Enflasyonu düşürme hamlesi

19 Aralık 2022

Geçen yıl bu zamanlar yüzde 0,1 olan taban faizi, üst üste artışlarla yüzde 3,5’e çıkarıldı. İngiltere Merkez Bankası (BoE), yüksek enflasyonla mücadele stratejisine devam ederek, geçen hafta taban faizini yüzde 0,5 daha yükseltti.

BoE, 2023 yılının ortalarından itibaren, enflasyonun ciddi şekilde düşeceğini tahmin ediyor. Elbette ev sahibi olan kişilerin büyük çoğunluğu sabit faizli mortgage anlaşmaları yaptığı için, ödeyecekleri faiz hemen değişmiyor.

Anlaşmanın süresine bağlı olarak, bu tür mortgage’lerde faiz genellikle 2 veya 5 yıl süreyle aynı kalıyor. Yani, sabit faizli mortgage anlaşması yapanlar, anlaşma süreleri bitene kadar aynı faizi ödemeye devam edecek.

Buna rağmen, anlaşma süresi dolup yeni bir anlaşma yapma (remortgage) zamanı geldiğinde, ödenmesi gereken faizler öncekinden çok daha yüksek olabilir.

Ülkede gaz ve elektrik fiyatlarının rekor seviyelere ulaşmasıyla enflasyon da şu anda yüzde 10,7, yani, Merkez Bankası’nın hedefinin 5 katının üzerinde ilerliyor. Banka’nın Para Politikası Kurulu tarafından 6’ya 3 çoğunlukla alınan kararla birlikte, taban faizi 2008 yılından bu yana görülen en yüksek seviyeye çıkmış oldu.

Son bir yıldır taban faizinde sürekli olarak yapılan artışlar, mortgage faizlerinde de büyük artışlar yaşanmasına neden oldu.

Tüketici grubu Which? tarafından yayınlanan makaleye göre, Merkez Bankası ticari bankalara borç verdiği zaman, bankaların geri ödemelerindeki faizler, taban faizine göre belirleniyor. Taban faizinin yükselmesiyse ticari bankaların ödeyeceği faizlerin de artması anlamına geliyor ve bu masraflar da yine faiz artışı şeklinde müşterilere yansıtılıyor.

Teorik olarak bakıldığında, taban faizi daha yüksek olduğunda hem mortgage faizlerinin hem de birikim hesaplarındaki faizlerin artması gerekiyor ama durum her zaman böyle olmayabiliyor. Finans tahmincileri, taban faizinin yüzde 5’e kadar çıkabileceğinden korksa da BoE Başkanı Andrew Bailey, daha önce yaptığı açıklamalarda, taban faizinin bu seviyeye yükselmeyeceğini söylemişti.

Buna rağmen, Which? tarafından yayınlanan makalede, 2023 yılında taban faizinin 3,75 ile 4,75 arasında bir seviyede olacağının öngörüldüğü ifade ediliyor.

Tüketici grubu Which?, mortgage anlaşma süresi dolanların başka anlaşmalara geçmesinin önemli olduğunu belirtiyor. Başka bir anlaşmaya geçilmemesi halinde, müşterilerin mevcut bankalarının standart değişken faizlerini ödemeye başlayacağı ve bunun da müşterileri, gelecekte yapılacak taban faizi artışlarına karşı savunmasız bırakacağı ifade ediliyor.

Which?’e göre, mortgage faizlerinizin artması geri ödemeler konusunda zorlanacağınız anlamına geliyorsa hemen bankanızla iletişime geçmelisiniz. Bankanızın, ödemeleri geçici olarak azaltmak ya da mortgage anlaşmanızın süresini uzatmak gibi yardımlar sunabileceği belirtiliyor.

Taban faizinin artması, teorik olarak bakıldığında birikim hesaplarına daha iyi faizler ödenmesi anlamına gelebilir. Bu, birikim yapan müşteriler için iyi haber olsa da bankaların artan faizleri hemen birikim hesaplarına yansıtacağının garantisi yok.

Which?’e göre, birikim hesaplarına uygulanan faizler son yılarda artmış olsa da en iyi faizler bile enflasyon seviyesinin çok altında.