Keir Starmer ve AB’nin, Brexit yeniden ayarlamasından beklentileri

4 Şubat 2025

İşçi Partisi liderinin, göçten net sıfıra ve savunmaya kadar yedi maddeden oluşan bir istek listesi var, peki başarı şansı nedir? The Times Gazetesi analiz etti:

Birleşik Krallık, beş yıl önce Avrupa Birliği’nden resmen ayrıldığında, akıllı görüşler, Brexit’in gerçekleşmiş olabileceğini ancak ülkenin en yakın komşuları ile olan ilişkilerinin sürekli bir siyasi çekişme ve tartışma kaynağı olacağını uyarıda bulundu.

Sir Keir Starmer, ülkenin mevcut Brexit ticaret anlaşmasını “yeniden ayarlama” çabaları içerisinde iken, hükümet tam olarak neyi başarmak istiyor ve AB buna karşılık ne istiyor?

Peynirden, sosislere — AB’ye gıda ihracatındaki kontrollerin kaldırılması

Kanala geçen tüm gıda ürünleri üzerindeki kontrollerin sonlandırılması, İşçi Partisi’nin seçim manifestosu taahhüdüydü ve hükümet için büyük bir zafer olacak.

Brexit sonrası, Britanya’nın tarım ihracatları, hijyen ve bitki sağlığı (SPS) kontrollerine tabi oluyor, bu da ek evrak ve sınır geçişlerinde denetim gerektiriyor. Bu kontroller, Britanya’nın AB’ye yaptığı gıda ihracatında yıllık 3 milyar sterlinlik bir düşüşe neden oldu.

Ancak, bu karmaşık bir müzakere olacak. Britanya, böyle bir anlaşmayı AB’nin Yeni Zelanda ile zaten yürürlükte olan, gıda ve hayvan sağlığı yasalarının mevcut yüksek standartlarının karşılıklı tanınmasına dayalı bir modeli esas alarak oluşturmak istiyor. Fakat, AB, orijinal Brexit ticaret müzakereleri sırasında olduğu gibi, bu fikri reddediyor ve Britanya’nın mevcut ve yeni Avrupa gıda ve tarım yasalarını, “dinamik uyum” olarak bilinen bir sistemle Britanya yasalarına koymayı kabul etmesini talep ediyor.

Bu durum, hükümetin ve Avam Kamarası’nın, AB hukuku ile ilgili konularda Avrupa Adalet Mahkemesi’nin kararlarına uyması gerektiği anlamına gelirken, son hükümet döneminde, gen düzenleme yapılmış gıdaların İngiltere’de ilk kez ticari olarak geliştirilmesine olanak tanıyan yasaların iptal edilmesini gerektirecek.

AB, böyle bir anlaşma karşılığında Britanya’nın en azından balıkçılıkta “durumun korunması” ilkesini kabul etmesi gerektiğini açıkça belirtti. Bu, Avrupa balıkçı teknelerinin mevcut ticaret anlaşması çerçevesinde sahip oldukları av hakkı seviyelerinin korunmasını sağlayacak şekilde, müzakerelerin başlaması için gereklidir.
Önem derecesi: 4/5

Savunma
AB, Rus tehdidine karşı askeri harcamalar konusunda artan Amerikan baskısı altında kalan NATO ülkeleri arasında daha fazla savunma işbirliğinden heyecan duyuyor.

Gelecekteki işbirliği, “siber ve hibrit tehditlerle, yabancı bilgi manipülasyonu ve müdahalesi, terörle mücadele, deniz güvenliği, yaptırımlar ve konsolosluk işbirliği gibi konularla” mücadele etmeyi öngörüyor.

NATO’nun denetimi altında, AB’nin yanı sıra Britanya veya Norveç gibi ülkelerin de, kritik bir alan olan füzelerle hava savunması gibi askeri yetenekler konusunda birlikte çalışma imkanı bulunuyor.

Daha zor bir alan ise alım süreçleri. AB, küçülen ve parçalı savunma endüstrisini daha verimli hale getirmek için reform yapmak istiyor. Britanya savunma sektörü buna katılmak istese de, Fransa gibi büyük savunma endüstrilerine sahip diğer ülkeler isteksiz.
Önem derecesi: 2/5

Net sıfır
Britanya ve AB arasında enerji ve iklim konularında, özellikle Kuzey Denizi’nde rüzgar çiftlikleri ve denizaltı enerji kablolarının geliştirilmesi ile birlikte artan bir işbirliği mevcut. Ancak, AB’nin karbon yoğun ürünler için etkin bir şekilde tarife uygulayacak olan Karbon Sınır Ayarlama Mekanizması’nı devreye almasıyla yeni engellerin ortaya çıkması bekleniyor.

Bu durum, enerji yoğun olan çelik gibi Britanya’nın ihracat edilen sanayi ürünleri üzerinde yeni maliyetler yaratabilir. Britanya, bunu önlemek için, Birleşik Krallık ve AB emisyon ticaret sistemlerini benzer standartların karşılıklı tanınması yoluyla birbirine bağlamaya çalışıyor.

Ancak şu an için AB, Britanya’nın Avrupa yasaları ve standartlarını takip etmesi koşuluyla emisyon ticaretinde uyum sağlayacak böyle bir planı reddediyor.
Önem derecesi: 2/5

Kaçak göç ve suçla mücadele
Brexit sonrası Britanya, Avrupa Tutuklama Mektubu, Schengen Bilgi Sistemi (Sis II) gibi bir dizi AB veri tabanına erişimini kaybetti ve artık Europol üyesi değil. Ayrıca, Avrupa’daki sığınmacı ve kaçak göçmenleri tanımlamak için kullanılan Eurodac, AB’nin parmak izi sistemi erişimini de kaybetti. Hükümet, Birleşik Krallık’a gelen sığınmacılar hakkında Britanya sınır görevlilerine anlık bilgi sağlamak amacıyla bu erişimi yeniden sağlamayı istiyor.

Avrupa tarafında, sınır ötesi kara para aklama ve insan kaçakçılığıyla mücadele için ortak devriyeler ve istihbarat paylaşımını içeren polislik hedeflerinin paylaşımına yönelik bir açıklık bulunuyor.

Ancak, İşçi Partisi’nin, Avrupa’da bir sığınma sürecine başladıktan sonra Birleşik Krallık’a yasadışı olarak geçen göçmenlerin geri kabulünü kabul ettirecek bir anlaşmaya yönelik arzusu çok daha zor.

Geçen yıl bir milyondan fazla ilk kez sığınma başvurusu ile karşılaşan Avrupa ülkeleri, sayıları azaltmaya ve AB dışındaki sığınma işlemine yönelik Ruanda tarzı dış kaynak kullanma ile ilgili yasal zorluklarla başa çıkarken, Starmer’a yardım etme isteği taşımıyor.
Önem derecesi: 4/5

Mesleki niteliklerin karşılıklı kabulü
Birleşik Krallık, AB üyesiyken, Britanya’da eğitim almış bir avukat, muhasebeci veya mimar, nitelikleri tüm blokta tanındığı için Avrupa’nın her yerinde hizmet verebiliyordu. Ancak bu, Johnson hükümetinin orijinal ticaret anlaşmasında karşılıklı tanınma müzakereleri yapma girişimlerine rağmen,AB tarafından reddedildi. Sonuç olarak, Britanya’nın profesyonel hizmet firmalarının AB’de faaliyet göstermesi artık daha zor ve maliyetli.

Bakanlar, Britanya’nın hizmet ağırlıklı ekonomisini göz önünde bulundurarak bu yasakların kaldırılmasını müzakere etmek istiyor. Ancak, AB üye devletleri böyle bir adımından yalnızca küçük bir yarar sağlayacak ve bu durum, Britanya’nın diğer alanlarda taviz vermesini gerektirecek.
Önem derecesi: 4/5

Hareketlilik
Hükümet, profesyonellerin hayatını kolaylaştırmanın yanı sıra, müzisyenler, turne yapan sanatçılar ve diğer performerların AB’yi ziyaret etmelerini sağlamak için engelleri kaldırmayı ve maliyetleri düşürmeyi hedefliyor. AB de buna karşı değil; ancak, mesleki niteliklerin karşılıklı tanınması durumundaki gibi, öğrencilerin ve genç işçilerin Britanya’ya vizesiz veya NHS’i finanse etmek için ek bir ücret ödemeden gelmelerinin daha kolay hale getirilmesi yönünde talepleri var. Avrupa öğrencileri için ek öğretim ücretleri de, çocuklarının Britanya üniversitelerinde eğitim almasını isteyen Avrupa orta sınıfları için sorun yaratıyor.

Ayrıca, Avrupa ülkeleri, Britanya’nın, Erasmus öğrenci değişim sistemine yeniden katılmasını istiyor. Bu, hükümetin net göçü azaltmak ve Avrupa’dan gelen öğrencilerin tam sağlık hizmetini karşılamak veya ek bir ücret ile birlikte eğitim masraflarını üstlenmek zorunda kalması açısından kaldırılması zor bir engel.
Önem derecesi: 1/5

Pan-Avrupa-Mediteriyen Konvansiyonu’na Katılma
PEM, Avrupa, Kuzey Afrika ve Akdeniz’deki 25 ülke arasında menşei kurallarını uyumlu hale getiren sınırlı bir ticaret anlaşması. Temel amacı, şirketlerin, nihai ürünü ihraç ederken tarife ödemeden daha fazla farklı ülkeden bileşen tedarik etmelerini kolaylaştırmak.

AB, Britanya’nın PEM’e katılmasından memnuniyet duyacağını belirtti ancak yapılan çalışmalar, etkisinin sınırlı olacağına işaret ediyor; zira Britanya’da üretilip ihraç edilen çok az mal, AB üyesi olmayan PEM ülkelerinden önemli unsurlar içeriyor (Britanya’nın zaten tarife uygulanmadan ticaret yaptığı bu ülkelerle).
Önem derecesi: 1/5