Brexit sonrası anlaşma net faydalar sunuyor ancak siyasi riskler de var

20 Mayıs 2025

Birleşik Krallık-AB anlaşmasının parlamentodan geçmesi oldukça kolay olmalı ancak ‘ihanet’ diye haykıran sesler bazı seçmenlerde karşılık bulabilir.

Birleşik Krallık-AB zirvesinde gerçekten bir dönüm noktasının yaşandığı iki an vardı. Bunlar tarım ürünleri, gençlerin hareketliliği, savunma ya da balıkçılık konuları değildi.

Keir Starmer “Birleşik Krallık değişti” dediğinde, bunun en sembolik kanıtı Lancaster House’da aracılık edilen anlaşmanın şartlarını içeren No 10’dan yapılan basın açıklaması oldu.

The Guardian’da yer alan habere göre bu açıklama, art arda gelen İngiliz hükümetlerinin yıllarca reddettiği gerçeği ilk kez kabul ediyordu; Brexit’in Britanya’ya zarar verdiğini. Rakamları ortaya koydu: Birleşik Krallık’ın ihracatında %21, ithalatında ise %7 düşüş yaşandı. Sonunda saçmalık sona ermişti ve İngiliz halkı bunu biliyor. Britanyalıların yarısı artık AB’den ayrılma kararının yanlış olduğunu söylüyor ve oy vermeyen ya da oy kullanamayacak kadar genç olan önemli sayıda kişi Brexit’in yanlış bir karar olduğunu düşünüyor. Anketler, İngiliz halkının Birleşik Krallık’ın şimdi daha kötü durumda olduğuna inandığını gösteriyor  ancak bu genellikle İngiltere’nin, AB’ye yeniden katılması talebine dönüşmüyor.

İkincisi ve aynı derecede sembolik olan ise, önerilen değişikliklerin parlamentoda oylanması gerektiğinin kabul edilmesiydi. Bu onay, No 10 tarafından neredeyse bir son dakika notu gibi verildi.

Ama çok da uzak olmayan bir zamanlarda, böyle bir anlaşmanın parlamentoda oylanma ihtimali, her haberin başlığını oluşturuyordu. Steve Baker veya Bill Cash’ın her uzlaşma satırında itiraz etmek için haber bültenlerinde yer aldığı günler çoktan geride kaldı.

Starmer, Reform Partisi ile yarışan “kırmızı duvar” bölgelerindeki bazı İşçi Partisi milletvekilleri endişeli olsa da, on yıldan fazla bir süredir bu oylamayı hiç umursamak zorunda olmayan ilk Başbakan. Ancak Starmer’ın parlamento grubundaki çoğunluk muhtemelen çok daha ileri giden bir anlaşmayı görmek istiyordu.

Bir zamanlar etkili şekilde Downing Street’i rehin alarak iki başbakanı düşüren isyancı Muhafazakar Avrupa şüphecilerinden artık acılı brifingler gelmeyecek. Kemi Badenoch’un tüm değişikliklere karşı çıkma sözü ise önemsiz kaldı.

Bu radikal değişen yaklaşım ve koşullar pazartesi günü düzenlenen, Ursula von der Leyen’in defalarca “sevgili Keir” diye bahsettiği basın toplantısında, Starmer tarih belirledikten altı ay bile geçmeden bu AB sıfırlamasının tamamlanmasını sağladı.

Ancak parlamentodaki bu istikrar, bu anlaşmanın siyasi risk taşımadığı anlamına kesinlikle gelmiyor. Haber sayfalarında ve medyada anlatının şekillendirilmesi için bir mücadele yaşanacak. Starmer’ın şu anki en büyük siyasi rakibi yaralı bir Muhafazakar Parti değil, Brexit’in çok daha tehlikeli vaftiz babası Nigel Farage.

Pazartesi akşamı Starmer, İşçi Partisi milletvekillerine bu durumu nihayet anlattı ve Farage ile “İşçi Partisi olarak” mücadele edeceğine söz verdi;  bu, rakibinin göç gibi konularda kullandığı dili belki de fazla taklit ettiğinin örtülü bir kabulüydü.

Ama Reform UK’in Britanya için planlarının insanları daha da fakirleştireceğini savunacağını ve Muhafazakarları artık İşçi Partisi’nin başlıca rakibi olarak görmediğini söyledi.

Farage için “Devlet harcamalarını kısan, NHS’i özelleştiren, Putin yanlısı birisi. Vücudunda tek bir vatansever kemiği bile yok. Mücadeleyi ona taşıyacağız. İşçi Partisi olarak savaşacağız” dedi.

“Sosyal sözleşmeyi onarmalıyız. Ülkeyi Reform Partisi’ne karşı birleştirmeliyiz. Yaşam maliyeti krizini ele almalıyız. Ve değişimi gerçekleştirebilecek tek parti olduğumuzu göstermeliyiz” diye ekledi.

Starmer için iş, tarım ürünleri ve enerji anlaşmalarının faydalarını satmak olacak; daha ucuz yiyecek ve daha ucuz enerji faturaları, bunun yanında tatilden dönen ve çocuklarını sakinleştirmeye çalışan Britanyalılar için havaalanında daha kısa kuyruklar. Pratik hizmet, ideolojiye karşı.

Farage ve Badenoch cephesinden iki cephede ihanete dair bağırışlar var. Birincisi balıkçılık: sektörün 2026’dan itibaren daha iyi şartlar umduğu 12 yıllık mevcut durumu koruyan bir anlaşma. Bu, sembolik önemi yüksek olan bir İngiliz endüstrisi pahasına, ekonomiye çok daha fazla değer katan kalıcı bir tarım ürünleri anlaşmasının bedeliydi.

İkincisi ise Britanya’nın Rubicon’u geçtiği hissi yani kuralları kabul eden bir taraf haline geldiği, standartlarda dinamik uyum ve Avrupa Adalet Divanı’nın rolünü kabul ettiği.

No 10, kamuoyunun ticaret müzakerelerinin teknik detaylarına ilgisini kaybettiği ve Brexit müzakerelerinin medya gündemini domine etmediği ya da üst düzey siyasetçilerin iç meselelere odaklanmasını engellemediği sürece risk alıyor.

Ama aynı zamanda dikkat dağınıklığı yaşayan bir kamuoyu riski de var; hükümete karşı öfkeli olan seçmenlerin “Brexit ihaneti” başlıklarını görüp ayrıntıları okumadan en kötüsünü varsayması ihtimali. Farage’ın da her zaman en çok başarılı olduğu alan bu.