yoluna gidebilir. Kim ne derse desin İşçi Partisi bu pat durumunu çözebile­cek anahtar parti. İşçi Partisi ön­celikli olarak Gümrük Birliği odaklı bir çözümden yana. Gümrük Birliği ise May’in şimdiye dek ‘ölümü çiğ­nemeden’ geçemez dediği bir öneri. Ayrıca İşçi Partisi’nin de içindeki kalabalık AB’den çıkmaya karşı olan muhalefeti unutmamak gerek. İşçi Partisi’nde önemli sayıda milletve­kili de ikinci referandum yapılma­sından yana.

– İşçi Partisi’nde en önemli an­laşmazlık nedir?

– İşçi Partisi Gümrük Birliği der­ken bunu müzakerelere bağlıyor ve kesin karşı olduğu bir konu ‘serbest nüfus dolaşımı’ yani AB’den göç. Zurnanın zırt dediği yer de burası. Çünkü AB’nin serbest dolaşım ol­madan bir Gümrük Birliği anlaşması yapması zor. Diğer mesele ise İşçi Partisi’nin şart olarak koştuğu AB ile olası bir anlaşmanın “şu an var olan çıkarları ve koşulları” koru­ması gerektiği. Tahmin edersiniz ki şu anki çıkarları ve koşulları ko­ruma şartını karşılayan tek formül AB’den çıkmamak.

– Kuzey İrlanda sınır meselesi de çözüm bekleyen konulardan?

– Daha önce köşe yazılarımda be­lirtiğim gibi Brexit meselesinin en önemli görünen meselesi Kuzey İr­landa ve İrlanda Cumhuriyeti ara­sındaki sınır meselesi. Herkesin anlaştığı kural iki ülke arasında sı­nır olmayacağı. Birleşik Krallık açı­sından Kuzey İrlanda ve İngiltere arasında da bir sınır olamaz. Yani herhangi bir anlaşma için tüm par­tilerin ve tarafların kırmızı çizgisi bu sınırlar meselesi. Ancak insan­ların, paranın ve malların serbest dolaşımını kabul etmeyerek AB’den çıkınca da AB ile Britanya arasında bir sınır olması gerekiyor.

– “Bu sınırlarla oynamama ko­şulunu sağlayabilecek sadece iki seçenek var: Gümrük Birliği an­laşması ya da AB’den çıkmamak” denilebilir mi?

– Benim kanaatim ve muhteme­len son aylarda kamuoyunda da giderek güçlenen algı bu iki ola­sılık üzerine yeni bir referandum yapılması. Erken genel seçim zayıf bir olasılık ve şu anki uzlaşmazlık durumunu çözebilecek gibi görün­müyor.

– Bu parlamento bu düğümü çö­zebilir mi?

– İktidarın bu oylama ve güven oyu ile iyice zayıfladığı ortada. Bu durumda bir üçüncü olasılık parla­mentonun partiler üstü bir komite oluşturarak, daha uzun bir süreç içerisinde seri oylamalarla parla­mento çoğunluğunun üzerinde uz­laşacağı bir AB’den çıkış anlaşması oluşturma yoluna gitmesi. Hukuki olarak bu mümkün ancak bu şim­dilik zayıf bir olasılık.

– Kamuoyu yoklamalarını dikkate alırsak ikinci bir referandumda AB üyeliğinin devamından yana olanla­rın yüzde 60 dolaylarına çıkmış ol­duğunu görüyoruz. May’in aniden ikinci referandum önerisiyle karşı­mıza çıkması çok zayıf bir olasılık. Başbakanı kurtaracak tek yol İşçi Partisi’nin bir kısmını da mutlu edecek bir Gümrük Birliği önerisi ile gelmek ya da bayrağı parlamen­toya devretmek. Aksi takdirde Bre­xit bu parlamentonun çözebileceği bir mesele olmaktan çıkmış olacak.