İngiltere Merkez Bankası mortgage kurallarını değiştirdi

2 Ağustos 2022

Krallık genelindeki bankaların artık mortgage verirken ödenebilirlik testi (affordability test) yapmasına gerek olmayacak.

Haziran ayında İngiltere Merkez Bankası tarafından mortgage kurallarını hafifletmeye yönelik olarak duyurulan bu karar, dünden itibaren uygulanmaya başladı.

Bankalar, ödenebilirlik testiyle birlikte, mortgage anlaşmasındaki faizlerin yüzde 3 yükselmesi halinde potansiyel borçluların geri ödemelerini yapıp yapamayacağını hesaplıyordu.

BBC tarafından yayınlanan habere göre, bu testin kaldırılmış olması, kendi işini yöneten (self-employed) ve serbest çalışan (freelance) kişilerin mortgage almasına yardımcı olabilir.

Buna rağmen, gelire göre hesaplanan kredi miktarı gibi katı kısıtlamalar içeren diğer kurallar nedeniyle birçok kişinin mortgage almasının daha kolay hale gelmeyebileceği belirtiliyor.

Mortgage aracılığı yapan SPF Private Clients firmasının başkanı Mark Harris, ödenebilirlik testini kaldırmanın duyulduğu kadar tedbirsiz bir karar olmadığını söyleyerek, açıklamalarını şöyle sürdürdü:

“Kredi miktarının gelire göre hesaplanması kuralı sürüyor; yani, bazı kısıtlamalar devam edecek ve bu durum herkese açık borçlanma olayına dönüşmeyecek. Bankalar da bazı testler uygulamaya devam edecek ama kendi risk tutumlarına göre kendilerinin seçeceği şeyler olacak.”

BBC’ye göre, başka bir deyişle bu durum borçlanmak isteyen kişileri hemen etkilemeyecek; çünkü, bankaların kredi verirken yaptıkları değerlendirmeleri değiştirmesi gerekmeyecek.

Buna rağmen, bazı bankların ileride kendi koydukları kuralları değiştirebileceği ifade ediliyor. Ekonomi uzmanları, yeni mortgage anlaşmalarındaki en büyük kısıtlamanın hâlâ insanların yeteri miktarda depozito biriktirememesi olduğunu söylüyor.

Kaldırılan mortgage testi neydi?

BBC’ye göre, mortgage anlaşmaları için uygulanan ödenebilirlik testi, 2008’deki finansal krize kısmen de olsa katkıda bulunan hileli satış skandalının tekrarlanmaması için, 2014 yılında mortgage piyasasını sıkılaştırmak için başlatıldı.

Bu kuralın, borçluların geri ödeyemeyecekleri borçlar alarak, bankaların finansal istikrarı açısından bir tehdit haline gelmemesi için konulduğu ifade ediliyor.

Bu kuralla birlikte bankaların, anlaşmalarda sunulan faizlerin geri ödenip ödenemeyeceğini hesaplamanın yanında, faizlerin yüzde 3 artması halinde geri ödemelerin devam edip edemeyeceğini de hesaplaması gerekiyordu.

Faizlerin yüzde 3 artması halinde ödemelerine devam edebileceklerini kanıtlayamayan kişiler, mevcut anlaşma faizlerini kolaylıkla karşılayabilecek olsalar bile kabul edilmeyebiliyorlardı.

Bu da mortgage almak isteyen kişilerin önünde bir engel olarak görülüyordu. Mesela, potansiyel mortgage ödemelerinden çok daha fazla miktarda kira ödeyen kişiler, ödenebilirlik testinden geçemeyebiliyordu.

Bankaların yapmaya devam edeceği kontroller neler?

İnsanların ödeyemeyecekleri borçları almasını engellemek için bazı kontrollerin uygulanmasına devam edilecek. Bunların başında da kredi miktarının gelire göre hesaplanması geliyor.

Bu uygulama, bankaların müşteriye maaşının 4,5 katından daha fazla miktarda kredi verme durumuna kısıtlama getiriyor. Bankaların bu kuralı uygulamadan borç verme hakkı sınırlı sayıda oluyor.

Yani, bankaların bir müşteriye maaşının 4,5 katından fazla miktarda kredi verme durumu oldukça nadir görülüyor.

Bankanın para politikası kurulu, 2021 yılında mortgage kurallarıyla ilgili yaptığı değerlendirmede, kredi miktarını gelire göre hesaplama kuralının, aşırı borçlanmayı engelleme konusunda ödenebilirlik testinden daha etkili olduğu onucuna ulaştı.