AB ve BK, balıkçılık hakları konusunda karşı karşıya

15 Mayıs 2025

AB diplomatları, İngiltere ile ilişkilerde geniş kapsamlı bir sıfırlama için ortak zemin ararken, gerilim tırmanıyor.

Önümüzdeki hafta Keir Starmer ve Ursula von der Leyen arasında yapılması beklenen zirve öncesinde gerilim tırmanırken, AB üye ülkeleri İngiltere’nin balıkçılık ve gençlik hareketliliği anlaşmasına ilişkin pozisyonlarını reddetti.

Çarşamba günü bir araya gelen üst düzey AB diplomatları, İngiliz hükümeti ile ilişkilerde geniş kapsamlı bir yeniden yapılanmayı müzakere eden Avrupa Komisyonu’na, İngiltere’nin balıkçılık hakları ve gençlik hareketliliğine ilişkin pozisyonlarından duydukları hayal kırıklığı ve hüsranı dile getirdi.

Fransa ve Hollanda, geniş bir destekle, sınırdan geçen gıda ürünleri üzerindeki külfetli kontrolleri azaltmayı amaçlayan AB-İngiltere veterinerlik anlaşmasının, Londra’nın İngiliz sularına uzun vadeli erişim sağlamayı kabul etmemesi halinde dört yılla sınırlandırılmasında ısrar ediyor. Sona erme tarihi, İşçi Partisi manifestosunda bir öncelik olarak tanımlanan veterinerlik anlaşması konusunda Birleşik Krallık üzerindeki baskıyı en üst düzeye çıkarma girişimi olarak görülüyor.

AB, Birleşik Krallık’ın balık konusunda önerdiği ve Boris Johnson’ın 2020’de kabul ettiğinden daha kısa olan dört yıllık anlaşmadan son derece rahatsız. Bir AB büyükelçisinin toplantıda, Avrupa’nın böyle bir mütekabiliyet olmadan balıkçılık endüstrisini yok edeceğini söylediği anlaşılıyor.

Guardian’a konuşan bir diplomatik kaynak ise İngiltere’nin “yeterince iddialı olmadığını” söyledi. Bir diğeri ise şöyle dedi: “Büyük bir grup üye devlet arasında haklar ve yükümlülükler arasındaki dengenin henüz sağlanamadığına dair bir his var.”

Komisyon diplomatlara, son haftalarda üst düzey müzakerelerde 100 saatten fazla zaman harcanmasına rağmen İngiltere ile görüşmelerin “çok zor” olduğunu söyledi.

Starmer’in cuma günü Arnavutluk’ta yapılacak olan Avrupa Siyasi Topluluğu zirvesi marjında von der Leyen ile bir araya gelerek bu tıkanıklıkları aşmaya çalışması bekleniyor. Başbakan, Pazartesi günü Londra’da yapılacak ilk AB-İngiltere zirvesinde von der Leyen, Avrupa Konseyi Başkanı António Costa ve AB Dış İlişkiler Yüksek Şefi Kaja Kallas’ı ağırlayacak.

Brexit müzakerelerini anımsatan son dakika planlamasıyla, AB Büyükelçileri, pazar günü zirve metnini görüşmek üzere bir araya gelecek.

Her iki taraf da pazartesi günü, İngiliz silah şirketlerinin Avrupa savunma projelerine daha fazla katılımının önünü açacak bir savunma anlaşması imzalamayı umuyor. Müzakereciler, Guardian tarafından görülen taslak zirve bildirisinde anlaşmayı şimdiden memnuniyetle karşıladı.

Bazı AB diplomatları “önemli” bir sonuca ulaşılacağından emin olduklarını ifade ederken, Birleşik Krallık’ın Brexit sonrası balıkçılık hakları ve gençlik hareketliliği konularında adım atması gerektiği konusunda da ısrar etti: “Balıkçılık bu anlaşmanın yapı taşlarından biridir. Bu konuda olumlu bir sonuç olmadan başarılı bir zirve gerçekleştirdiğimizi düşünmek mümkün değil. Eğer balıkçılık konusunda bir anlaşmaya varamazsanız, SDP güvenlik ve savunma politikası konusunda da bir anlaşmaya varamazsınız, göç konusunda da bir anlaşmaya varamazsınız. Bu bir kazan-kazan olmalı.”

AB ile Boris Johnson arasında 2020 yılında imzalanan ticaret anlaşması uyarınca, AB’nin Britanya sularındaki balık kotalarındaki payı 30 Haziran 2026’da sona erecek bir geçiş dönemi boyunca %25 oranında azaltıldı.

Britanya sularında balıkçılık yapan ülkelerin başını çeken AB, bu tarihten sonra statükonun korunması için uzun vadeli bir anlaşma istiyor.

AB üye ülkeleri ayrıca, 18-30 yaş arası kişiler için bir iş-çalışma değişim programının bir yılla sınırlandırılması ve kotalara tabi tutulması önerilerinden de memnun değil.

Çarşamba günü çok sayıda diplomat, Birleşik Krallık’ın, AB öğrencilerini yabancı öğrenim harcı oranlarından muaf tutmama planlarını eleştirdi ki bu, kendi koyduğu sıkı kamu harcama limitleri altında olan hükümet için kırmızı bir çizgi. Yerli öğrenciler yılda 9,535 Sterlin öderken, yabancı öğrenci harçları 38,000 Sterline kadar çıkabiliyor ve bu da Birleşik Krallık’ta okuyan AB öğrencileri için önemli bir maliyet oluşturuyor.

Pazartesi günü göçü yılda 100,000 kişi azaltmasını beklediği sert tedbirleri açıklayan Birleşik Krallık hükümeti, AB’nin gençler için NHS ek ücretinden feragat etme taleplerine de karşı çıkıyor.

Bu arada Avam Kamarası İş ve Ticaret Komitesi, Birleşik Krallık’ın “zor kararlar almaktan ve ödün vermekten kaçınmaması gerektiğini” söyledi.

Komite, AB ile sıfırlama konusunda yeşil bir belgenin yokluğunda, hükümetin gıda ve içecek ihracatı üzerindeki kontrollerin azaltılması, gümrüklerin basitleştirilmesi ve net sıfır iklim hedeflerine ulaşmak için enerjiye ortak yatırımın hızlandırılması da dahil olmak üzere izlemesini istediği 20 politika alanını belirleyen bir rapor yayınladı.

Ayrıca Birleşik Krallık’ın 2020’deki ticaret ve işbirliği anlaşmasında yer alan balıkçılık anlaşmasını “çok yıllı” olarak gözden geçirmesi çağrısında bulunuyorlar.

Komitenin İşçi Partili başkanı Liam Byrne raporun, Birleşik Krallık’ın, AB ile ilişkilerini yeniden düzenlemediği takdirde büyüme ve güvenliği hızlandırmak için “en iyi şansını kaçıracağı” yönünde “keskin bir uyarı” olduğunu ve hükümetin bunu değerlendirmesi gerektiğini söyledi: “Söz konusu olan sadece savunmamızı yeniden inşa etmek için yeni bir fırsat değil, aynı zamanda Brexit’ten bu yana durağanlaşan Birleşik Krallık mal ihracatını canlandırmak için büyük bir ödüldür. En büyük ticaret ortağımızla stratejik bir sıfırlama yaparak, Brüksel kar payının kilidini açmamız gerekiyor.”