Birleşik Krallık’ta enerji fiyat tavanının yükselmesiyle birlikte hanelerin enerji borçları 4,4 milyar sterlinle rekor seviyeye ulaştı. Hayır kurumları, milyonlarca ailenin bu kış yüksek faturalarla birlikte soğuk evlerde yaşam mücadelesi vereceği uyarısında bulunuyor.
Borçlar Rekor Kırdı
Ofgem’in verilerine göre, haziran ayı itibarıyla enerji tedarikçilerine olan borç 4,4 milyar sterlin seviyesine çıkarak yıllık bazda 750 milyon sterlinden fazla arttı. The Guardian’da yer alan habere göre bu durum, birçok hanenin doğrudan borç ödeme yönteminden (direct debit) çıkmak zorunda kaldığını da ortaya koydu.
End Fuel Poverty Coalition sözcüsü Simon Francis, tabloyu şu sözlerle değerlendirdi:
“Tüketici enerji borçlarının kontrolsüz şekilde artması sürdürülemez. Hazine için alarm zilleri çalıyor.”
Enerji Fiyat Tavanı Yükseldi
1 Ekim itibarıyla geçerli olan yeni fiyat tavanı, yıllık tipik dual-fuel (elektrik ve doğalgaz) faturasını %2 artışla £1.755 seviyesine yükseltti. Bu rakam, 2022’de Ukrayna savaşının ardından görülen zirveye göre düşük olsa da, hâlâ kriz öncesi döneme göre yıllık yaklaşık £600 daha yüksek.
Ofgem, artan borçların bir kısmını karşılamak için bu yıl fiyat tavanına £50 ekleme yaparak, tüketicilerin borçlu haneleri dolaylı şekilde sübvanse etmesini sağladı. Düzenleyici kurum, bu yöntemin enerji şirketlerinin batması halinde ortaya çıkacak daha ağır maliyetlerden ucuz olduğunu savunuyor.
Soğuk Evler, Sağlık Riskleri
Hayır kurumları, büyüyen enerji borçlarının halk sağlığı üzerinde ciddi etkileri olacağını vurguluyor. Yetersiz ısınan evlerde kış ölümlerinin artması, çocukların soğuk ve nemli koşullarda yaşaması ve NHS üzerindeki baskının artması bekleniyor.
62 yaşındaki Cheshire sakini Lindsey, yaşadığı zorlukları şöyle anlattı: “Isınma maliyetlerinden korktuğum günlerde battaniyeye sarılıp koltukta oturuyorum. Bu yalnızlık ve soğuk ruh sağlığım için çok kötü.”
Bazı haneler, borçlarını azaltmak için yalnızca tek odayı ısıtıyor, eldivenle oturuyor ya da yasa dışı yöntemlere başvurarak enerjiyi kaçak kullanıyor.
Hanehalkları Arasında Farklı Kategoriler
Enerji sağlayıcısı E.ON CEO’su Chris Norbury, müşterilerinin üçe ayrıldığını belirtti:
- Yoksulluk nedeniyle borcunu ödeyemeyenler,
- Krizden önce hiç zorlanmamış ama son yıllarda ödeme güçlüğüne düşenler,
- Ödeyebildiği halde ödemeyenler.
Norbury, en çok yardımı hak eden ilk iki grubun desteklenmesi gerektiğini, aksi halde tüm tüketicilerin daha fazla maliyet yüklenmek zorunda kaldığını ifade etti.
Destek Paketleri Yolda
- Hükümet, £150’lik Warm Home Discount programını genişleterek yaklaşık 6 milyon haneye destek sunmayı planlıyor.
- Ofgem, yıl sonuna kadar yeni bir borç hafifletme planı üzerinde çalışıyor.
- Vatandaş Danışma Bürosu (Citizens Advice) Direktörü Gillian Cooper, bu adımların önemli olduğunu ancak yetersiz kaldığını belirterek düşük gelirli haneler için sosyal tarife önerdi.
Siyasi Baskı Artıyor
İşçi Partisi, seçim öncesi hanelerin enerji faturalarını yıllık £300 düşürme sözü vermişti. Ancak mevcut tablo, bu hedefle çelişiyor. Uzmanlar, uzun vadeli çözüm için konutların enerji verimliliğini artıracak yatırımlar ve piyasa reformları çağrısında bulunuyor.
Ofgem sözcüsü ise son durumu şöyle özetledi: “Borçların sürdürülemez boyuta ulaşmasına izin vermek doğru değil. İnsanların kullandıkları enerji için ödeme yapmaları şart; aksi halde bu maliyet herkesin faturalarına yansıyor.”