Emlak piyasası bir anda patladı

11 Ekim 2013

Sadece üç yıl sürecek Help-to-Buy projesi geçen salı piyasaya sürüldü. Geçtiğimiz salı günü konut piya­sası, Help-to-Buy uygulamasının yü­rürlüğe girmesiyle birlikte patlama yaşadı.
Mortgage alıcıları, satın alacak­ları evlerinin yüzde 5 oranında de­pozitle ev satın almalarına olanak tanıyan hükümet programına bü­yük ilgi gösterdi. Ancak Meclis Hazine Komitesi başkanı Andrew Tyrie bir açıklama yaparak, ‘uygulamada yapılacak bir hatanın ekonomik istikrar için teh­dit edici bir yön taşıyabileceğini’ söyledi.
Bu arada birçok banka, nihayet hükümetin Help-to-Buy şeması kap­samında teklif edecekleri daha ucuz mortgagelerin detaylarını açıkladı.
Söz konusu kredileri sağlaya­cak ilk banka devletin sahibi ol­duğu Halifax ve Royal Bank of Scot­land oldu. Halifax, Lloyds Banking Group bünyesinde yer alırken RBS de NatWest’in çatı firması konu­munda.
Halifax, yıllık 5.19’luk faiz ora­nıyla iki yıl için sabit faiz oranlı bir kredi sunuyor. Bu, evin değerinin yüzde 95’ine denk gelen kredileri kapsıyor. Bu tür mortgageler Loan-to-Value (LTV) olarak isimlendirili­yor ve bir defaya mahsus £ 995 bir ücretle dikkat çekiyor.
RBS ve NatWest, yüzde 4.99’luk beş yıllık bir krediyi, yüzde 5.49’luk bir faiz oranıyla müşterilere sunuyor. Koalisyon hükümeti Help-to-Buy şemasını düşük miktarlı depozit sa­hibi kişilerin ev sahibi olabilmesi için geliştirdi.
Değeri 600 bin sterline kadar olan evler için geçerli olan şema, bankalar ve yapı kooperatifle­rine halka verdikleri yüzde 95’lik LTV mortgage’lerde kısmen hü­kümet tarafından sağlanıyordu.
Son zamanlarda mali krizin 5 yıl önce başlamasından bu yana, bankalar için ekstra risk teşkil ettiğinden bu kredilere sıcak ba­kılmıyordu.
Nisan ayında başlayan Help-to-Buy şeması, başlangıçta sa­dece yeni inşa edilen evlere ta­şınanlar için kredi teşkil etmeyi amaçlıyordu.
En son aşamada ise, ilk defa ev sahiplerinin ve var olan emlak sahiplerinin, değeri 600 bin ster­line kadar olan evleri kapsıyor ve olası ev sahiplerinden yüzde 5’e kadar bir depozito sağlamalarını istiyordu.
Hükümet kredileri yüzde 15’ini garanti ediyor
Help-to-Buy’ın sadece yeni evler için geçerli olan ilk aşaması fiyatlar ve taleplerde keskin bir artışa neden olurken, eleştiri­ler yeni şemanın Easter’dan bu yana sabit şekilde yükselen bir piyasa için gereksiz bir yükse­liş nedeni yaratabileceğini be­lirtiyor.
Hükümet, Liberal Demokrat İş Bakanı’nı Vince Cable’dan gelen konut piyasasında köpük oluşmasına neden olabileceği uyarısına rağmen, şemayı iler­letmeye kararlı görünüyor.
Meclis komitesi de şemanın aynı riskleri taşıdığı uyarısında bulunuyor. Hazırlanan komite raporunda da risklere dikkat çekiliyor.
Royal İnstitution of Chartered Surveyors’tan yapılan açıklama­daysa Kuzey Doğu İngiltere hariç ülkenin her bölgesinde fiyatların arttığı belirtilerek, peşpeşe iki aydır fiyatların düştüğüne dik­kat çekti.
%5 Başbakan, Help-to-Buy şemasının, ev satın almak için sadece yüzde 5 depozitosu olan binlerce insana yardımcı olacağını savundu.
Şema nasıl işliyor ?
İngiltere’de Help – to – Buy şe­masının ilk aşaması Nisan’da başladı ve alıcılar yüzde 5 depo­zitlerinin üzerine hükümetten de yüzde 20’lik kredi alabilirdi.
İkinci aşama kapsamında, İngiltere çapındaki ev alıcıları­nın sadece küçük bir depozit sağlaması gerekiyor; hükümet kredi sağlayıcı kurumlara da bu durumda yüzde 15’lik bir teminat sunuyor.
Kreditörlere uygulanan ücret­lerinse, orijinal kredi seviyesinin yüzde 0.9’una kadar ulaşması bekleniyor. Bu, tümüyle kreditör firmalara gidecek bir ücret ve sadece bir kez ödenecek.
Başvuranların ise kredi geri ödemelerini yapabilecek durum­da olduklarından emin olunması için mali kontroller yapılacak.
Kreditör firmaları temsil eden CML ise karşılanabilir kontrol­lerin her tüketicide olduğu gibi dikkatle yapılacağını söyledi.
Şema, ilk defa ev alıcılar ve evlerini satıp yeni ev alanlar için geçerli olacak ve değeri 600 bin sterlini geçmeyen eski ve yeni evleri kapsayacak. Şemanın 3 yıl sürmesi bekleniyor.