‘Daha yüksek savunma harcaması’ talebine direnmeye hazırlanıyor

27 Ocak 2025

Başbakan’ın kamu maliyesindeki bozulmanın, 2030 yılına kadar GSYİH’nin yüzde 2,5’ini orduya harcama hedefine ulaşamayacağı anlamına geldiğine inandığı söyleniyor.

The Times’ın haberine göre Sir Keir Starmer’ın, kamu maliyesine ilişkin endişeler nedeniyle, Başkan Trump ve İngiliz ordusunun savunma harcamalarının 2030 yılına kadar GSYH’nin yüzde 2,5’ine çıkarılması yönündeki baskılarına direnmesi bekleniyor.

İki lider Trump’ın dün gece göreve başlamasından bu yana ilk kez “sıcak ve kişisel” olarak nitelendirilen 45 dakikalık bir telefon görüşmesi yaptı. ABD Başkanı daha önce başbakanı “çok iyi bir iş” yaptığı için övmüş ve ilk resmi yurtdışı gezisinin İngiltere’ye olabileceğini söylemişti.

İkili İngiltere ve ABD arasındaki yakın bağları ele aldı. Trump, Starmer’a kardeşinin ölümü dolayısıyla taziyelerini sundu ve kraliyet ailesine olan “saygı ve sevgisini” dile getirdi. Gümrük tarifeleri, Chagos Adaları ve savunma harcamaları gibi önemli konulardan büyük ölçüde kaçındılar.

Trump, NATO üyelerinden savunma harcamalarını milli gelirin %5’ine çıkarmalarını talep etti. Ancak Birleşik Krallık’ın kamu maliyesi kötüleşirken, Maliye Bakanı Rachel Reeves’in kamu harcamalarında daha fazla kesintiye gidileceğini açıklaması bekleniyor.

Starmer savunma harcamalarını yüzde 2.3’ten yüzde 2.5’e çıkarma sözü verdi ve ilkbaharda sonuçlanması beklenen stratejik bir savunma incelemesi başlattı. Bunun ardından hükümet yüzde 2.5’lik hedef için bir son tarih belirleyecek.

Üst düzey bir hükümet kaynağı şunları söyledi: “Hedefi 2030’a kadar tutturmaya çalışırsak bu, seçim öncesinde kamu hizmetlerinde daha derin kesintiler anlamına gelecektir. Bu bir başlangıç olmayacak gibi görünüyor.”

Bir sonraki genel seçim 2029 yılının ortalarında yapılacak.

Askeri bir kaynak şunları söyledi: “Hazine yine parmaklarını kulaklarına götürüyor ve yüzde 2.3 olması gerektiğini, belki uzak gelecekte yüzde 2.5 olabileceğini söylüyor. Ancak bu, Avrupa’da savaşın sürdüğü bir dönemde orduda yapılacak kesintilerle ilgili çok kötü manşetlere yol açacak.”

Hükümet, hedefe bu on yılda ulaşılamayacağı iddialarının “tamamen spekülasyon” olduğunu söyledi.

Starmer telefon görüşmesinde Trump’ı, Gazze’deki ateşkes anlaşmasının müzakere edilmesindeki rolünden dolayı övdü. ABD Başkanı’nın, Filistinlilerin, Gazze’den tamamen çıkarılmasını istediğini söylemesi ve “her şeyi temizlemek” istediğini belirtmesinin ardından geldi. Gazze’nin savaş öncesi Filistinli nüfusu 2,3 milyondu.

Trump ve Starmer ne Chagos Adaları’nın geleceğini ne de başbakanın Hint Okyanusu topraklarının egemenliğini İngiltere’den, Çin ile yakın ekonomik bağları olan Mauritius’a devretmek için önerdiği anlaşmayı tartıştı. İngiltere ve Mauritius arasındaki müzakereler Trump yönetiminin incelemesine olanak sağlamak üzere durdurulmuştu.

Aralarında Dışişleri Bakanı Marco Rubio ve Ulusal Güvenlik Danışmanı Mike Waltz’un da bulunduğu Trump’ın müttefikleri, ABD askeri üssünün bulunduğu Diego Garcia’nın egemenliğini Mauritius’a devredecek herhangi bir anlaşmaya karşı çıktı. Trump bu konuda yorum yapmadı.

The Times’ın haberine göre, No 10 ile Trump yönetimi arasındaki ilişki şimdiden gerilemeye başladı. Lord Mandelson’ın İngiltere’nin ABD Büyükelçisi olarak atanması, aralarında Trump’ın kampanya danışmanı Chris LaCivita’nın da bulunduğu üst düzey Cumhuriyetçileri kızdırdı ve İşçi Partili büyükelçiyi “tam bir moron” olarak nitelendirerek “evinde oturması” gerektiğini söyledi.

Trump’ın, hükümetin verimsizliğini azaltması için atadığı teknoloji milyarderi Elon Musk, Starmer’a karşı internet üzerinden bir kampanya başlatarak, çete skandalını ele alış biçimini eleştirdi.

Ancak Trump, Air Force One’da gazetecilerin Starmer’ı nasıl bulduğunu sorması üzerine övgü dolu sözler sarf etti. BBC’ye, “Onunla iyi anlaşıyorum. Ondan çok hoşlanıyorum. Kendisi liberal, ki bu benden biraz farklı, ama bence çok iyi bir insan ve şu ana kadar çok iyi bir iş çıkardı. Felsefe açısından ülkesini temsil etti. Felsefesine katılmayabilirim ama onunla çok iyi bir ilişkim var” dedi.

Ayrıca İngiltere’nin ilk yurtdışı ziyareti için potansiyel bir yer olduğunu söyleyen Trump,“Suudi Arabistan olabilir, İngiltere olabilir. Geleneksel olarak İngiltere olabilir” dedi. Starmer’ın da ABD’ye bir ziyaret planladığı anlaşılıyor.

Başbakan, 2030 yılına kadar yüzde 2,5 savunma harcaması hedefine bağlı kalması için kendi hükümetinden ve ordudan gelen baskılarla karşı karşıya.

Üst düzey bir hükümet kaynağı; “Savunmaya daha fazla harcama yapmanın alternatifi daha kötü. Başka seçeneğimiz yok. Eğer Hazine’den anlayan biriyseniz, savunma harcamalarını yüzde 2,5’e çıkarmanın, ABD’den yüzde 20 gümrük vergisi almaktan çok daha ucuz olduğunu fark edersiniz” dedi.

Savunma incelemesi NATO’nun eski genel sekreteri Lord Robertson, Müşterek Kuvvetler Komutanlığı’nın eski komutanı General Sir Richard Barrons ve Rusya uzmanı ve Trump’ın eski danışmanı Dr. Fiona Hill tarafından yürütülüyor.

Gözden geçirme İngiltere’nin anti-balistik füze hava savunma sistemlerinin eksikliğini, denizaltı kablolarının sabotaja karşı savunmasızlığını ve uyduların oluşturduğu tehdidi ele alacak.

Bir güvenlik kaynağı; “Bunlar ciddi insanlar. Hiçbir 10 numara daha az harcama yaparak kurtulmaya çalışmayacaktır. Ancak kendilerine yüzde 2,5 ile neler sağlanabileceği ve gerekli kesintiler gösterildiğinde, bunun durum için yeterli olmadığı kaçınılmaz olarak ortaya çıkacaktır” dedi.

Bütçe Sorumluluk Ofisi’nin 26 Mart’ta bir sonraki büyüme tahminlerini aşağı çekmesi bekleniyor ki bu da Reeves’i daha fazla kesinti açıklamak zorunda bırakacak. Whitehall’dan üst düzey bir kaynak, yüzde 2.5’e ulaşmanın korunmasız departmanlarda kemer sıkma politikalarına geri dönülmesine neden olacağını söyledi.

Mali Araştırmalar Enstitüsü (IFS) Direktörü Paul Johnson, 2030’dan önce yüzde 2,5 hedefine ulaşmanın okullar, polis güçleri ve yerel belediyeler gibi kamu hizmetlerinde kesinti yapılmasını gerektireceğini kaydetti.

Johnson; “Rachel Reeves, kamu hizmetlerine yapılan reel harcamaların 2026’dan sonra yılda yüzde 1.3 artacağını söyledi. Ancak sağlık harcamalarının bundan daha hızlı artacağını biliyoruz. Eğer savunma harcamaları da artarsa, diğer departmanlar için geriye hiçbir şey kalmayacak.

“2030’a kadar GSYH’nin yüzde 2,5’ine ulaşmak için savunmaya yılda 5 milyar sterlin ve muhtemelen bundan biraz daha fazla ek bir bütçeden bahsediyor olmalısınız. Savunmaya ne kadar çok pay verirseniz, diğer departmanlarda o kadar büyük kesintiler yapmak zorunda kalırsınız” dedi.

Muhafazakârlar seçim öncesinde savunma harcamalarını 2030 yılına kadar yüzde 2,5 oranında arttırmayı ve bunu kamu hizmetlerinde yapılacak kesintilerle finanse etmeyi vaat etmişti. İşçi Partisi o zaman Muhafazakârların planlarının bir “hile” olduğunu söylemişti.

Hükümet ise şöyle dedi: “Bu tamamen spekülasyondan ibarettir. Hükümetin Değişim Planında belirtildiği üzere, yüzde 2.5’e giden yolu ilkbaharda belirleyeceğiz. Bu arada, stratejik savunma incelemesi hızla devam etmekte, karşı karşıya olduğumuz tehditleri ve 21. yüzyılın zorlukları ve fırsatlarıyla başa çıkmak için ihtiyaç duyduğumuz yetenekleri derinlemesine incelemektedir. İlk bütçemizde hükümetimiz savunma harcamalarını yaklaşık 3 milyar Sterlin arttırmıştır.”