NIESR: Reeves, 40 milyar sterlinlik açığı kapatmak için vergi artışına gitmeli

6 Ağustos 2025

İngiltere’nin önde gelen düşünce kuruluşlarından Ulusal Ekonomik ve Sosyal Araştırma Enstitüsü (NIESR), Maliye Bakanı Rachel Reeves’in ekonomik büyümedeki yavaşlama ve beklenenden yüksek enflasyonun etkisiyle oluşan bütçe açığını kapatmak için vergi artışına gitmesi gerektiğini açıkladı.

NIESR’nin değerlendirmesine göre, hükümetin harcama limitleri içinde kalma planı; Donald Trump’ın başlattığı yeni gümrük vergisi savaşları, artan borç faiz ödemeleri ve sosyal yardım kesintilerinden geri adımlar gibi çeşitli faktörler nedeniyle sekteye uğrayacak.

Bütçe Açığı 41 Milyar Sterlini Aşıyor

Enstitü, Reeves’in bütçede 41,2 milyar sterlinlik açıkla karşı karşıya olduğunu, mevcut bütçedeki 9,9 milyar sterlinlik mali tamponun yeniden oluşturulması için vergi gelirlerinde 51 milyar sterlinden fazla artışa, ek borçlanmaya ya da sert harcama kesintilerine ihtiyaç duyulacağını belirtti. Ancak, daha fazla borçlanmanın finansal piyasaları tedirgin etmesi ve bakanlıkların mevcut harcama sınırlarına bile zor sığması nedeniyle, en muhtemel çözümün vergi artışı olduğu değerlendiriliyor.

NIESR, temel ve yüksek gelir gruplarındaki gelir vergisi oranlarının yüzde 5 artırılmasının bu bütçe açığını kapatmaya yeteceğini belirtirken, daha geniş kapsamlı bir vergi reformu ve bütçe kurallarının yeniden değerlendirilmesi gerektiğini savundu.

“Orta Ölçekli Ama Kalıcı Bir Vergi Artışı Gerekli”

NIESR Kıdemli Ekonomisti Stephen Millard şu açıklamayı yaptı:

“2029-30 yılına kadar her yıl, ya ek vergilerle ya da harcama kesintileriyle toplam 51,1 milyar sterlinlik bir kaynak bulunması gerekecek. Bu da orta ölçekli ama sürdürülebilir bir vergi artışını zorunlu kılıyor.”

Geçtiğimiz ay Reeves, sosyal yardım kesintilerine yönelik sınırlamaların kaldırılmasının ardından bakanları vergi artışlarının kaçınılmaz olacağı konusunda uyarmıştı. Ancak hangi vergilerin artırılacağına dair henüz bir bilgi verilmemişti.

The Guardian’da yer verilen habere göre, kamu sektöründe daha yüksek maaş talepleri, göç ve adalet sistemi ile savunma ve eğitim gibi alanlarda artan harcamalar, kamu bütçesindeki baskıyı artırıyor. Özellikle kış yakıt yardımı ve engelli destek ödemelerine dair kesinti planlarını geri çektiren kampanyalarla güçlenen arka sıralardaki İşçi Partisi milletvekillerinin, seçim vaatlerinden taviz verilirse hükümete karşı çıkabileceği belirtiliyor.

Vergi Alternatifleri ve Spekülasyonlar

NIESR’nin bahar dönemindeki analizini güncellemesine göre, İngiltere Merkez Bankası yıl sonuna kadar faiz oranını %4,25’ten %3,75’e çekebilir. Ancak bu indirimin ekonomik büyümeye kısa vadede olumlu etkisinin sınırlı kalması bekleniyor.

Hangi vergilerin artırılacağına dair spekülasyonlar devam ederken, gelir vergisi eşiklerinin dondurulması ve bireysel tasarruf hesaplarına (ISA) yönelik mevcut limitin düşürülmesi gibi adımların gündemde olduğu bildirildi. Vergi eşiklerinin dondurulması, daha fazla hanehalkının daha yüksek vergi dilimlerine girmesine neden olacağından yaklaşık 8 milyar sterlin ek gelir sağlayabilir.

NIESR Direktörü David Aikman ise şu uyarıda bulundu:

“Maliye Bakanı’nın, piyasalarda güveni yeniden sağlamak için mali disiplini ortaya koyması hayati önem taşıyor. Bu, mali tamponun yeniden inşası için kararlı bir çabayı gerektiriyor ve bu da kaçınılmaz olarak kademeli ama kalıcı vergi artışlarını ya da harcama kesintilerini beraberinde getirecektir.”

OBR Tahminleri ve Muhalefetin Tepkisi

Hükümetin bağımsız mali tahmin kuruluşu olan Bütçe Sorumluluk Ofisi (OBR), mart ayında yayımladığı bahar açıklamasında, bütçe açığının 2025-26 mali yılında düşeceğini öngörmüştü. Ancak resmi veriler, Nisan 2025’ten bu yana kamu maliyesinin raydan çıkmaya başladığını gösteriyor. 2025-2026 mali yılının ilk üç ayında bütçe açığı 44,5 milyar sterline ulaşarak OBR’nin tahmininden 5 milyar sterlin fazla gerçekleşti.

Muhalefetteki Muhafazakâr Parti adına konuşan Mel Stride, hükümeti ekonomiyi kötü yönetmekle suçladı ve şunları söyledi:

“İşletmeler kapanıyor, işsizlik artıyor, enflasyon ikiye katlandı ve ekonomi daralıyor. İşçi Partisi ise yatırımlara zarar verecek daha fazla vergi artışını dışlamayı reddediyor.”