Mülteciler, insani kriterlere uygun biçimde AB ülkelerine dağıtılmalı

20 Ağustos 2013

Avrupa Birliği’nde ortak mülteci politikası öngören düzenleme, hazi­ran ayında yürürlüğe girdi. Ancak bu­nun kısa vadede temel sorunları de­ğiştirmesi beklenmiyor. BM Mülteci­ler Yüksek Komiserliği’nin (UNHCR) verilerine göre, Malta ve İtalya’ya sadece bu yılın ilk altı ayında gelen mülteci sayısı 8 bin 400’u buldu.
Nüfusu 415 bin olan küçük Akdeniz adası Malta için bu, oldukça büyük bir rakam.
ProAsyl adlı mültecilerle da­yanışma örgütünün sözcüsü Karl Kopp, şunları kaydediyor: “AB’nin dış sınırlarındaki ülkeler kapasite­lerinin üzerinde bir mülteci akınıyla karşı karşıya. Ancak bu durum, tabii ki, oralarda yaşanan insan hakları ihlâllerini, hiçbir şekilde haklı gös­teremez.”
Avrupa Adalet Divanı, haziran ayında Malta’yı Somalili bir mülte­ciye tazminat ödemekle yükümlü kıldı. Zira söz konusu mülteci, sınır dışı edilmek amacıyla tutulduğu ha­pishanede, aylarca aşırı sıcağa veya soğuğa katlanmak zorunda kalmış, mültecinin dışarı çıkmasına da izin verilmemişti. Adalet Divanı, kararın, aşağılayıcı ve insan onuruna yaraş­mayan muameleden dolayı verildi­ğini açıkladı.
Peki, AB, Malta, Yunanistan ve İtalya gibi mülteci akınına uğrayan ülkelerin yükünü hafifletmek için ne yapabilir? Zira mülteciler şimdiye dek AB devletleri arasında birbirle­rine paslanıyordu. Bunun en önemli sebebi, mültecinin ilk sığınma başvu­rusunu yaptığı ülkeye geri gönderil­mesini öngören düzenlemeler.
Mülteciler, Kuzey Avrupa ülkele­rine geçmeyi başarsalar bile ilk baş­vuru yaptığı Güney Avrupa ülkele­rine geri gönderiliyor. Almanya’da şu anda yalnızca Yunanistan üzerin­den AB topraklarına giren mültecile­rin geri gönderilmesini engelleyen is­tisnai bir düzenleme yürürlükte.
Hrıstiyan Demokrat Birlik Partili (CDU) Avrupa Parlamentosu üyesi Axel Voss, bu uygulamada, AB’nin, eskiden mültecilerin tek tük gelece­ğinden yola çıkmasının etkili oldu­ğunu söylüyor ve ortak bir çözüm bulunması gerektiğini savunuyor: “Bu durum, artık münferit olarak devletleri ilgilendiren bir konu ol­maktan çıktı.
Özellikle Arap dünyasındaki hu­zursuzlukların ardından gördük ki, bir anda yığınla mülteci AB’ye geli­yor. Bu akına maruz kalan bazı üye ülkeler ise durumun üstesinden gel­mekte zorlanıyor.”
Haziran ayı başında AB’de ortak bir mülteci politikası yürürlüğe girdi. Bu politika, ortak bir iltica süreci ve sığınma talebi kabul edilen mülteciler için Birlik genelinde geçerli, hukuki bir statü öngörüyor. AB, sığınma ta­lebinde bulunanların Birlik genelinde eşit ve adil muameleye tutulmasını hedefliyor.
ProAsyl adlı mültecilerle da­yanışma örgütünün sözcüsü Karl Kopp, bu düzenlemenin kağıt üze­rinde kalmaması gerektiğini kayde­diyor. Kopp, bazı ulusal mahkeme ve Avrupa İnsan hakları Mahkemesi kararlarının da mültecilerin durumu­nun iyileştirilmesine yardımcı oldu­ğunu anlatıyor.
Avrupa Parlamentosu üyesi Axel Voss, Malta ve Kıbrıs gibi küçük ülke­lerin diğer AB ülkelerinin yardımına ihtiyaç duyduğunu söylüyor. Zira bu ülkelerin karşı karşıya bulunduğu il­tica sorunu ile hiçbir AB ülkesinin tek başına başa çıkamayacağını vurgulu­yor. Çünkü iltica başvurusunda bu­lunanların ilk aşamada tutuklanması gerektiği için, Malta gibi küçük ülke­lerde hapishanelerde yığılmalar ya­şanıyor. Bu da Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin tespit ettiği durum­lardan birini oluşturuyor. Axel Voss, bu durumun bugünden yarına değiş­mesinin zor olduğunu görüşünde.
ProAsyl sözcüsü Karl Kopp’un bu insanlık dışı koşulların değişmesi için somut bir önerisi var: “AB artık in­sanları hapsetmemeli ve AB bütçe­sinden, yeni hapishaneler inşa et­memeli.
AB Yunanistan’da insan onuruna yaraşır konaklama yerlerini finanse etmeli, tutuklama rejimini kaldırıl­malı. Gözetim evleri açmalı. Ve kadın, çocuk ve bakıma muhtaçlar kişileri, insani kriterlere uygun biçimde AB ülkelerine dağıtmalı. Ayrıca mülteci­lere sınırlarını kapatmak yerine, ör­neğin Yunanistan’a yasal geçiş yolları açmalı.”
Kopp, Avrupa’da mültecilerin kötü muameleye maruz kalıp, istis­mar edildiğine ve bazen öldüğüne dikkat çekiyor. Kopp’a göre, bu ha­zin bu durum, Avrupa içerisinde bir insan hakları skandalı.
AB kuzey ülkelerine, kriz bölgele­rinden daha fazla mülteciye kapıla­rını açma çağrısında bulunuyor. Al­manya bu yıl 5 bin Suriyeli mülteciyi kabul edecek. Ancak BM verilerine göre ülkedeki çatışma ortamından ka­çan Suriyeli sayısı 1 milyon 800 bin dolayında. BM Mülteciler Yüksek Ko­miserliği, Suriye sorununa siyasi bir çözüm bulunmadığı takdirde bu sa­yının artacağı uyarısında bulunuyor.