Otomobil kredisi skandalında Yüksek Mahkeme kararı: İngiliz sürücüler için ne anlama geliyor?

3 Ağustos 2025

 

Yüksek Mahkeme, otomobil kredisi komisyon skandalına ilişkin kararını açıkladı. Karar, finans kuruluşlarını milyarlarca sterlinlik tazminat yükünden kurtarırken, sadece ciddi vakalarda tazminat yolunu açık bırakıyor. Peki bu karar Birleşik Krallık’taki araç sahipleri için ne ifade ediyor? Kimler tazminat alabilir? Süreç nasıl işleyecek? The Guardian açıkladı:

Skandal Nasıl Ortaya Çıktı?

Otomobil kredisi skandalı yaklaşık 18 aydır gündemdeydi ancak Ekim 2024’te üç tüketici lehine verilen Temyiz Mahkemesi kararıyla büyük yankı uyandırdı. Finansal Davranış Otoritesi (FCA), başlangıçta sadece “isteğe bağlı komisyon düzenlemeleri”ni (DCA) soruşturuyordu. Bu sistemde, kredi verenler bayilere faiz oranlarını belirleme yetkisi veriyor, yüksek faizli kredilerde bayi daha fazla komisyon alıyordu. Bu uygulama, tüketicilerin fazla ödemeye teşvik edildiği gerekçesiyle 2021’de FCA tarafından yasaklandı.

Üç tüketicinin Temyiz Mahkemesi’ne taşıdığı dava, komisyonların müşteriye bildirilmemesi gibi daha geniş bir sorunu gündeme getirdi. Mahkeme, bayilerin herhangi bir komisyon aldığını müşteriye açıkça bildirmeden bu ödemeyi kabul etmelerinin yasa dışı olduğuna hükmetti.

Bu Kararın Önemi Neydi?

Temyiz Mahkemesi’nin kararı, yalnızca DCA’ları değil, tüm gizli komisyon uygulamalarını kapsıyordu. Birleşik Krallık’ta sıfır otomobillerin %80-90’ı, ikinci el araçların da artan oranlarda krediyle alındığı düşünülürse, bu karar milyonlarca aracı ve tüketiciyi etkileyebilirdi. Uzmanlar, bankaların ödemek zorunda kalabileceği toplam tazminatın 44 milyar sterlini aşabileceğini öngörüyordu. Bu rakam, 50 milyar sterlinlik PPI (ödeme koruma sigortası) skandalıyla karşılaştırılabilir.

Yüksek Mahkeme Ne Karar Verdi?

Yüksek Mahkeme, üç günlük duruşmanın ardından verdiği kararda Temyiz Mahkemesi’nin kararını kısmen bozdu. Yalnızca Marcus Johnson adlı tüketicinin açtığı dava kabul edildi. Diğer iki davacı, bayilerin aldığı komisyonların rüşvet niteliğinde olduğunu ve müşteriye sadakat yükümlülüklerinin ihlal edildiğini savunsa da mahkeme bunları reddetti.

Bu karar, birçok tüketici ve tazminat firması için hayal kırıklığı yaratsa da Johnson’ın davasının kabul edilmesi, “adil olmayan müşteri ilişkileri” konusunun yeniden gündeme gelmesine neden oldu.

Bundan Sonra Ne Olacak?

FCA, Pazartesi sabahı borsa açılmadan önce tazminat planı getirip getirmeyeceğini duyuracağını açıkladı. FCA’dan yapılan açıklamada, “Amacımız tüketicilerin adil şekilde tazmin edilmesi ve motorlu taşıt finans piyasasının düzgün işlemesini sağlamaktır” denildi. Eğer FCA bir merkezi tazminat sistemi kurarsa, bu binlerce hatta milyonlarca otomobil alıcısını kapsayabilir.

FCA, özellikle DCA içeren sözleşmelere odaklanabilir. Ancak “adil olmayan ilişki” tanımı genişletilirse, Johnson gibi vakalar da kapsama alınabilir.

FCA, altı hafta içinde daha fazla ayrıntı vereceğini açıkladı. Ancak bu sürede ilgili taraflar üst mahkemeye başvurarak tazminat planını yargıya taşıyabilir.

Kimler Tazminat Alabilir?

En muhtemel hak sahipleri, 28 Ocak 2021’den önce yapılmış ve DCA içeren kredi sözleşmeleriyle araç almış olanlar. FCA’ya göre, 2007–2020 arasında yapılan sözleşmelerin yaklaşık %75’inde bu tür komisyon düzenlemesi vardı.

Tazminat Ne Kadar Olabilir?

Henüz net değil. FCA, tüketici, şirketler ve ekonominin genel çıkarlarını dengede tutmak istiyor. FCA, tipik bir 10.000 sterlinlik ve dört yıl vadeli kredi sözleşmesinde DCA nedeniyle tüketicilerin ortalama 1.100 sterlin fazla ödediğini tahmin ediyor. Ancak tüketicilere bu tutarın tamamı mı yoksa bir kısmı mı ödenecek, bu henüz belli değil. Geri ödemelere faiz de eklenebilir.

Bazı tazminat şirketleri ise bazı müşterilerinin binlerce sterlin fazla ödediğini iddia ediyor.

Tüketiciler Tazminat Şirketlerini Kullanmalı mı?

FCA ve Avukatlar Düzenleme Kurumu (SRA), bazı tazminat firmalarının tüketicileri ücretsiz yollar hakkında bilgilendirmediği, yanıltıcı iddialarda bulunduğu ve alınan tazminattan %30’a varan komisyon talep ettiği konusunda endişeli.

Son bir yılda FCA, 224 reklamın yayından kaldırılmasını sağladı. SRA ise şu anda 73 hukuk bürosunu soruşturuyor.

Bazı firmalar, yalnızca müşteri bilgilerini toplayıp bunları başka firmalara ücret karşılığı satıyor.

Hükümetin Tepkisi Ne Oldu?

Hazine’den yapılan açıklamada, “Yüksek Mahkeme’nin kararına saygı duyuyoruz. Şimdi düzenleyiciler ve sektörle birlikte hem firmalar hem de tüketiciler üzerindeki etkileri anlamak için çalışacağız” denildi.

Otomobil kredisi endüstrisinin baskısıyla hükümetin endişelendiği bir diğer konu ise, yüksek tazminatların kredi maliyetlerini artıracağı, bazı firmaların batabileceği ve finans sektörüne olan yatırımın zarar görebileceğiydi.

Guardian geçtiğimiz hafta, Maliye Bakanı Rachel Reeves’in, mahkeme kararı aleyhte çıkarsa, bunu geçersiz kılmak için geriye dönük yasa değişikliğini düşündüğünü yazmıştı. Ancak Yüksek Mahkeme’nin verdiği karar sonrası bu adım gündemden düştü.