Rachel Reeves’in konuşmasından çıkan 7 önemli nokta; Heathrow’dan, Trump’a

30 Ocak 2025

Planlama reformları, Lower Thames Crossing ve çalışan hakları üzerinde yapılacak yenilikler, büyümeyi desteklemek için Maliye Bakanı’nın gündeminde yer alıyor ancak Reeves, ek vergi artırımlarını dışlamayı reddetti.

Rachel Reeves, büyümeye yönelik engelleri “sistematik olarak, tek tek” ortadan kaldırdığını belirttiği politikalarla dolu bir konuşma yaptı. Bu konuşma ile aylarca süren ekonomik belirsizlik ve karamsarlığa bir son çizgisi çekmeyi amaçladı ancak baharda ek vergi artırımlarını dışlamayı reddetti.

Maliye Bakanı, “ülkemizin geleceği hakkında iyimser ve umutlu” olduğunu ifade ederek, bir dizi reformun bir sonraki seçimden önce yaşam standartlarında somut iyileştirmeler sağlayacağında ısrar etti.

Reeves, “Yaptığımız reformlar, insanların işleri daha hızlı yapabilmelerini sağlamakla ilgilidir. Şu anda harekete geçmek istiyoruz, performansı tersine çevirmek amacıyla, işletmelere ve yatırımcılara bu ülkenin iş yapma, üretme yeri olduğunu göstererek, güven vermek istiyoruz” dedi.

Heathrow serüveni
Reeves’in yaklaşımının sembolik bir örneği, özellikle “şiddetle ihtiyaç duyulan” üçüncü pistin Heathrow’da genişletilmesine verdiği tam destekti. Ülkenin tek merkez havaalanını, “Britanya’nın bir ülke olarak açıklığının kalbinde” olduğunu ifade ederek tanımladı ve on yıllarca süren gecikmelerin ekonomik beklentilere büyük zarar verdiğini söyledi.

“Arka arkaya yapılan çalışmalar, bunun ekonomimiz için gerçekten önemli olduğunu gösterdi” diyen Reeves, üçüncü pistin 2050 yılına kadar GSYİH’yi %0.43 artıracağına dair kanıtları göstererek, faydaların çoğunun güneydoğu dışında, daha yüksek ihracat yoluyla elde edileceğini belirtti.

Reeves, “Her zaman Heathrow’da üçüncü bir pistin daha fazla büyümeyi açığa çıkaracağına, yatırımları artıracağına, ihracatı artıracağına ve Birleşik Krallık’ı daha açık ve bağlantılı hale getireceğine inandım. Ve şimdi bu durumda her zamankinden daha güçlüyüz” dedi.

Havaalanından yaz başına kadar planlar sunmasını isteyen Reeves, planlama reformlarının projenin hızla inşa edilmesine olanak tanıyacağını savunarak, “Eğer şu anki planlama sistemine sahip olursanız, Heathrow’da üçüncü bir pistin duyurulmasının bir anlamı yok; çünkü bu on yıllar alacak ve insanlar faydasını hissetmeyecek” dedi.

Reeves, “havaalanı genişletme konusunda tamamen farklı bir yaklaşım” vaat etti; “Heathrow benzersiz bir konumda ve kararı daha fazla erteleyemeyiz. Uluslararası yatırımcılar için, sürekli gecikmeler bizim ekonomik beklentilerimizi geliştirmeye yönelik ciddiyetimizi sorgulamalarına neden oldu.”

İklim aktivistleri, bu kararın İşçi Partisi’nin net sıfır taahhütlerini “alaya aldığını” söylese de, Reeves üçüncü pistin Britanya’nın karbon bütçeleri çerçevesinde mümkün olduğunu savundu.

“Heathrow, genişleme önerilerinin gürültü, hava kalitesi ve karbon emisyonları konusunda katı kurallara uyacağını kendileri de kabul ediyor ve biz zaten daha temiz ve yeşil havacılığa geçişte büyük ilerlemeler kaydediyoruz” diyen Reeves, sürdürülebilir havacılık yakıtındaki ilerlemeleri örnek vererek, emisyonları yaklaşık %70 oranında azalttığını belirtti ancak bu hâlâ geliştirilme aşamasında.

“Dünyada bağlantı kurmadığımız yeni pazarlar ve yeni şehirler var çünkü Heathrow’da ya da başka bir havaalanında uçuş yapılacak yerler yok” diyen Reeves, “Heathrow’da üçüncü bir pisti destekleyerek, Britanya’yı dünyanın en iyi bağlantılı iş yapma yeri haline getirebiliriz” ifadelerini kullandı.

Binalar değil, yarasalar
Reeves, daha önceki altyapı ve büyüme vaatlerinin hayal kırıklığına uğratmasının ardından, İşçi Partisi’nin planlama kurallarını reform etmesini “bu sefer farklı” olmasının ana nedeni olarak gösterdi.

Geliştiricilerin, çevresel kaygılar nedeniyle projeleri geciktiren düzenleyicilerle artık “yarasalar ve semenderler” konusunda endişelenmeyeceklerini vaat etti.

Reeves, “Planlama sistemimizin ne kadar yavaş olduğuna gerçekten şok olmuş durumdayım” diyerek, bunu büyüme üzerindeki ana engellerden biri olarak gösterdi.; “Ekonomimizdeki sorunlar, on yıllar boyunca gördüğümüz cesur reform eksikliği, HS2 için yapılan 100 milyon poundluk yarasa tünelinde özetlenebilir bu tür kararlar, ülkemizde büyük altyapıyı inşa etmenin çok pahalı ve çok yavaş hale gelmesine neden oldu.”

Hükümetin şimdiye kadar onayladığı 13 büyük projeyi övünerek anlatan Reeves, parlamento önüne gelecek olan Planlama ve Altyapı Tasarısının “bu hükümet için bir öncelik” olduğunu ve böylece konutlar, demiryolu, karayolu ve altyapının daha hızlı inşa edilebilmesini sağlayacağını ifade etti.

Reeves, hukuki reformların “gelişimi aşırı yargı denetimi kullanımıyla engelleyenleri durduracağını” belirtti. İstasyonlar etrafındaki gelişmelerin ise otomatik olarak onaylanacağını vurguladı ve İşçi Partisi’nin değişikliklerinin “bir nesildeki planlama sistemimizde ki en önemli reformlar” olduğunu ileri sürdü.

Altyapı — ancak çoğunlukla güneyde
Reeves, desteklemeyi umduğu yaklaşımın somut örnekleri olarak altyapıya yönelik bir dizi yatırım duyurdu. İşçi Partisi’nin “stratejik bir devlet” oluşturma planının bir parçası olarak, Reeves’in Ulusal Varlık Fonu, elektrikli araç altyapısını genişletmek için 65 milyon pound yatırım yapacak ve on binlerce ek şarj noktası vaadi bulunuyor. Ayrıca, 28 milyon pound daha, güney batıda yeşil teknolojiler için anahtar mineralleri çıkarmayı uman bir madencilik girişimi olan Cornish Metals’ta bir hisse satın alacak.

Reeves ayrıca, Britanya’nın en uzun kara tüneli olacak olan Lower Thames Crossing’ı inşa etme sözü verdi, ancak bu proje 15 yıldır planlama aşamasında sıkışmış durumda ve maliyeti milyonlarca poundu buluyor. Reeves, bunun “ülkemizin acil olarak ihtiyaç duyduğu altyapı” olduğunu belirtirken, yapımının özel para ile finanse edilebileceğini savundu.

Reeves, İngiltere’nin kuzeyinde daha önce duyurulan bir dizi ulaşım projesine atıfta bulunarak, Doncaster Sheffield havaalanının yeniden açılmasına destek sözü verdi ve kuzeydeki projelerin “adaletli bir şekilde değerlendirilebilmesi” için Hazine harcama kurallarını gözden geçireceğini taahhüt etti. Ancak, en büyük duyurularının tümü güneydoğuda yer aldı ve bu, İşçi Partisi’nin ülkenin en üretken bölgelerinde büyümeyi artırma yönünde bir değişimi yansıttı.

Heathrow’un yanı sıra, Reeves, Oxford ve Cambridge arasındaki demiryolu bağlantılarına yatırım sözü verdi; konutlar ve araştırma tesislerinin de eşlik edeceği bu proje, Boris Johnson tarafından “kuzeyi güçlendirmeye” öncelik vermek amacıyla iptal edilmişti ancak Reeves, “Artık fırsatları kaçırmaya hazırlıklı değiliz” dedi.

“Bu bölge, Avrupa’nın Silikon Vadisi olma potansiyeline sahip. Bunu gerçeğe dönüştürmek için, işletmeleri buraya çekmek ve burada büyümelerini sağlamak amacıyla sistematik bir yaklaşım benimsememiz gerekiyor” diyen Reeves, bilim bakanı Lord Vallance of Balham’e, kamu ve özel çabaları koordine etme görevini verdi.

Bunu “hükümetin modern sanayi stratejisinin uygulanışı” olarak tanımlayan Reeves, “Merkezi hükümet, yerel liderler ve işletmeler birlikte çalıştığında, Oxford-Cambridge büyüme koridoru, 2035 yılına kadar Birleşik Krallık ekonomisine 78 milyar pound katkı yapabilir; bu da yatırımları, yeniliği ve ekonomik büyümeyi teşvik edecektir, dedi.

The Times’ta yer alan habere göre, Bedfordshire’daki Tempsford’un, Reeves’in bir saatte Londra’ya ve yarım saatte Cambridge’e ulaşım sağlayacak bir istasyon açıkladığı için İşçi Partisi’nin yeni kasabalarından biri haline gelmesi de muhtemel.

Trump ve ticaret
Reeves, ticarette “ulusal çıkar” doğrultusunda hareket etme sözü vererek, “Bu, Başkan Trump altında Amerika Birleşik Devletleri ile özel ilişkimiz üzerine inşa etmek anlamına geliyor” dedi. Bakanlar, Reeves’in büyüme hedeflerini tehlikeye atan başkanın uzun zamandır vaat ettiği gümrük tarifelerinden etkilenmekten kaçınmak için çaresiz bir çaba içinde.

“Başbakan, geçen hafta sonu başkanla büyümenin önemi konusunda görüştü. Yeni hazine sekreteri Scott Bessent ile ekonomik ilişkilerimizi derinleştirmek için çalışmayı dört gözle bekliyorum” diyen Reeves, büyümeyi artırmanın “aynı zamanda en yakın ve en büyük ticaret ortakları olan AB ile ilişkilerin de yeniden gözden geçirilmesi gerektiği” anlamına geldiğini de savundu. İşçi Partisi, tek pazar veya gümrük birliğine yeniden katılmayı dışlarken, Reeves hükümetin genç mobilite programı gibi AB taleplerini değerlendirmeye hazırlanırken “pragmatik” olacağını söyledi.

Reeves ayrıca, bu ayın başlarında yaptığı Çin ile Tory politikasından ayrılma kesimini öne çıkardı ve “dünyanın dört bir yanındaki hızla büyüyen ekonomilerle daha güçlü ilişkiler kurma” çabası olarak bu delegasyonu gösterdi. Hindistan ile bir ticaret anlaşması üzerine görüşmelerin de “yakında” yeniden başlayacağını, önceki hükümet döneminde sık sık tıkanma yaşandığını belirtti.

Vergi konusunda ilerleme yok
İş dünyası liderleri, hükümetin büyüme hedeflerinin, Nisan ayında yürürlüğe girecek olan istihdam maliyetinde 25 milyar poundluk bir vergi artışı ile zayıflatıldığı konusunda defalarca uyarıda bulundu. Reeves, “işverenlerin ulusal sigorta katkılarındaki artışın iş dünyası ve ötesinde sonuçları olduğunu kabul ediyorum” sözleriyle, belki de en net bir biçimde, “Sorumluluğun maliyetlerinin olduğunu kabul ediyorum” dedi.

Ancak, “sorumluluk eksikliğinin maliyetlerinin çok daha yüksek olacağını” savunarak, eleştirmenlerin “ciddi bir alternatif” sunmadığını belirtti. Vergi konusunda herhangi bir taviz vermeyi dışlayan Reeves, bunun ekonomiyi istikrara kavuşturmak için gerekli olduğunu vurgulayarak, “Bu nedenle şimdi güvenle büyüme sağlayabiliyoruz” diye ekledi.

Ancak Reeves, “müzakere edilemez” olduğunu öne sürdüğü mali kurallara uymak için gelecekte daha fazla vergi artışını dışlamayı reddetti ve baharda acil bir bütçe olmayacağına dair bir söz veremedi; “Hala iki ay var ve bu süre zarfında birçok şey oluyor, bu yüzden 26 Mart tahmini hakkında sürekli yorum yapmayacağım. Bu, mirası düzeltmek ve Muhafazakarların ekonomik ve mali yönetim eksikliğine bir son vermek için bir nesilde bir kez ortaya çıkan bir bütçeydi” ifadelerini kullandı.

Çalışan Hakları
İş dünyası, İşçi Partisi’nin çalışan haklarını yeniden düzenleme planları hakkında sürekli uyarılarda bulundu; bu planlar, Başbakan tarafından bir nesildeki en büyük reform olarak tanıtılıyor.

Hükümetin kendi etki değerlendirmesi, reformların işletmelere yılda 5 milyar pounda kadar maliyet getirebileceğini öne sürerken, Reeves, diğer alanlarda düzenlemeleri hafifletme taahhüdüne rağmen, işgücü piyasasını düzenlemenin büyümeyi artıracağını ısrarla belirtti:

“Ordinari çalışanların, çalışma saatleri ve haftadan haftaya alacakları ücretler konusunda güvence bulmaları, işverenlerinin işten çıkarma ve yeniden işe alma gibi konulardaki keyfiyetine maruz kalmamalarını sağlayarak, dışarı çıkıp harcama yapma güveni verir. Güvenli bir iş gücünün daha üretken ve özgüvenli bir iş gücü olduğu konusunda çok sayıda kanıt var. Güvenli bir iş gücünün güçlü bir ekonomi ile el ele gittiğine inanıyorum.”

Reeves, ayrıca hükümetin, deneme süreleri ve mevsimlik işler gibi reformların ayrıntıları hakkında iş dünyasının endişelerini dikkate aldığını ve yasaların parlamentodan geçerken hükümetin “dengesi doğru sağlamasını” garanti edeceğine söz verdi.

Sosyal Yardım Reformu
Nitelikli iş gücü temini, büyüme için hayati öneme sahipken, Reeves, personelin mevcut olmasını sağlamak için “sosyal koruma sistemimizde köklü reformlar” sözü verdi. Uzun süreli hastalıklar rekor seviyelerdeyken, Reeves, bunun “sağlık ve engelli yardımlarının artan maliyeti gibi çok uzun süre göz ardı edilen alanlara bakmayı” gerektirdiğini söyledi.

Times’in haberine göre, pandemi sonrası yaşanan bir artışla beraber, hastalık yardımları şimdiden yılda 65 milyar pounda mal oluyor; bu, savunma bütçesinden daha fazla ve parlamentonun sona ermesiyle birlikte, okullar, polis ve mahkemelerin toplam bütçesinden daha fazla olan 100 milyar pounda yükselebileceği öngörülüyor.

Reeves, 26 Mart’ta ki bahar açıklamasından önce reform planları vaat etti, ancak bakanlar, hemen ek vergi artışları veya harcama kesintilerinin gereğini ortadan kaldıracak tasarruflar bulma baskısı altında.