Hazine’den, Sizewell C Nükleer Santrali’ne dev yatırım

10 Haziran 2025

 

Hükümetten net sıfır hedefine milyarlarca sterlinlik destek; fatura tüketiciye yansıyacak

Hazine Bakanı Rachel Reeves’in açıkladığı yeni planlara göre, hükümet Suffolk’ta inşa edilmekte olan Sizewell C nükleer enerji santraline üç yıl içinde 17.8 milyar sterlinlik kamu yatırımı yapacak. Bu adım, hükümetin elektrik üretiminde karbon emisyonlarını düşürme ve enerji arzını güvence altına alma hedefinin bir parçası olarak görülüyor.

Reeves, projeye halihazırda Muhafazakâr hükümet döneminde taahhüt edilen 3.6 milyar sterlinin üzerine, 14.2 milyar sterinlik yeni bir kaynak aktarılacağını duyurdu. Geriye kalan finansman ise projeyi inşa eden Fransız enerji devi EDF ile özel altyapı yatırımcılarından sağlanacak. Hükümet yetkilileri, projenin uzun vadede kamuya kazanç sağlayacağına inandıklarını belirtti.

Yatırım Modeli ve Riskler
Yatırım modeli gereği, projedeki maliyet aşımı riski yatırımcılara ait olacak, ancak inşaat süreci zamanında ve bütçeye uygun tamamlandığında daha fazla kazanç elde edilebilecek. Bu kazançlar ise tüketici elektrik faturaları üzerinden geri ödenecek. Santral faaliyete geçtiğinde 60 yıllık ömrü boyunca tüketicilerin elektrik faturalarına aylık yaklaşık 1 sterlinlik ek yük getirmesi bekleniyor.

Ancak benzer tasarıma sahip olan ve EDF tarafından Somerset’te inşa edilen Hinkley Point C santrali yıllar süren gecikmeler ve milyarlarca sterlinlik bütçe aşımları nedeniyle eleştirilmişti. EDF, bu tecrübelerden ders çıkarıldığını ve Sizewell C’nin daha hızlı ve daha ekonomik tamamlanacağını savunuyor. Yine de, 2020’de açıklanan tahmini 20 milyar sterlinlik maliyetin oldukça üzerine çıkılması bekleniyor. Nihai toplam maliyetin bu yaz, özel yatırımcıların açıklanmasıyla netleşmesi bekleniyor.

Enerji Bakanı Miliband: “Yeni nükleer şart”
Yatırım kararı, temiz enerji dönüşümüne güçlü bir kamu desteği arayan Enerji Bakanı Ed Miliband için önemli bir siyasi kazanım olarak görülüyor. Miliband, “Ailelerin bütçesini korumanın, enerji üzerindeki kontrolü yeniden kazanmanın ve iklim krizine karşı mücadele etmenin yolu, yeni nükleer yatırımlardır” diyerek projeye tam destek verdi.

Nükleer ve Füzyon Teknolojisine Yeni Adımlar
Hükümet, harcama planı kapsamında ayrıca, daha hızlı ve düşük maliyetli inşa edilebileceği savunulan küçük modüler reaktörler (SMR) için destek açıklayacak. Bu kapsamda, Rolls-Royce tarafından geliştirilen bir tasarıma hükümetin destek vermesi bekleniyor. Ayrıca füzyon enerjisi teknolojisinin ticarileştirilmesi için de 2.5 milyar sterlinlik Ar-Ge bütçesi ayrılacak.

10 Bin Yeni İş ve Sendikal Destek
Hazine, projenin 10 bin kişilik istihdam yaratacağını ve bunların 1.500’ünün çıraklık pozisyonları olacağını açıkladı. GMB sendikası kararı “tarihi” olarak nitelendirirken, sendikanın bölge sekreteri Warren Kenny, “Sizewell C, binlerce nitelikli ve sendikalı istihdam yaratacak” dedi.

Muhalefet ve Çevreciler Tepkili
Ancak karar, çevreci gruplar tarafından ağır şekilde eleştirildi. Stop Sizewell C adlı kampanya grubundan Alison Downes, hükümetin projenin gerçek maliyeti konusunda “açık olmadığını” savundu. Grubun tahminlerine göre, proje toplamda 40 milyar sterlini bulabilir. Downes, “Tüketici faturalarını artıracak, gecikeceği ve maliyet aşımlarına uğrayacağı neredeyse kesin olan bir projeye bu kadar para aktarmanın halka ne faydası var?” diye sordu.

Hükümete yönelik eleştiriler, projeyi “HS2’nin yeni versiyonu” olarak nitelendirerek, Starmer ve Reeves’in maliyet-fayda analizini sorguladı.