Birleşik Krallık ve AB, Windsor Çerçevesi üzerinde anlaşmaya vardı

2 Mart 2023

Birleşik Krallık ve Avrupa Birliği, Brexit anlaşmasının bir parçası olarak Kuzey İrlanda’nın ticaret kurallarını belirleyen Windsor Çerçevesi üzerinde anlaşmaya vardı.

İngiltere Başbakanı Rishi Sunak, “yeni bir bölümün başlangıcı” olarak tanımladığı anlaşmanın, “Birleşik Krallık’ın tamamında ticaretin sorunsuz akışını sağladığını, Kuzey İrlanda’nın birlik içindeki yerini koruduğunu ve Kuzey İrlanda’nın egemenliğini güvence altına aldığını” söyledi.

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula Von der Leyen ile birlikte Windsor Kalesi’nda düzenlenen ortak basın toplantısında yeni ticaret protokolüyle ilgili, Von der Leyen, Windsor Çerçevesi ile varılan uzlaşıyı “tarihi” olarak nitelendirdi. Windsor Çerçevesi’nin tam metni çevrimiçi olarak da yayımlandı.

Anlaşmanın hayata geçmesi için İngiltere hükümetinin Kuzey İrlandalı Demokratik Birlikçi Parti’nin (DUP) desteğini alması gerekiyor.

DUP, anlaşmanın detaylarını görmeden herhangi bir açıklama yapamayacağını belirtmişti. Protokol, Kuzey İrlanda’yı AB’nin malların dolaşımı için ortak pazarı içinde tutuyor.

Bu kapsamda İrlanda kara sınırı açık kalıyor ancak Birleşik Krallık’ın geri kalanından Kuzey İrlanda’ya giden ürünlerin kontrolünde iki farklı yol izleniyor.

Birleşik Krallık, İngiltere ile birlikte İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda olmak üzere dört kurucu ülkeden oluşuyor.

Anlaşma gümrük işlemleri açısından ne anlama geliyor?

Birleşik Krallık ve AB, Britanya’dan Kuzey İrlanda’ya sevk edilen ve AB’ye gönderilmeyecek malların kolay geçişi üzerinde uzun bir süre önce anlaşmıştı.

Bunun için yeşil ve kırmızı olmak üzere iki farklı uygulamanın öngörüldüğü bir şerti sistemi geliştirildi.

Britanya’dan Kuzey İrlanda’ya geçen ve burada kalacak olan mallar bu kapsamda Kuzey İrlanda limanlarında yeşil şeridi kullanacak, yani kontrol edilmeleri gerekmeyecek ve süreç minimum evrak gerektirecek.

Kuzey İrlanda’dan çıkıp, İrlanda’ya sevk edilecek mallar, Kuzey İrlanda limanlarında kırmızı şeridi kullanacak. Burada gümrük işlemleri ve diğer kontrollerle karşı karşıya kalacaklar.

Yeşil şeridi kullanmak isteyecek şirketlerin güvenilir işletmeler olarak kaydedilmesi gerekecek. İngiltere Başbakanı Rishi Sunak, Windsor Çerçevesi ile ilgili açıklamasında, Britanya ve İrlanda adalarını ayıran İrlanda denizinde “herhangi bir sınırın” ortadan kaldırılacağını belirtti. Sunak bunun yanında anlaşmayla Britanya’da üretilen malların Kuzey İrlanda’da daha erişilebilir hale geleceğini belirtti.

İngiltere Başbakanı İngiltere’de onaylanan her ilacın Kuzey İrlanda’da da bulunabileceğini söyledi. Sunak, Kuzey İrlanda Parlamentosu’nun Kuzey İrlanda’da AB ortak pazar yasalarının uygulanmasını “Stormont freni” adı verilen mekanizmayı kullanarak durdurabileceğini söyledi.

Von der Leyen, bunun bir acil durum mekanizması olduğunu vurguladı ve Avrupa Adalet Divanı’nın ortak pazar konularında son sözü söylemeye devam edeceğini belirtti.

Frenin çekilmesi durumunda, İngiltere hükümetinin AB yasalarını veto etmesi mümkün.