BoE, son 33 yıldır tek seferde yapılan en büyük faiz artışını gerçekleştirdi

8 Kasım 2022

İngiltere ekonomisini 1930’lu yıllardan bu yana görülen en uzun gerileme dönemine sürüklemesi beklenirken, resesyon da kapıda

İngiltere Merkez Bankası (BoE), yüksek enflasyonu kontrol altına alma hedefiyle son 33 yıldır tek seferde yapılan en büyük faiz artışını gerçekleştirdi. BoE araştırmasına göre mali piyasalar, üst üste sekizinci kez yükseltilerek yüzde 3 seviyesine çıkarılan taban faizinin, yüzde 4,5 civarında zirve yapmasını bekliyor.

The Guardian gazetesinin haberine göre, son faiz artışı, mortgage anlaşmasını yenileyecek olanların ödeyecekleri ortalama yıllık ücretleri 3 bin sterlin arttıracak. Taban faizinde yapılan artışların, İngiltere ekonomisini 1930’lu yıllardan bu yana görülen en uzun gerileme dönemine sürüklemesi bekleniyor.

Buna rağmen, İngiltere Merkez Bankası, eylül ayında yüzde 10’un üzerine çıkan ve daha da yükselmesi beklenen enflasyonu kontrol altına alabilmek için faiz artışlarına devam ediyor. Merkez Bankası’nın Para Politikası Komitesi, 7’ye karşı 2 oy çoğunluğuyla taban faizini yüzde 3 seviyesine çıkarma kararı aldı.

Bu karar için yüksek enerji fiyatları ve iş piyasasında karşılaşılan zorluklar gerekçe gösterildi. İngiltere Merkez Bankası, enflasyonun 2022 sonunda yüzde 11 ile zirve noktasına ulaşacağını ve sonrasında “muhtemelen keskin bir şekilde” düşeceğini öngörüyor.

Merkez Bankası, enflasyon oranının yüzde 2 seviyelerinde olmasını hedefliyor. Banka tarafından yapılan tahminlere göre, taban faizi yüzde 3 seviyesinde kalırsa enflasyon oranı 2024 yılında yüzde 2 hedefinin altına inebilir.

BoE tarafından yayınlanan raporda şu ifadelere yer verildi: “Ekonomi, birbirini izleyen çok büyük şoklara maruz kaldı. Para politikası kapsamında, bu şoklara karşı yapılan düzenlemeler sürerken, tüketici fiyat endeksi enflasyonunun orta vadede sürdürülebilir şekilde yüzde 2’lik hedefe dönmesi sağlanacak.”

The Guardian gazetesinin haberine göre, “tracker” veya “variable” (değişken) faizli mortgage anlaşmaları olan kişiler, faiz artışından hemen etkilenmeye başlayacak. Bunun yanında, bu ay mortgage anlaşmalarını yenilemesi beklenen 300 bin kişinin de faiz artışlarından etkilenmesi bekleniyor. İki ve beş yıl süreyle sabitlenen mortgage anlaşmalarındaki faizler, 2008 yılından bu yana görülmemiş seviyelerde olacak.

Anlaşmalarını yenileyecek olanların yıllık olarak ödeyecekleri mortgage ücretlerinin, ortalama olarak 3 bin sterlin artacağı tahmin ediliyor.

Taban faizi neden önemli?

Tüketici grubu Which?’e göre, İngiltere Merkez Bankası ticari bankalara borç verdiğinde, bu bankaların ödemesi gereken faizler, BoE’nin taban faizine göre belirleniyor.

Taban faizinin yükselmesi, ticari bankaların masraflarının artması ve bu masrafların genellikle faiz artışı olarak müşterilere yansıtılması anlamına geliyor. Bu nedenle de taban faizi yükseldiğinde, bankaların sunduğu mortgage anlaşmaları daha pahalı hale geliyor.

Faiz artışı hangi mortgage anlaşmalarını etkileyecek?

Ev sahiplerinin büyük çoğunluğu, sabit faizli mortgage anlaşmalarına sahip. Bu tür anlaşmalar için ödene faizler, genellikle iki veya beş yıl süreyle sabitleniyor ve anlaşma süresi boyunca değişmiyor. Yani, sabit faizli anlaşmalara sahip olanlar, Banka’nın taban faizi artışından hemen etkilenmeyecek ve anlaşama süreleri dolana kadar aynı ücreti ödemeye devam edecek. Yine de bu kişiler, anlaşma süresi bitince yeni anlaşma ücretlerinde büyük artışlarla karşı karşıya kalabilir.

“Tracker” olarak bilinen değişken faizli mortgage anlaşmalarıysa taban faizi artı belirlenmiş bir oranı takip ediyor. Örnek olarak, anlaşmalar, taban faizi artı yüzde 1 faiz olarak belirlenebiliyor. Bu tür anlaşmalarda da ödeyeceğiniz faiz oranı hemen yüzde 0,75 oranında artış gösterecek. The Guardian gazetesine göre, ülke genelinde 2,2 milyon civarında kişinin değişken faizli mortgage anlaşması bulunuyor. İster ilk evini almak ister anlaşmasını yenilemek için olsun, yeni mortgage anlaşması yapacak olanları zor bir dönem bekliyor. Sabit faizli anlaşmalar için uygulanan ücretler, sene başından bu yana keskin bir şekilde artış gösteriyor.

Ev fiyatları düşecek mi?

Ev fiyatlarını etkileyen en önemli etkenlerden biri de insanların ne kadar borç alabildiği. Yani, borçlanma masraflarındaki artışın ev fiyatları üzerinde büyük etkisi olması bekleniyor. Konut piyasası beklentilerin aksine güçlü kalmaya devam etse de son veriler, fiyatların düşmeye başladığını gösteriyor.

Faiz artışı kredi kartları ve kredileri nasıl etkileyecek?

Borçlanma masrafları yükselmesine rağmen, giderek artan hayat pahalılığı, insanları daha fazla borç almaya ve kredi kartı kullanmaya itiyor. İngiltere Merkez Bankası verileri, kredi kartlarındaki efektif faizin eylül ayında yüzde 18,96 seviyesine ulaştığını ve bunun, kayıtlar tutulmaya başladığından bu yana görülen en yüksek seviye olduğunu gösteriyor. Kredi kartı faizleri değişken olsa da bariz bir şekilde taban faizine bağlı olmayabiliyor.